Selçuk Gülten
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
selcukgulten2@hotmail.com

Yönetim Kararlarının Alınmasında Muhasebe Meslek Mensubunun Rolü

Günümüz iş dünyasında, bir muhasebenin rolü önemli ölçüde genişlemiş ve dönüşmüştür. Artık muhasebe meslek mensupları, yalnızca finansal işlemlerin yürütücüsü veya kayıtlayıcısı değil, aynı zamanda yönetim kararları alma sürecinde önemli bir stratejik ortak haline gelmiştir.  Geleneksel olarak defter tutma, beyanname hazırlama ve mali tablo üretme ile ilişkilendirilen muhasebe mesleği, bugün finansal veri analizi, bütçeleme, tahmin ve stratejik planlamaya katılım gibi birçok ek işlevi de kapsamaktadır.

Ekonominin içinde bulunduğu ortam, dezenflasyon süreci, likidite daralması, faiz oranlarının yüksekliği gibi sorunlar işletmelerde veriye dayalı hassas karar alınmasını gerektirmektedir. Eğer verilere dayalı finansal kararlar alınamıyorsa, işletmelerin finansal olarak başarısız sonuçlar elde etmesi de kaçınılmaz hale gelebilmektedir. Bu verilerin üretilmesi noktasında muhasebe birimlerinin etkin bir rolü bulunmaktadır. Hızlanan dijitalleşme sürecine rağmen verilerin hızlı, hatasız ve istenilen düzeyde olması hala çok büyük emek ve özveri istemektedir.

1.MUHASEBENİN BİLGİ ÜRETME FONKSİYONU

Bir muhasebe meslek mensubu sadece bir defter tutma, kayıt işleme uzmanından daha fazlasıdır. Muhasebe meslek mensupları yönetim karar alma ekiplerinde önemli bir oyuncu olup, değerli içgörüler ve öneriler sunabilirler. Çeşitli departmanlarla başarılı bir şekilde etkileşim kurarak ve finansal bilgi üretebilirler. Muhasebe, paydaşların güvenini güçlendirmeye ve finansal usulsüzlük risklerini azaltmaya yardımcı olan finansal süreçlerin şeffaflığını sağlamada önemli bir rol oynar. Muhasebe meslek mensupları şirketin gelişimine katkıda bulunur ve değişen piyasa koşullarına uyum sağlamasına yardımcı olur. Raporlamanın netliği ve farklı kaynaklardan gelen bilgileri karşılaştırma, analiz etme yeteneği onları yönetim zincirinde vazgeçilmez bir konuma taşır.

Yönetim muhasebesi, şirket içi kullanıcıların karar alma süreçlerine destek olmak için finansal ve yönetim verilerini toplama, işleme, raporlama ve analiz etme görevlerini üstlenmektedir. Yönetim muhasebesinin temel işlevlerinden biri yönetsel kararların alınmasına destek olabilecek nitelikli veriler içeren raporların oluşturulmasıdır. Yönetim muhasebesi raporları şirket yönetiminin finansal bilgi talepleri noktasında şekillenir. Çoğunlukla belirli temel performans göstergeleri, anahtar performans göstergeleri  geliştirilmesini sürecini de içerir. Bu göstergeler yönetsel hedeflere ulaşılıp ulaşılamadığının izlenmesine yardımcı olur.

Sonuç olarak, bir muhasebe meslek mensubunun yönetim muhasebesindeki rolü giderek daha çok yönlü hale gelmiştir. Ayrıca sadece bir veri üreticisi, saklayıcısı veya koruyucusu olarak değil, aynı zamanda bir işletmenin stratejisini ve operasyonel kararlarını etkileyebilecek bir danışman olarak da hareket edilmesi gerekmektedir.  Muhasebe ve veri analizi yazılımlarının kullanımı, muhasebe meslek mensuplarının finansal göstergeleri analiz etme ve yorumlama gibi daha karmaşık görevlere odaklanmasına zaman kazandırabilir. Bu dijital dönüşüm, muhasebe meslek mensuplarına en üst düzeyde karar alma süreçlerine katılan stratejik bir paydaş olarak yeni fırsatlar sunabilir. Bilgiyle ve analizleriyle çalışma becerileri geliştirmek, muhasebe meslek mensubunun planlama ve yönetim kararları alma sürecinde önemli bir figür haline gelmesine ve tüm işletmenin başarısına katkıda bulunmasına yardımcı olacaktır.

