Selçuk Gülten
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
selcukgulten2@hotmail.com

Yapay Zekanın Muhasebe Mesleğine Etkileri

Yapay zeka teknolojilerinin son yıllarda hızlı bir şekilde geliştiğini görmekteyiz. Her ne kadar bu gelişmeler henüz bütünüyle insan zekasının yerini alabilen bir genel süper yapay zeka üretilmesi noktasına gelmemiş olsa da şaşırtıcı bir hıza ulaştığı fark edilebilmektedir. Yapay zeka teknolojilerinin muhasebe ve denetim mesleklerinin dönüşümü üzerindeki etkisi olduğunu ifade etmek mümkündür.  Temel teknolojik değişiklikler, yapay zeka uygulamasının olumlu ve olumsuz sonuçları ve meslek mensuplarının mesleki becerilerine yönelik yeni gereksinimler açıklanmaktadır. Dijital dönüşüm, yenilikçi teknolojilerin ve yapay zekanın aktif olarak uygulanmasıyla muhasebenin gelişiminde yeni bir aşamaya gelmiştir. Ekonominin dijitalleşmesi bağlamında mesleğin gelişimine yönelik beklentilere ve yeni koşullara uyum sağlama ihtiyacı da ön plana çıkmaktadır. Sürekli mesleki gelişimin ve yapay zekalı sistemlerle etkili bir şekilde etkileşim kurma becerisinin meslek mensuplarına zaman kazandıracağı, hataları azaltacağı, verimliliği arttıracağı açıktır.

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte veri analizi ve bilgiye dayalı meslekler önemli bir değişim sürecinden geçmektedir. Bu değişim süreci öncelikle muhasebecileri ve denetçileri ilgilendirmektedir. Yapay zeka, muhasebe ve denetime yönelik geleneksel yaklaşımları, geleneksel iş yapış tarzlarını, talep edilen hizmet çeşitliliğini dönüştürmeye başlamıştır. Veri işleyen, kayıt yapan, defter tutan mali müşavirden analiz yapan, stratejiler üreten, şirketlere bir nevi finansal yönetim danışmanlığı hizmeti sunan mali müşavire doğru bir dönüşüm ihtiyacı görülmektedir.

1.YAPAY VE MUHASEBE

Son 30 yılda muhasebe mesleği, kağıt faturalar ve defterlerden bilgisayarlar kullanılarak otomasyona ve işlem işlemeye doğru önemli ölçüde değişti. Dijital dönüşüm hızlandıkça ve yapay zeka olgunlaştıkça, faydaları görüldükçe, kullanımı daha yaygın hale geldi. İlk yapay zeka uygulamalarında yüksek düzeyde olan insan müdahalesi yapay zeka gelişmeye başlayınca hızla azaldı. Türkiye için veriler olmasa bile, yabancı ülkelerde yapay zekalı muhasebe yazılımları pazarı 2012'de 85 milyar dolardan 2022'de 140,5 milyar dolara çıkmıştır. Büyük şirketler, yapay zekayı üretkenlik ve insan yargısı gerektiren görevler için değil, yalnızca monoton, rutin işler/görevler için kullanmaktadır. Muhasebe mesleğinde şu an gerçekleştirilen pek çok tekrar gerektiren, yorucu işin, kullanımda olan yapay zeka sistemleri tarafından üstlenilebilmektedir. Ancak insanların yapay zekadan beklentilerinin yüksek olduğu, bir muhasebe meslek mensubunun yapabildiği tüm işlerin yapay zeka tarafından gerçekleştirilmesi hedefinin olduğu görülmektedir. Öncelikle ifade etmek gerekir ki muhasebe mesleği, bilgi birikiminin yanı sıra, tecrübe, deneyim, farklı alanlarda kompleks bakış açısı ve sentez yeteneği de gerektirmektedir.

