Hilmi Yılmaz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
yilmaz_hilmi@hotmail.com

Kısa ve Uzun Vadeli Kredilerin Muhasebe Kaydı

Uzun vadeli kredilerin muhasebe kayıtlarına geçmeden önce bazı tanımlamalar yapmak konunun daha iyi anlaşılması sağlayacaktır.

1 Sıra No' lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’ne göre konumun ile alakalı bazı tanımlama ve açıklamalar aşağıdaki gibidir:

Dönemsellik kavramı;

İşletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve kârların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.

Bilanço;

Bir işletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağladığı kaynakları gösteren mali tablodur.

1. DÖNEN VARLIKLAR

Bu ana hesap grubu; nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile normal koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlık unsurlarını kapsar.

2. DURAN VARLIKLAR

Bu ana hesap grubu; bir yıldan veya bir normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle, işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kullanılmak amacıyla elde edilen ve ilke olarak bir yılda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıkları kapsar.

3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Kısa vadeli yabancı kaynaklar, dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun olarak, en çok bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı kaynakları kapsar

4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Kredi kurumlarından, sermaye piyasasından ve işletmenin ilişkide bulunduğu üçüncü kişilerden sağlanan ve bir yıldan fazla vadeli olan işletme borçlarını kapsar.

30. MALİ BORÇLAR

Kredi kurumlarına olan kısa vadeli borçlar ile kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları ile sağlanan krediler ve vadesine bir yıldan daha az bir süre kalan uzun vadeli mali borçların ana para taksit ve faizlerini kapsar.

38. GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI

Bu grup, içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan ancak gelecek aylara ait gelirler ile faaliyet dönemine ait olup ödenmesi gelecek aylarda yapılacak giderlerden oluşur

40. MALİ BORÇLAR

Bilanço tarihi itibariyle vadesine bir yıldan fazla süre kalmış bulunan, banka ve diğer finans kuruluşlarından alınan krediler ile işletmece borçlanma amacıyla ihraç edilmiş, menkul değerler bu hesap grubunda yer alır.

48. GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI

Bilançonun çıkarıldığı dönemi izleyen yıldan daha sonraki bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirler ile faaliyet dönemine ait olup da gelecek bilanço dönemlerinde ödenecek giderlerden oluşur.

300. BANKA KREDİLERİ

Bu hesap, banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan kısa vadeli kredilere ilişkin tutarları içeren hesap kalemidir.

303. UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ

Vadelerine bir yıldan fazla süre bulunmakla birlikte uzun vadeli kredilerin, bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek anapara taksitleri ile vadesi bir yılın altına düşenleri ve bunların tahakkuk ettiği halde henüz ödenmeyen faizlerini kapsar.

İşleyişi:

İşletmenin uzun vadeli borçlarından, bilançonun düzenlenme tarihini izleyen bir yıllık dönemde ödenecek olan taksitleri ve faizleri bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç kaydedilir.

381. GİDER TAHAKKUKLARI

Gelecek aylarda ödemesi yapılacak ve kesinlikle belgeye dayalı gider tahakkuklarının izlendiği hesaptır.

400. BANKA KREDİLERİ

Banka ve diğer finans kuruluşlarından alınan uzun vadeli kredilerin yer aldığı hesaptır.

İşleyişi :

Alınan uzun vadeli krediler bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç kaydedilir. Bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek ana para taksitleri ile vadesi bir yıla düşen tutarlar "303. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri Hesabı" nın alacağına aktarılmak suretiyle bu hesaba borç kaydedilir.

481. GİDER TAHAKKUKLARI

Gelecek yıllarda ödenmesi yapılacak ve kesinlikle belgeye dayalı gider tahakkuklarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi:

Yapılan tahakkuklar ilgili gider ve zarar hesapları mukabili bu hesaba alacak, vadesi bir yılın altına düşenler "381. Gider Tahakkukları Hesabı"na aktarılarak bu hesaba borç kaydedilir.