Etkili yönetsel kararların alınması, özellikle dinamik bir ekonomide önemli hale gelen güvenilir veri analizini gerektirir. Finansal veriler ve raporlama konusunda derin bilgiye sahip bir uzman olarak bir muhasebe meslek mensubu, yönetimin değişikliklere hızlı bir şekilde yanıt vermesini ve stratejik planları oluşturmasına destek olabilir. Muhasebecinin yönetimle etkileşimi, yönetim kararları alma sürecinde önemli bir husustur. Muhasebe meslek mensubun ile yönetim kurulu arasındaki iletişim, mali durumun daha doğru anlaşılmasına katkıda bulunabilir.

Yönetim kurulu kararı, bir organizasyonu yönetme sorumluluğu çerçevesinde bir seçim yapmayı da içeren ekonomik bir süreç sonunda meydana gelir. Bu karar, bu kararın sonucunun etkinliğini kesinlikle etkileyecek olan kesinlik, belirsizlik ve risk koşulları altında alınabilir. Yönetim kararlarının alınma süreci şu aşamaları içerir:

-bilgi toplama ve analizi;

-ele alınan sorun veya konunun özellikleri;

-hedeflerin oluşturulması ve bunların yönetimine ilişkin kriterlerin belirlenmesi;

-bir problem durumunun modelinin oluşturulması ve gerekçelendirilmesi;

-alternatif bir çözümlerin belgelendirilmesi;

-karar verme;

-alınan kararın gerekçelendirilmesi;

-kararın ilgili birimler ve yapılarla koordine edilmesi;

-nihai kararın oluşturulması ve onaylanması;

-kararın uygulanması;

-kararın uygulanmasının kontrolü;

-alınan kararın sonuçlarının incelenmesi.

Yönetim kurulu kararlarının alınması sürecinde bağımsız bir yönetim kurulu üyesi veya yönetim danışmanı gibi hareket edebilmek muhasebe meslek mensuplarından beklenen roller arasında yer almaktadır.

2.STRATEJİK VERGİ PLANLAMASI

Vergi yasalarındaki ve ekonomi politikalarındaki değişiklikler, işletmelerin vergi planlamasında muhasebe meslek mensuplarının görüş ve önerilerini dikkate almasını gerektirir. Etkili bir vergi yönetim stratejisi, işletmenin karlılığını önemli ölçüde artırabilir ve finansal istikrarını iyileştirebilir. Muhasebe meslek mensuplarının yalnızca mevcut değişikliklerin analizinde değil, aynı zamanda uzun vadeli vergi risk yönetim stratejileri geliştirilmesi noktasında da eşsiz görevler üstlenmeleri mümkündür.

Vergi ile ilgili işlemlerin sonuçlarının önceden analiz edilerek planlanması çeşitli vergi avantajları sağlayabilir. Bu noktada muhasebe meslek mensupları stratejik ve kritik öneme haiz öneriler de bulunabilirler. Yasal sınırlar içerisinde işletmelerin en az vergiyi ödeyecek şekilde yapılandırılmaları çeşitli avantajlar sağlayabilir. Örneğin enflasyon düzeltmesi/muhasebesi uygulamasında şirketlerin sermayelerini parasal olmayan aktif kalemlerinin tutarına çıkarmaları enflasyon nedeniyle ekstra vergi ödemelerini önleyebilir.

