Lütfi İnciroğlu
E. Çalışma Genel Müdür Yrd.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
l.inciroglu@hotmail.com

İş Sözleşmesinin Feshi İçin Geçerli Olmayan Nedenler Nelerdir?

4857 sayılı İş Kanunu’nun iş güvencesini düzenleyen 18, 19, 20 ve 21 inci maddeleri sırasıyla, iş sözleşmesi feshinin geçerli bir sebebe da­yandırılmasını, feshin usulünü, itirazı ve geçersiz sebeple yapılan feshin so­nuçlarını düzenlemiştir.

4857 sayılı Kanunun 18 inci maddesinin birinci fıkrasında, otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerleri ile burada belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan ve en az altı aylık kıdemi olan işçilerin iş güvencesinden yararlanabi­leceği belirtilmektedir[1]. Burada üç tane esasın varlığı aranacaktır.

Birincisi otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerleri,

İkincisi bu işyerlerinde çalışan ve en az altı ay kıdemi olan işçiler,

Üçüncüsü de işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olmasıdır.

Görüldüğü gibi, Kanunun uygulandığı işyerleri öncelikle “otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerleri” ile sınırlandırılmıştır. Öyleyse, yirmi do­kuz ve daha az sayıda işçi çalıştıran işyerlerinde işverenler, daha önce de ol­duğu gibi “hiçbir neden” göstermeden “istedikleri zaman” fesih bildirim­lerini “yazılı veya sözlü” olarak yapabileceklerdir. Ancak 4857 sayılı Kanunda fesih için geçerli olmayan bazı nedenler de düzenlenmiştir. Nitekim Kanunun 18 inci maddesine göre;

Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında ya da işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak.

İşyeri sendika temsilciliği yapmak.

Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip için işveren aley­hine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak.

Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, din, si­yasi görüş ve benzeri nedenler.

74 üncü madde uyarınca kadın işçilerin çalıştırılmalarının yasak ol­duğu sürelerde işe gelmemek.

Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (l) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici olarak devam etme­mek.

Yukarıda sayılan hususlar fesih için geçerli bir sebebi oluşturmayacak­tır. Görüldüğü gibi, Kanunda “geçerli” sebeplerin neler olacağı konusunda “Kanunun gerekçesinde” sayılanlar dışında somut bir hükme yer verilmez­ken, “geçersiz” sebepler hakkında somut sayılabilecek örnekler sıralanmıştır. Ancak bunu, “geçersiz” sayılan sebepler dışında kalan her sebebin “geçerli” olacağı şeklinde anlamamak; bir başka deyişle, işçinin her yeterliliği veya davranışları ile ilgili sebepler ile işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan sebeplerin fesih için geçerli sebep olacağını zannetmemek, her geçerli fesih sebebinin başvurulan “en son çare” olması gerektiğini unutma­mak, sonuçta “geçerli sebebin” yargı denetimine tabi olacağını unutmamak gerekir. Nitekim Yargıtay’a göre, “4857 sayılı Kanunun 18 inci maddesinin üçüncü fıkrasının ( a ) ve ( b ) bentlerinde sözü edilen sendikal nedenlere dayalı ayrım yasağı da mutlak ayrım yasağı kapsamında değerlendirilmelidir. İş Kanununun 5 inci maddesiyle 18 inci maddesinin üçüncü fıkrasında sayılan haller sınırlayıcı olarak düzenlenmiş değildir….” [2].

Sonuç olarak, işyerinde sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında ya da işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılan ve işyeri sendika temsilciliği yapan işçinin, mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip için işveren aley­hine idari veya adli makamlara başvuran veya bu hususta başlatılmış sürece katılan işçinin, Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, din, si­yasi görüş ve benzeri nedenler gerekçe gösterilerek ve nihayetinde 4857 sayılı Kanun’un 74 üncü maddesinde düzenlenen kadın işçilerin çalıştırılmalarının yasak ol­duğu sürelerde işe gelmemesi sebebiyle iş sözleşmelerini geçerli nedenle sona erdiremeyecektir.

---

[1] BAŞTERZİ, Süleyman, İş Güvencesi Hükümlerinin Uygulama Alanı ve İsith­dama Etkisi, Prof. Dr. Can TUNCAY’a Armağan İstanbul 2005, s.633.

[2] Y9HD.15.1.2015 T., E.2013/7613, K.2015/741 Legalbank; DEMİR, Fevzi, İş Güvencesi ve 4857 sayılı İşK. Başlıca Yenikleri, s.24; KESER, Hakan, Bildirimli Fesihte Geçerli Sebep, s.94-95; ŞAHLANAN, Fevzi, Toplu İş Hukuku, s.216; TUNCAY/SAVAŞ KUTSAL, Toplu İş Hukuku, s.122.

27.05.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.