Yapay zeka, rutin yapılan işleri hatasız gerçekleştirerek, yorucu ve rutin işlere ayrılan zamanı azaltmakta ve verimliliği arttırmakta büyük bir değere sahiptir. Bir muhasebe sistemine entegre edildiğinde, yapay zeka geçmişte kullanılan diğer tüm teknolojilerden daha fazla üretkenlik kazanımı sağlar. Ancak, yapay zekanın büyük maliyetleri muhasebe meslek mensupları için finansal bir ikilem oluşturmaktadır. Fatura işleme, finansal planlama ve zamanlama, temel hataları bulma, mali tabloları hazırlama ve temel soruları yanıtlama gibi görevler, bir yapay zeka sistemi kullanılarak kodlanabilir. Muhasebe yazılımlarına yapay zeka etkileşimi sağlanarak günümüz muhasebe birimlerinde gerçekleştirilen pek çok işin yapay zekaya devredilmesi mümkün hale gelmektedir. Muhasebe meslek mensuplarının verileri yönetmek ve analitik kararlar formüle etmek için doğru araçlara ihtiyacı vardır. Modern muhasebe analizleri, kararlar almak için büyük miktarda veri üzerinde karmaşık analizler gerçekleştirmeyi içerir.

Microsoft Excel ve Access gibi temel yazılımlar ve hesaplama araçları muhasebede yaygın olarak kullanılır. Birçok meslek mensubu, büyük miktarda verinin işlenmesini ve analizini kolaylaştırmak için yapay zeka tarafından sunulan daha sofistike veri analitiği araçlarını benimseyerek karar alma sürecini daha verimli hale getirmektedir. Yapay zeka asistanları son yıllarda hızla gelişmiştir. Bu yapay zeka asistanları kullanılarak örneğin bir muhasebe bürosunun mükelleflerine vergi levhaları, her ay ödemesi gereken vergilerin tahakkukları iletilebilir. Yapay zeka asistanı devreye girerek müşterinin ihtiyaçlarını analiz etmekte, örneğin son üç aya ait mizan ve geçici vergi beyannamesini bankacınıza mail atmamı istiyorsunuz değil mi gibi sorular yönelterek sorunu çözümlemektedir.

2.YAPAY ZEKA VE MUHASEBENİN GELİŞİMİ

Geleceğin muhasebecilerinin ihtiyaç duyacağı bazı önemli beceriler arasında yapay zekayı kullanmak, veri analizlerini üst düzey bir şekilde gerçekleştirebilmek yer alacaktır. Çeşitli kaynaklardan yapılandırılmış ve yapılandırılmamış verileri analiz etmek, verilerle ilgili olası riskleri ve sorunları belirlemek muhasebe mesleğinin yeni uzmanlık alanları arasında yer alacaktır. Muhasebe verilerini yararlı bilgilere dönüştürmek için veri madenciliği, metin madenciliği gibi alanlar kullanılacak, kayıtlar insan müdahalesi gerekmeksizin yazılımlar aracılığıyla gerçekleştirilecektir. Bu hazır kayıtlardan yola çıkılarak vergi beyannameleri ve mali tablolar yapay zekalı muhasebe yazılımları tarafından hızlıca ve hatasız bir şekilde gerçekleştirilecektir. Peki muhasebe meslek mensupları kayıt yapmaz, beyanname hazırlamaz ve mali tablo üretmezlerse ne yapacaklardır? Yapay zeka işlevlerinin nasıl çalıştığını bilmek, muhasebecilere veri analizinde ustalaşmada bir avantaj sağlayacaktır. Muhasebe meslek mensupları yapay zekalı muhasebe sistemlerinin ürettiği kayıtları, hazırladığı beyannameleri, ürettiği mali tabloları denetleyecek, sorunlu olduğunu gördüğü alanları analiz ederek kök nedeni tespit ederek hataların oluşmasını engelleyeceklerdir.

Muhasebe raporlamaları yapay zekanın muhasebe kullanımlarının artmasıyla birlikte değişimden etkilenecektir. Mali tabloların analizinde mali tablo kalemlerinin oranları, yüzdeleri, trendleri yapay zeka tarafından hesaplanacak, analiz metinleri de yapay zeka tarafından oluşturulacaktır. Hatta mali tabloların içerisinde oluşmuş anormallikler, hata ve hileler de yapay zeka tarafından tespit edilebilecektir. Verinin etkilerini etkili bir şekilde anlayabilmek için veri görselleştirme teknikleri yoğun bir şekilde raporlarda kullanılacaktır.

