Oktay Göktürk
Yeminli Mali Müşavir
E. Vergi Başmüfettişi
oktaygktrk23@gmail.com

Defter Beratlarının Süresinde Yüklenmemesi veya Süresinden Sonra Yüklenmesi Halinde Kesilmesi Gereken Ceza Ne Olmalıdır?

213 Sayılı Vergi Usul Kanununun Elektronik ortamdaki kayıtlar ve elektronik cihazla belge düzenleme başlıklı Mükerrer 242. maddesinin 2. bendine istinaden yayımlanan Elektronik Defter Genel Tebliğinde mükellefler tarafından  defter ve berat dosyalarını oluşturma tarihleri belirlenmiş ve Gelir İdaresi Başkanlığına e-Defter oluşturma, imzalama ve elektronik defter ve/veya beratlarının sisteme yüklenmesine ilişkin süreleri gerek görmesi halinde bir aya kadar uzatmaya yetkili olduğu belirtilmiştir. Söz konusu sürelerde defter ve berat dosyalarının e-Defter uygulamasına yüklenmesi suretiyle berat dosyalarının Başkanlıkça onaylı halinin alınması zorunlu kılınmıştır.

İlgili sürelerde hiç yüklenilmemiş veya süresinden sonra yüklenilmiş olması durumunda tebliğin 6.8. maddesinde belirtildiği üzere “e-Defter uygulamasına dâhil olan mükelleflerin, Tebliğde belirtilen sürelerde e-Defter ve berat dosyalarını, oluşturmaması, imzalamaması/onaylamaması veya oluşturulan e-Defter dosyaları ve/veya bunlara ait berat dosyalarının Başkanlığın onayına sunulmak üzere Başkanlık sistemlerine yüklenmemesi ya da süresinden sonra yüklenmesi halinde, diğer vergisel yükümlülükler ile birlikte Vergi Usul Kanununda öngörülen cezai hükümler uygulanır.” hükmü yer almaktadır. Ancak yapılan fiiller karşılığında Vergi Usul Kanununda ki hangi maddeye göre cezai hükümlerin uygulanacağı tam olarak net değildir.

Söz konusu bu hükümden de anlaşılacağı üzere e-defter ve berat dosyaları birlikte oluşturulmakta ve aynı zamanda onaya sunulmaktadır.  E-Defter ve berat dosyalarının oluşturulması ve Başkanlık onayına sunulması için sisteme yüklenilmesi süreci aynı anda gerçekleştiğinden bu iki durumun ayrı fiil olarak ele alınmaması gerekmektedir. Yani e-defter ve berat dosyalarının ayrı ayrı sisteme yüklenilmesi ve yine ayrı ayrı onayların alınması teknik olarak mümkün değildir.

Dolayısıyla da Vergi Usul Kanununda öngörülen cezaların uygulanması esnasında e-defter ve berat dosyalarının yüklenmesi işlemi ile beratlarının alınması işleminin tek bir işlem olarak kabul edilmesi gerekmektedir.

Mali müşavirler tarafından sisteme yüklenilen defter kebir dosyası ve beratı ile yevmiye defteri dosyası ve berat işlemleri toplam da iki ayrı işlem niteliğindedir.

Ancak vergi daireleri söz konusu bu işlemi 4 ayrı işlem olarak ele almakta ve e-defter dosyalarının yüklenmemesi veya süresinden sonra yüklenmesi işlemini ayrı bir işlem olarak dikkate alarak Mükerrer 355. maddesinde yer alan özel usulsüzlük cezası kesmekte, e-defter beratlarının alınmaması veya süresinden sonra alınması işlemini ayrı bir işlem olarak dikkate alarak 352. maddesinin I-8. bendine veya II-6. bendinde yer alan usulsüzlük cezalarını kesmektedir.

Vergi dairesi e-defter ve beratlarının süresinde yüklenmemesi veya süresinden sonra yüklenmesi hallerinde defter cinsi itibariyle fiilin tek olmasına rağmen 2 ayrı işlem olarak dikkate almakta hem Mükerrer 355. Maddeye göre hem de 352. Maddesinin I-8. Bendine veya II-6. Bendine göre ceza kesmektedir.

Ayrıca 352.maddeye göre usulsüzlük cezasını keserken de 337. madde de yer alan “Ayrı ayrı yapılmış olan vergi ziyaı veya usulsüzlükten dolayı ayrı ayrı ceza kesilir. Şu kadarki, 352 nci maddede yazılı usulsüzlüklerden, aynı takvim yılı içinde aynı neviden birden fazla yapıldığı takdirde birden fazlasının her biri için, birincisine ait cezanın dörtte biri kesilir.” hükmünü dikkate almadan indirimsiz olarak ceza kesmektedir.

Sonuç olarak e-defter ve berat dosyalarının hiç yüklenilmemesi veya süresinden sonra yüklenilmesi işleminin her bir defter cinsi bazında bir fiil olarak dikkate alınması ve elektronik defter beratının alınmış olması defter tasdik muamelesinin yapılmış olması anlamına geldiğinden sadece 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 352. maddesinde yer alan hükümlere göre cezanın kesilmesi ve Mükerrer 355. maddeye göre kesilen cezaların ise terkin edilmesi gerekmektedir. 352. maddesinde yer alan hükümlere göre cezanın kesilmesi esnasında da birincisine ait cezanın dörtte bir oranında kesilmesi gerekmektedir.

İlgili vergi daireleri tarafından yukarıda açıklamaya çalıştığımız durumlardan dolayı mükellefler adına hem 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 352. maddesinde yer alan hükümlere göre hem de Mükerrer 355. maddesinde yer alan hükümlere göre cezaların kesilmesi halinde mükellefler tarafından dava konusu edilmesinin yerinde olacağını düşünüyorum.

19.09.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.