Hüseyin Ergut
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Lisanslı SPK Uzmanı
smmm.hergut@gmail.com

Kitle Fonlaması (CROWDFUNDİNG) Nedir? İşleyişi Nasıldır? Türleri İle Avantaj ve Dezavantajları Nelerdir? Vergi Uygulamaları ve Değerlendirme Bölüm-I-

Kitle Fonlaması Nedir?

Bir projenin gerçekleştirilebilmesi için bilinen (geleneksel) bankacılık sisteminden ve sermaye piyasalarından fon teminine ilişkin yöntem ve araçlara bir alternatif, seçenek olarak çok sayıda bireyden, yatırımcıdan veya gruptan fon toplamak suretiyle gerçekleştirilen, özellikle dış finansman ihtiyacı bulunan küçük ve orta büyüklükteki işletmeler ile girişimlerin kaynağa erişmelerine kolaylık sağlayan alternatif bir finansman yöntemidir. Ayrıca bir yatırım sistemi olan kitle fonlaması, katma değeri ve rekabet edebilirliği yüksek teknolojik ürün ve hizmet üretimini planlayan iş fikirleri ile girişim şirketlerinin ihtiyaç duyduğu finansal kaynakların toplanması amacıyla oluşturulmuştur.

Kitle fonlaması faaliyetleri, sermaye piyasası mevzuatında ilk olarak paya dayalı kitle fonlaması (PDKF) özelinde düzenlenmiş, ardından borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına (BDKF) yönelik düzenlemeler de yürürlüğe girmiştir. Esas olarak 6362’ sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (SPK) ve III-35/A.2 sayılı Kitle Fonlaması Tebliği (Tebliğ)’inde düzenlenmekte olup bunlar dışında kalan ödüle, bağışlamaya ve yardıma dayalı kitle fonlaması faaliyetleri ise (SPK) ve ilgili mevzuata tabi olmaksızın Sermaye Piyasası Kurulu (Kurul) gözetimi dışında gerçekleştirilebilmektedir.

Kitle Fonlamasının Unsurları

-Sahip olduğu projesine fon talep eden girişimci veya girişim şirketi,

-Fon sağlayan çok ve belirsiz sayıdaki yatırımcıları ifade eden halk ,topluluk

-Fon arz ve talep edenleri çevrimiçi bir elektronik platform üzerinden bir araya getirerek kitle fonlamasına aracılık eden “kitle fonlama platformları” olarak sayabiliriz.

Tebliğ ile yapılan düzenlemelerin değerlendirilmesinde kitle fonlaması yoluyla elde edilen fonun kullanıcısının, pay veya borçlanma aracı ihraç etme yetkisine sahip bir tüzel kişi olması gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır. PDKF ile fon temini sürecinin tüzel kişiliğe sahip olmayan bir fon talep eden tarafından başlatılması ve fon toplanması mümkün olmakla birlikte, bu fonun kullanılabilmesi ve bu fon üzerinde tasarrufta bulunulabilmesi için, tüzel kişiliğin kazanılmış, pay ihracının tamamlanmış ve bu payların fon arz edenlere, yani yatırımcılara teslim edilmiş olması gerekmektedir.  Yani, Tebliğ’in girişim şirketi tanımı dışında kalan diğer kişilerin (erken aşamada proje, girişimci), toplanan fonlara erişimlerine izin verilmez. Tebliğ hükümleri uyarınca girişimci tarafından yürütülen kampanyalarda, kampanya süresinin sona ermesini takip eden (90) gün içerisinde girişimci tarafından bir anonim şirket kurulması zorunludur. Anonim şirketin kurulması ile emanet yetkilisi nezdinde platform adına açılan hesapta bloke edilen fon, kurulacak anonim şirketin emanet yetkilisi nezdinde açılan bloke hesabına aktarılacak olup, PDKF ile fon temin edildiyse en geç kuruluş işleminin ticaret siciline tescilini takip eden (30) iş günü içerisinde işbu fonlanan şirket tarafından toplanan fon tutarı kadar sermaye artırımı yapılacaktır. 

Ayrıca, halka açık ortaklıklar ile halka açık ortaklıklar ve sermaye piyasası kurumlarının önemli etkiye sahip ortak konumunda bulunduğu şirketler (PDKF) ve (BDKF) yoluyla, platforma başvuru tarihi itibarıyla itfa edilmemiş borçlanma aracı bulunan ihraççılar ve platforma başvuru tarihi itibarıyla itfa edilmemiş borçlanma aracı bulunan ihraççıların önemli etkiye sahip ortak konumunda bulunduğu şirketler (BDKF)’ yoluyla fon toplamaları mümkün değildir.

Kitle fonlama platformları ise nitelikleri itibarıyla aracılık hizmeti sağlayan platformlardır. Bu platformların münhasıran (PDKF) ve/veya (BDKF) faaliyetinde bulunulmasına aracılık edilmek üzere kurulmuş anonim şirket türünde olması ve ticaret unvanlarında “Kitle Fonlama Platformu” ibaresinin yer alması zorunludur. Bunların dışında, Tebliğ’de platformların asgari sermaye şartı, payların niteliğine ve kurucu ve yöneticilere ilişkin şartlar da düzenlenmektedir. Kuruluş şartlarının yanında, platformların listeye alınabilmesi için de ilave şartlar öngörülmüş olup bu kapsamda gerekli birimler, teknik altyapı ve politikaların oluşturulması ve platform ile Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) ve emanet yetkilisi arasında sözleşme imzalanmış olması gerekmektedir. Platformların Tebliğ hükümleri çerçevesinde kitle fonlaması faaliyetlerinde bulunabilmeleri için Kurul tarafından listeye alınmaları zorunludur. Platformların, Kurul’a karşı periyodik raporlama ve finansal tablo ve faaliyet raporlarını yayımlama yükümlülüğü bulunmaktadır.