3.YAPAY ZEKANIN MUHASEBE ALANINDA OLUŞTURACAĞI DÖNÜŞÜMLER

Yapay zeka kullanımının artmasıyla aşağıda belirtilen alanlarda hızlı bir dönüşüm olacağı ifade edilebilir:

3.1.Muhasebede teknolojik değişimlerin Etkileri

Elektronik fatura ve elektronik defter süreçleri 2013 yılında sınırlı bir uygulama olarak başlamıştır. 2017 ve sonrasında süreç çok daha hızlanmış günümüzde ise birinci sınıf defterlerin neredeyse tamamı elektronik defter haline gelmiştir. Türkiye’de bir yılda üretilen e-fatura, e-arşiv fatura, e-serbest meslek makbuzu, e-irsaliye gibi belgelerin adedi 6 milyar rakamına ulaşmıştır. 130 bin meslek mensubunun 1 yıl içerisinde üretilen 6 milyar adet elektronik belgeyi muhasebe kayıtlarına manuel olarak dönüştürmesi, kaybedilen zaman, iş gücü ve emek açısından sürdürülebilir bir durum değildir.

•Rutin operasyonların otomasyonu: Ticari belgelerin işlenmesi, vergi hesaplamaları, muhasebe kayıtları ve beyannamelerin otomatik hazırlanması gibi rutin görevler yazılımlar ve yapay zeka aracılığıyla insan müdahalesi gerektirmeksizin gerçekleştirilecektir.

•Yapay zeka ve makine öğrenmesi: Büyük miktarda veriyi analiz etme, anormallikleri belirleme, finansal riskleri önceden hesaplama, hata ve hileleri tespit etme, olası senaryolara göre öneriler geliştirme gibi daha nitelikli işler yapay zeka tarafından gerçekleştirilecektir.

3.2. Yapay Zekanın Mesleğe yönelik faydaları

Yapay zeka kullanımının mesleğe getireceği faydalar da olacaktır. Bunlar kısaca şu şekilde ifade edilebilir:

•Artan Verimlilik ve Azalan Hatalar: Yazılımlar ve yapay zekalı sistemler hata olasılığını azaltır. Elektronik belgelerde yer alan veriler, düzenli bir şekilde muhasebe süreçlerine aktarılır. Kayıtlar insan müdahalesi olmaksızın oluşturulur.

•Hızlı Veri İşleme: Yapay zeka rutin görevleri gerçekleştirmek için gereken süreyi azaltır. Binlerce elektronik faturanın saniyeler içerisinde muhasebe fişine dönüştürülmesi mümkün hale gelir.

•Derinlemesine Mali Analiz: Yapay zeka mali tablolarda ve muhasebe kayıtlarında yer alan gizli bağlantıları, anormallikleri, hata ve hileleri, muhasebe verilerinde yer alan eğilimleri tespit edebilir.

•Stratejik Görevler İçin Zaman Oluşturmak: Muhasebe meslek mensupları “veri işleme, muhasebe kaydı yapma, beyanname hazırlama” rollerinden daha çok analist ve danışman rolüne geçecek zamana sahip olacaklardır.

3.3. Yapay Zekanın Gerektirdiği Yeni Yeterlilikler ve Beceriler

Ünlü fütürist “yapay zeka insanların işini elinden almayacak, yapay zekayı kullanabilen insanlar kullanamayan insanların yerine geçecekler” demektedir. Yapay zekanın muhasebe alanında kullanılmasıyla beraber temel muhasebe eğitimleri de değişecektir.

•Bilgi sistemleri, algoritmalar, makine öğrenmesi teknikleri ve dijital yapay zeka araçları hakkında bilgiler muhasebe eğitimlerine dahil edilebilecektir.

•Veri madenciliği, metin madenciliği ve yapay zeka raporlarının yorumlanması, veri görselleştirme teknikleri konuları da muhasebe eğitimlerine dahil edilebilecektir.

• Doğal dil işleme teknikleri, chatgpt, deepseek gibi yapay zeka programlarıyla çalışma yeteneği, prompt (istem) teknikleri, yapay zekaya istenileni en hızlı şekilde yaptırabilme yeteneği değerli hale gelecektir. Chatgpt, deepseek gibi yapay zeka modelleri kullanılarak muhasebe öğrenmek, derin araştırma özelliğini kullanarak bir kayıt veya bir vergi kanunu uygulaması hakkında bilgi edinmek mümkün olacaktır.

•Dijital okuryazarlık ve siber güvenlik anlayışına sahip olmak kıymetli hale gelecektir. Verilerin korunmasına, yapay zeka halüsinasyonlarının engellenmesine yönelik çalışmalar önem kazanacaktır.

3.4. Yapay Zekanın Potansiyel Riskleri ve Zorlukları

Yapay zekanın faydaları olduğu kadar taşıdığı riskler ve zorluklar da bulunmaktadır. Kısaca bunları şu şekilde ifade edebiliriz.