İşletmelerin vergisel risklerini muhasebe meslek mensuplarının bildiği veya belirli süreler mükelleflerle çalışması neticesinde tespit edebildiği görülmektedir. O vergi mükellefinin vergi risklerinin bertaraf edilmesinde muhasebe meslek mensuplarının görüş ve önerilerinin kıymetli olduğu hususu açıktır.

Ekonomik kriz durumlarında olumsuz mali pozisyon, bir şirketin varlığını tehdit eder ve mevcut kaynaklarını verimsiz bir şekilde kullanması ve yükümlülüklerini yerine getirememesi olarak tanımlanır. Olumsuz bir mali pozisyonun sonucu, bir şirketin mevcut varlıklarını kullanarak yükümlülüklerini ödeyememesi olan iflasa yol açabilir. Vergi ödemelerinin planlanmaması durumunda işletmeler yüksek vergi ödeme neticesinde olumsuz bir mali duruma gelebilirler.

3.STRATEJİK FİNANSAL BÜTÇELEME

 Ülkemizdeki şirketlerin bütçe kültürlerinin zayıf olduğu görülmektedir. Hazırlanan bütçelerin çoğu zaman bir formalite gibi algılandığı, sonuçlarının izlenmediği de uygulamada karşılaşılan durumlar arasındadır. Bazı işletmelerde ise sadece ödeme planlarının olduğu, bütçelerin hiç hazırlanmadığı da ifade edilebilir. Oysaki ekonomik sıkıntıların arttığı, finansa erişimin zor olduğu, faiz oranlarının yükseldiği durumlarda işletmelerin var olan kaynaklarını, nakit durumunu yönetmesinin önemi ortadadır.

 Finansal bütçelerin oluşturulması, ortaya çıkan gelişmeler neticesinde bütçelerin revize edilmesi, finansal planlamaya olanak sağlamaktadır. Dijitalleşme süreci neticesinde finansal verilerin yazılımlar aracılığıyla takibinin zorunlu hale gelmesi çok daha hızlı bütçe hazırlanmasını mümkün hale getirmektedir. Ancak bütçe hazırlamak ayrı bir konu olup, hazırlanan bütçesinin takibi, analiz, sapmaların nedenlerinin tespiti ve gerekli önlemlerin alınması ise farklı bir konudur.

Meslek odaları ve TÜRMOB bütçeleme konusunda muhasebe meslek mensuplarına ileri düzey eğitimler sunmaktadırlar. Ancak ülkemizdeki şirketlerin belirli büyüklüklere gelinceye kadar bütçeleme konusunda yeterli hassasiyeti göstermedikleri bilinmektedir. Veri doğruluğu, muhasebe standartlarına sıkı sıkıya bağlı kalınarak ve verileri işlemek için gelişmiş teknolojilerin kullanılmasıyla elde edilir. Şeffaf bir muhasebe sistemi, potansiyel finansal tehditlerin erken bir aşamada tespit edilip ortadan kaldırılmasını sağlayabilir.

4.STRATEJİK BÜYÜME VEYA KÜÇÜLME KARARLARI

Muhasebe meslek mensubu ile şirket yönetim kurulu arasındaki iş birliği karşılıklı olarak faydalı olmalıdır. Muhasebe meslek mensubu, yönetimden ihtiyaçlar ve beklentiler hakkında geri bildirim alır, bu da işini planlamasına ve daha hedef odaklı hale getirmesine yardımcı olur. Yönetim kurulu ise muhasebe meslek mensubunun önerilerinden yararlı fikirler çıkarabilir, bu da daha etkili stratejiler ve taktikler geliştirilmesine yardımcı olur. Muhasebe meslek mensubundan karar alma süreçlerine destek olması talebi, yeni teknolojilerin, değişen ekonomik ortamların ve iş ihtiyaçlarının etkisi altında artmaya devam etmektedir.