Sermaye Piyasası Kurulu  tarafından yayınlanan “Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği" çerçevesinde; kitle fonlaması faaliyetinin hukuki düzenlemeler ile sağlamlaştırılmış bir alt yapı üzerinden hizmet verilerek yerine getirilmesi mümkün hale gelmiştir.Kitle Fonlaması, ülkemizde katma değeri ve rekabet edebilirliği yüksek teknolojik ürün ve hizmet üretimini planlayan iş fikirleri ile girişim şirketlerinin ihtiyaç duyduğu finansal kaynakların toplanması amacıyla oluşturulan bir yatırım sistemidir.

Bu kapsamda, Kitle Fonlaması Platformları, Emanet Yetkilileri, Girişimci veya Girişim Şirketleri ile platformlara üye olarak fonlama yapacak yatırımcıların katılacakları ve kitle fonlaması süreçlerinde işlemlerini gerçekleştirecekleri “Kitle Fonlaması Sistemi (KFS)" hazırlanmıştır. SPK (KFS)'ye sistemsel entegrasyon sağlayarak Kurul tarafından Kitle Fonlaması faaliyetine izin verilen platformlara, KFS üyeliklerinin tanımlanması sonrasında hizmet vermektedir. Fon toplama süreci başarılı olarak gerçekleşen projeler için girişim şirketlerinin ortaklık bilgilerinin ve paylarının Merkezi Kaydi Sistem (MKS) uygulamasında kayden oluşturulması da SPK’ tarafından yerine getirilen faaliyetler arasında yer almaktadır.

Kitle Fonlaması Türleri

Kitle fonlaması türleri temelde dört ana başlıkta inceleyebiliriz. Seçilecek kitle fonlaması türü ile ilgili en doğru kararı vermek, kişilerin hedeflerine ve risk toleranslarına bağlıdır. Yatırımın büyüme potansiyeli ve kaybetme riski yüksekse paya dayalı kitle fonlamasını seçmek daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Daha az riskle öngörülebilir bir getiri için ise borç kitle fonlamasını seçmek doğru bir yaklaşım olabilir.

I-Paya Dayalı Kitle Fonlaması (PDKF-Equity Crowdfunding):

Sermaye tabanlı kitle fonlaması olarak da bilinen bu fonlama türünde fon arayan şirketler tekliflerini özel bir çevrimiçi platformda listeler. Liste platformları, şirketleri potansiyel yatırımcılarla buluşturur. Yatırımcılar ilgilendikleri şirketler için platforma göz atar ve bir miktar para yatırır. Karşılığında, yatırımlarına orantılı olarak şirkette hisse (sahiplik) alırlar. Teklif edilen sermaye türü platforma ve şirkete bağlı olarak değişebilir. Bazı yaygın türler arasında adi hisse senedi, dönüştürülebilir tahviller veya kar paylaşım anlaşmaları bulunur.

II- Borçlanmaya Dayalı Kitle Fonlaması (BDKF-Debt Crowdfunding):

 P2P olarak kısaltılan (peer-to-peer) kitle fonlaması, Türkçeye borç tabanlı kitle fonlaması olarak çevrilmiştir. Bu fonlama türü bir borçlu ile borç veren arasındaki krediye çok benzer şekilde çalışır ancak bir farkla: Birden fazla borç vereni tek bir borçluyla birleştirmek için çevrimiçi platformlardan yararlanır. Sermaye arayan borçlular, borç tabanlı bir kitle fonlaması platformunda ihtiyaç duydukları miktarı, kredinin amacını ve teklif edilen faiz oranını içeren kredi taleplerini ana hatlarıyla belirten bir profil oluştururlar.

III-Bağış Temelli Kitle Fonlaması (Reward-Based Crowdfunding):

Katılımcılar, projeye bağış yapar ve genellikle karşılığında küçük ödüller veya teşvikler alır.

Bu türde yatırımcılar maddi kazanç beklemez; projeye destek olurlar.

Örnek: Sanat projeleri, yardım kampanyaları, toplum yararına projeler.

IV-Kar Temelli Kitle Fonlaması (Revenue-Based Crowdfunding):

Yatırımcılar, projeye veya şirkete yatırım yapar ve elde edilen gelirlerin belirli bir yüzdesini belirli süre boyunca alır. Yatırımcılar şirketin gelirine göre kazanç sağlar ve bu kazanç projeye bağlıdır.

Kaynakça

-6362 Sayılı Sermaye Piyasaları Kanunu

-Merkezi Kayıt Kuruluşu, Kitle Fonlama Sistemi ve İşlem Kuralları Yönergesi (MKK)

-Sermaye piyasası kurulunun III-35/A.2 Sayılı Kitle Fonlaması Tebliği 

-Samuel Greengard ( Encyclopaedia Britannica Money)

09.07.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.