Dr. Mehmet Emin Tatlı
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
mehmetemintatli@indexekonomi.com

Yönetim ve Denetçi Perspektifinden Denetime Tabi Finansal Tabloların Sorumluluğu

I. Giriş

Finansal raporlama, işletmelerin şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkeleri doğrultusunda faaliyetlerini sürdürebilmesi için temel bir araçtır. Özellikle bağımsız denetime tabi işletmelerde finansal tabloların hazırlanması, sunulması ve denetlenmesi sürecinde sorumlulukların net biçimde tanımlanması, finansal sistemin güvenilirliği açısından kritik öneme sahiptir.

Bu makalede, denetime tabi finansal tabloların hazırlanması ve denetim sürecinde yönetim ile bağımsız denetçinin sorumlulukları incelenmektedir.

II. Yönetimin Sorumluluğu

Denetime tabi mali tablolar, işletme yönetimi tarafından üst yönetimden sorumlu kişilerin gözetiminde hazırlanır. Türkiye Denetim Standardı (BDS) 200’ün 4. paragrafında açıkça belirtildiği üzere:

"Denetime tabi olan finansal tablolar, üst yönetimden sorumlu olanların gözetiminde işletme yönetimi tarafından hazırlanan finansal tablolardır."

Bu çerçevede yönetim, yalnızca finansal tabloların hazırlanmasından değil, aynı zamanda finansal raporlamaya ilişkin iç kontrol sisteminin tasarlanması, uygulanması ve sürdürülmesinden de sorumludur.

Yönetimin sorumluluk alanı şu başlıklarda özetlenebilir:

• Mali tabloların doğruluğu, güvenilirliği ve gerçeğe uygunluğu,
• Muhasebe kayıtlarının Türkiye Finansal Raporlama Standartları’na (TFRS) uygun olarak düzenlenmesi,
• Hata, hile ve usulsüzlüklere karşı etkin bir iç kontrol mekanizmasının kurulması.

III. Denetçinin Sorumluluğu

Bağımsız denetçi, finansal tabloların gerçeğe uygun sunulup sunulmadığını değerlendirmek amacıyla Türkiye Denetim Standartları (TDS) uyarınca denetim faaliyetlerini yürütür. BDS 200, paragraf 11(a, b)’de denetçinin genel amaçları şu şekilde tanımlanmıştır:

• Finansal tabloların, hata veya hile kaynaklı önemli bir yanlışlık içerip içermediğine dair makul güvence sağlamak ve bu çerçevede görüş bildirmek,
• Bulgularına uygun şekilde raporlama yapmak ve standartların zorunlu kıldığı bildirimleri gerçekleştirmek.

Dolayısıyla denetçinin görevi, işletmenin finansal raporlama çerçevesine uygun hareket edip etmediğini test etmek, önemli yanlışlıkları ortaya koymak ve bağımsız görüş sunmaktır. Bu bağlamda denetçi, şeffaflık ve hesap verebilirliğin sağlanmasında önemli bir rol üstlenmektedir.

IV. Raporlama Çerçevesi: VUK – MSUGT – TFRS Ayrımı

Türkiye’de işletmelerin muhasebe kayıtları ve mali tabloları çoğunlukla Vergi Usul Kanunu (VUK) ve Tek Düzen Hesap Planı (TDHP) çerçevesinde düzenlenmektedir. Bu düzenin ana amacı, vergisel yükümlülüklerin doğru ve zamanında yerine getirilmesini sağlamaktır. Ancak Türk Ticaret Kanunu’nun 88. maddesi uyarınca kamuya açıklanacak veya denetime tabi olacak finansal tabloların TFRS’ye uygun olarak hazırlanması yasal bir zorunluluktur.

Dolayısıyla bağımsız denetime tabi işletmelerin, yalnızca VUK esaslı değil, aynı zamanda TFRS/TMS esaslı raporlama sistematiğini kurmaları gerekmektedir. Bu zorunluluk, vergi odaklı raporlama ile finansal bilgi kullanıcılarının ihtiyaçlarını karşılayan raporlama arasındaki farkı ortaya koymaktadır.

V. TFRS’ye Uyumun Önemi ve Riskleri

TFRS’nin temel amacı, işletmenin finansal durumunun, faaliyet sonuçlarının ve nakit akışlarının gerçeğe uygun, anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir biçimde sunulmasını sağlamaktır. Bu, özellikle yatırımcılar, kredi kuruluşları ve düzenleyici kurumlar açısından güvenilir bilgiye erişim için hayati öneme sahiptir.

Sadece VUK esaslı kayıt tutan işletmeler, finansal tabloların gerçeği yansıtmasında yetersiz kalabilir. Bu durum bağımsız denetim raporlarında şartlı, olumsuz ya da görüş verilemediğine dair ifadelerin yer almasına yol açabilir. Dolayısıyla TFRS’ye uyum, yalnızca yasal bir gereklilik değil, aynı zamanda işletmenin itibar ve güvenilirliği açısından stratejik bir zorunluluktur.

VI. Sonuç

Bağımsız denetim sürecinde sorumlulukların açık biçimde tanımlanması, finansal raporlamanın güvenilirliği ve şeffaflığı açısından kritik önem taşımaktadır. Yönetim, finansal tabloların hazırlanması ve iç kontrol sisteminin etkinliğinden sorumlu iken, denetçi bu tabloların gerçeğe uygunluğunu test etmekle yükümlüdür.

Bu nedenle denetime tabi şirketlerin:

• Muhasebe sistemlerini ve veri setlerini TFRS uyumlu hale getirmeleri,
• Belgeleri bu sistematik doğrultusunda düzenli olarak kayıt altına almaları,
• İç kontrol mekanizmalarını etkin şekilde işletmeleri,

Zorunlu olmalıdır.

Tüm bu süreçler, Türkiye Denetim Standartları (TDS) ve ilgili mevzuat çerçevesinde yürütülmeli; böylelikle hem finansal sistemde güven sağlanmalı hem de uluslararası standartlarla uyumlu bir raporlama kültürü geliştirilmelidir.

19.09.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.