Ekonominin sıkıştığı, finansal işlemlerin daraldığı ortamlarda şirketler küçülmek isteyebilirler. Benzer şekilde ekonominin iyi gittiği, müşteri sayısının arttığı, uzun vadeli ve düşük faizli kredi olanaklarının arttığı durumlarda işletmeler büyümek isteyebilirler. İşletmelerin büyümesi de küçülmesi de iyi planlanması gereken kritik süreçlerdir. Bu süreçlerin sağlıklı planlanmaması durumunda her ikisi de işletmenin iflası ile sonuçlanabilir. İşletmelerin anonim şirket, limited şirket gibi hukuksal yapılanmasının yanı sıra, üretim, ticaret veya hizmet işletmesi olmasına göre fiziki yapılanması da önemlidir. Yeni şube açma, yeni üretim hattı kurma, yeni fabrika açma veya bunların kapatılmasına yönelik alınan kararlar veriye dayalı olmak ve etkilerinin iyi analizi ile sağlıklı sonuçlar meydana getirebilir.

Ekonomik birimlerin büyümesi veya küçülmesi kararlarının alınması noktasında eklenen veya çıkarılan birimin mali fayda veya zararlarının net tespit edilmesi gerekmektedir. Şirketlerde birimlere göre raporlama veya finansal veri üretilmesi oldukça az rastlanan bir durumdur. Böyle kritik bir kararın alınması noktasında, muhasebe meslek mensubunun üreteceği verilerin ne kadar değerli olacağı hususu ortadadır. Örneğin, uluslararası finansal raporlama standartlarının kullanımı, verilerin birleştirilmesine ve doğruluğunun iyileştirilmesine yardımcı olur ve bu da şirket raporlarının güvenilirliğini artırır. Şeffaf finansal raporlama, şirketin durumu hakkında eksiksiz ve güvenilir bilgi sağlayarak yatırımcıların ilgisini çekmede önemli bir rol oynayabilir.

5.SONUÇ

Muhasebe meslek mensuplarını ilgilendiren konular günden güne artmaktadır. Muhasebe mesleğinde defter tutma, beyanname düzenleme, bilanço ve gelir tablosu gibi mali tablolar üretme işlerinden yönetim danışmanlığına doğru hızlı bir yönelim görülmektedir. Genel muhasebe, şirketler muhasebesi bilgilerinin yanı sıra mali tablolar analizi, maiyet ve yönetim muhasebesi bilgilerinin daha çok kullanıldığı bir döneme doğru ilerlemekteyiz.  Muhasebe meslek mensuplarının etkili bir şekilde etkileşim kurma becerisi, gelecekteki uygulamaların bir diğer önemli yönüdür. Bir ekipte çalışma, diğer işlevsel birimlerle etkileşim kurma ve iletişim becerileri geliştirme becerisi, şirket için değer oluşturma sürecinde belirleyici bir rol oynayabilir. Muhasebe meslek mensupları, şirketlerin yönetim yapıları içindeki konumlarını güçlendirecek müzakere ve çatışma yönetimi becerilerini de daha fazla kullanacaklardır.

Yöneticiler işlerini yönetirken sürekli olarak bir dizi yönetim kararı almak zorundadır. Bunların birçoğu yalnızca şirketin başarısını ve performansını değil, aynı zamanda bir bütün olarak varlığını da etkiler. Varlıkların yatırımı veya dağıtımıyla ilgili kararlar, finansal analiz yapılmadan ve organizasyonun finansal durumu belirlenmeden alınamaz. Günümüzde muhasebe meslek mensupları, yalnızca finansal bilgilerin üreticisi, raporlayıcısı olmakla kalmamakta, aynı zamanda yönetimin yüksek kaliteli ve güncel bilgilere dayalı bilinçli kararlar almasına yardımcı olan stratejik bir ortak konumundadırlar. Muhasebe meslek mensuplarının gerçekleştirdikleri finansal analizlerin sonuçları, yönetim kararları almak için maddi bir temel oluşturur ve bu kararların uygulanması yalnızca analitik verilere değil, aynı zamanda karar vericilerin deneyimine, mantıksal düşüncesine, zekasına ve kişisel tercihlerine de dayanır.

01.07.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.