Ümit Zafer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
u.zafer@outlook.com

2025/1. Dönem Kurum Geçici Vergi Beyannamesi Uygulamaları: Asgari Vergi Sistemi Çerçevesinde Yeni Yaklaşımlar

Giriş

2025 yılı, kurumlar vergisi uygulamalarında önemli bir dönüşümü beraberinde getirmiştir. Yürülüğe giren Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi (AKV) uygulaması, zararda olan ya da istisna yoğunluklu beyanda bulunan firmalar için bile bir vergi ödeme zorunluluğu yaratmaktadır. Bu kapsamda 2025 yılı 1. dönem kurum geçici vergi beyannamesi düzenlenirken hem teknik altyapıdaki güncellemeler hem de beyanname mantığındaki paradigmalar önem kazanmıştır.

Yasal Dayanak ve Uygulama Alanı

AKV uygulaması, 7524 sayılı Kanun ile Kurumlar Vergisi Kanunu'na eklenen 32/C maddesi uyarınca hayat bulmuş, 28 Eylül 2024 tarihli Resmî Gazete Tebliği ile ayrıntılandırılmıştır. Uygulama 2025 yılından itibaren tüm kurumlar vergisi mükelleflerini kapsamaktadır. Geçici vergi dönemlerini de kapsadığından, ilk uygulama 2025/1. dönem geçici vergi beyannamesi ile gerçekleşecektir.

Beyannamede Yapısal Değişiklikler

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan duyuru ile, 1 Nisan 2025 itibariyle beyannamelerde çok sayıda teknik ve yapısal değişiklik hayata geçirilmiştir:

• Beyannameye "Hesaplanan Yurt İçi Asgari Geçici Vergi" ve "Nihai Hesaplanan Geçici Vergi" satırları eklenmiştir.
• Yurt İçi Asgari Geçici Vergi kulakçığı oluşturulmuştur.
• İndirime tabi kazçlar, yurtdışı kaynaklı istisnalar, KKEG kalemleri ve teşvik belgeleri kapsamında otomatik aktarım ve kıyaslama sistemleri entegre edilmiştir.

Asgari Kurumlar Vergisi Hesaplama Metodolojisi

Asgari vergi hesaplamasında temel formül şu şekildedir:

AKV = [(Ticari Bilanço Karı + Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler) - İstisna ve İndirimler] x %10 - Alınmayan Vergiler

Bu hesaplamada önceki yıl zararları dikkate alınmaz. Sadece kanunen tanımlanmış olan istisna ve indirimler matrahtan düşülür. Bu da beyannamenin analiz aşamasını daha çok dikkat gerektirir hale getirmektedir.

Uygulamalı Durum Değerlendirmesi

Yüksek istisna kullanan, zarar beyan eden veya KKEG kalemleri yoğun olan şirketler için AKV hesaplaması, klasik kurumlar vergisinden daha yüksek bir vergi sonucu doğurabilir. Bu durumda "asgari vergi" ödenecek tutar olarak kabul edilir.

Örnek Hesaplama Tablosu

Bu tablo, sistemin neden "asgari vergi" adını aldığını ve beyan dışı kazancın da vergiye tabi tutulduğunu net şekilde göstermektedir.

Sistemsel ve Stratejik Öneriler

Bu yeni sistemin ilk uygulamasında sorun yaşanmaması ve eksiksiz bir beyan sunulabilmesi için şu stratejiler önerilmektedir:

1. AKV Senaryosu Oluşturun: Her mükellef, klasik geçici vergi hesaplamasına ek olarak AKV senaryosu çalışmalı ve bu iki değeri kıyaslamalıdır. Yüksek çıkan vergi "nihai vergi" olarak beyan edilecektir.
2. Yeni Beyanname Alanlarına Uyum Kontrolü: "Yurt İçi Asgari Geçici Vergi" kulakçığında yer alan satırlar, kodlar ve sistemsel aktarımlar mali müşavir tarafından titizlikle kontrol edilmelidir.
3. Belgeler Arşivlenmeli: Özellikle 2 Ağustos 2024 öncesi yatırım teşvik belgeleri ve alınmayan vergi uygulamasına dair belgeler eksiksiz saklanmalıdır.
4. KKEG Analizi Yapılmalı: KKEG kalemlerinin kapsamı ve etkisi, AKV matrahına doğrudan etki ettiği için her kurum bu giderleri yeniden değerlendirmelidir.
5. Sektörel Durum Tespiti: Finans, e-ticaret ve istisna yoğunluklu faaliyet yürüten şirketlerde AKV uygulaması daha baskın bir etki yaratacaktır. Sektöre özel uyum planları hazırlanmalıdır.

Sektörel Risk Haritası Özeti

• Finans/E-Ticaret: Yüksek kâr ama düşük matrah → AKV riski yüksek.
• Yeni Girişimler: 3 yıl muafiyet → ilk yıllar avantajlı.
• İhracatçılar: Alınmayan vergi belgelenmeli → kontrol gerekli.
• KOBİ’ler: KKEG ve istisna oranı dikkatle izlenmeli.

Sonuç

2025 yılı 1. dönem kurum geçici vergi beyannamesi süreci, klasik vergi hesaplama yaklaşımlarından farklı olarak, paralel yürütülen "asgari vergi hesaplaması" uygulamasını da kapsamaktadır. Bu yeni sistem, vergi adaletini sağlarken mükellefler açısından daha disiplinli bir muhasebe ve stratejik planlama dönemini zorunlu kılmaktadır.

“Zarar ettik, vergi yok” anlayışı tarihe karışmış; yerini “vergi potansiyeli olan her yapı vergi ödemelidir” esasına dayanan bir sistem almıştır.

Yönetici Özeti (Kısaca Önemli Noktalar)

• AKV, beyan sistemine entegre edilmiş yeni bir matrah düzenidir.
• Geçmiş yıl zararları dikkate alınmaz.
• KKEG, İstisna ve Teşvik belgeleri matrahı etkiler.
• Normal ve AKV hesaplaması kıyaslanarak yüksek olan uygulanır.
• Her firma, sektörel bazda risk analizini yapmalıdır.

13.05.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.