• Yapay zekalı muhasebe sistemleri sürekli ve ileri seviyede eğitim ihtiyacı meydana getirmektedir. Muhasebe bilgisinin yanı sıra bilgisayar, yazılım, makine öğrenmesi ve yapay zeka konusunda ileri düzey bilgi gerektirmektedir.

• Yapay zeka sistemlerine uyum sağlayamayanlar için ciddi bir iş tehdidi oluşturmaktadır.

• Yapay zeka sistemlerine aşırı güven, algoritmalara veya yapay zekaya bağımlılık oluşturabilir.

• Yapay zekalı sistemlerin üreteceği kompleks hatalarda sorumluluğun insanlara ait olmasının hukuki riskleri de bulunmaktadır.

• Muhasebe eğitimi sırasında ödevlerin, tezlerin bütünüyle yapay zekaya yazdırılması, sınavlarda yapay zeka aracılığıyla kopya çekilmesi gibi yapay zekanın kötüye kullanımları da söz konusu olabilir.

•Denetimde yapay zeka kullanımının etik sorunları da ortaya çıkabilir. Yapay zeka makine öğrenmesi sürecinde etik olmayan davranışlara yönlendirilmeye çalışılabilir.

3.5. Muhasebe Mesleğinin Geleceği

Yapay zeka uygulamalarının muhasebe mesleğinin geleceğinde daha fazla kendisine yer bulacağı görülmektedir. Muhasebe mesleğinin geleceğinde aşağıdaki gelişmelerin olacağını ifade edebiliriz.

•Hibrit çalışma modelleri ortaya çıkacaktır. Böylece muhasebe meslek mensubu ve yapay zekanın etkileşimiyle muhasebe işlerinin yürütülmesi gerçekleşecektir.

•Mesleki yargı ve etik standartların giderek artan bir şekilde önemli hale geleceği görülmektedir. Yapay zeka etiği konusunda tartışmalar, vaka analizleri ve akademik çalışmaların artacağı ön görülebilir.

• Danışmanlık, risk analizi ve değerlendirmesi ile stratejik planlama ve yönetim konularına meslek mensupları daha fazla odaklanacaklardır.

• Dijital güvenliğe ve müşteri verilerinin korunmasına yönelik çalışmalar muhasebe meslek mensuplarının gündeminde önemli bir yer tutacaktır.

4.SONUÇ

Muhasebe meslek mensupları için  yapay zeka bir tehdit değildir. Aksine profesyonel gelişim için bir fırsat sağlayabilir. Yapay zeka muhasebe mesleğini dönüştürerek daha entelektüel, analitik hale getirecektir. Yapay zeka gibi teknolojilere, değişime hazır olan ve kendini sürekli geliştirebilen meslek mensupları bu dönüşümden fayda sağlayacaklardır. Modern teknolojiler, özellikle yapay zeka, muhasebe mesleğinin temel paradigmalarını kökten değiştirecektir. Süreçlerin daha doğru, hızlı ve verimli olmasını sağlayarak, yapay zeka muhasebe meslek mensuplarını sıkıcı, sürekli tekrarlanan, rutin işlerden kurtaracaktır. Veri işleme yerine muhasebe meslek mensuplarına danışmanlık ve stratejik geliştirme gibi daha nitelikli işlere  görevlere odaklanma imkanı sunacaktır. Ancak fırsatlarla birlikte yapay zekanın getireceği zorluklar da söz konusudur.  Sürekli öğrenme ihtiyacı, yeni koşullara uyum sağlama ve yapay zeka kullanırken etik standartlara uyma gibi zorluklar ifade edilebilir.

Yeni teknolojilere karşı durmak belirli bir dereceye kadar mümkün olsa da insanlık tarihi iyiye, güzele, bilgiye, teknolojiye yöneliş ile ilerlemektedir. Muhasebe mesleğinde bulunan kayıtlama, sınıflandırma, özetleme ve raporlama ile analiz ve yorumlama fonksiyonlarının yapay zekalı muhasebe yazılımları tarafından çok hızlı ve hatasız bir şekilde gerçekleştirilmesi mümkün hale gelecektir. Rutin, yorucu işlerin yapay zeka ile gerçekleştirilmesi üst düzey muhasebe hizmetlerine muhasebe meslek mensuplarının daha fazla zaman ayırmasına olanak sağlayabilecektir.

17.06.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.