1 Sıra No' Lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nin yukarıdaki tanımları ışığında özetlemek gerekirse;

• Kısa – uzun vade tanımından, en çok bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemini içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlık unsurları kısa vadeli, bir yılda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlık unsurları ise uzun vadeli olarak dikkate alınmalıdır.
• 3’lü hesap grubu tanımında geçen “dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun olarak” cümlesinden aktif hesaplar için kullanılan yöntem ne ise pasif hesaplar için de aynı yöntem kullanılmalıdır.
• Tanımlarda görüldüğü üzere birçok grup ve alt hesap açıklamasında kısa-uzun vade tanımı için bir yıl kıstası esas alınmaktadır.
• Kısa vadeli yani vadesi bir yıldan az olan krediler 300 hesapta takip edilirken uzun vadeli kredilerin bir yıl içerisinde ödenecek kredi anapara ve taksitleri ise 303 hesapta takip edilmelidir.

Mevcut açıklamalar altında örnekler üzerinden kısa-uzun vadeli kredilere ait muhasebe kayıtlarını göz atalım.

Örnek 1:

ABC A.Ş. 16.09.2024 tarihinde 1 yıl vadeli ve 3 ayda bir eşit anapara + faiz ödemeli %50 faiz oranı ile 1.000.000 TL işletme kredisi kullanmıştır. Ödeme planı aşağıdaki şekildedir.

	Taksit Tarihi	Anapara Tutarı	Faiz Tutar	Bsmv	Taksit Tutarı
1	15.12.2024	250.000,00	124.657,53	6.232,88	380.890,41
2	15.03.2025	250.000,00	92.465,75	4.623,29	347.089,04
3	15.06.2025	250.000,00	63.013,70	3.150,68	316.164,38
4	15.09.2025	250.000,00	31.506,85	1.575,34	283.082,19
	Toplam	1.000.000,00	311.643,84	15.582,19	1.327.226,03

İlgili muhasebe kayıtları:

----------------------------16.09.2024------------------------------
102			1.000.000,00
		300		1.000.000,00
Kredi Kullanımı
---------------------------------/--------------------------------------
30.09.2024 tarihli kıst faiz tahakkuku
1.000.000,00*%50*15/365				20.547,95
----------------------------30.09.2024------------------------------
780			20.547,95
		381		20.547,95
Kıst Faiz Tahakkuku
---------------------------------/--------------------------------------
----------------------------15.12.2024------------------------------
300			250.000,00
381			20.547,95
780			110.342,47
		102		380.890,41
Kredi 1. Taksit Ödemesi
---------------------------------/--------------------------------------
31.12.2024 tarihli kıst faiz tahakkuku
750.000,00*%50*16/365				16.438,36
----------------------------31.12.2024------------------------------
780			16.438,36
		381		16.438,36
Kıst Faiz Tahakkuku
---------------------------------/--------------------------------------
----------------------------15.03.2025------------------------------
300			250.000,00
381			16.438,36
780			80.650,68
		102		347.089,04
Kredi 2. Taksit Ödemesi
---------------------------------/--------------------------------------
31.03.2025 tarihli kıst faiz tahakkuku
500.000,00*%50*16/365				10.958,90
----------------------------31.03.2025------------------------------
780			10.958,90
		381		10.958,90
Kıst Faiz Tahakkuku
---------------------------------/--------------------------------------
----------------------------15.06.2025------------------------------
300			250.000,00
381			10.958,90
780			55.205,48
		102		316.164,38
Kredi 3. Taksit Ödemesi
---------------------------------/--------------------------------------
30.06.2024 tarihli kıst faiz tahakkuku
250.000,00*%50*15/365				5.136,99
----------------------------30.06.2025------------------------------
780			5.136,99
		381		5.136,99
Kıst Faiz Tahakkuku
---------------------------------/--------------------------------------
----------------------------15.09.2025------------------------------
300			250.000,00
381			5.136,99
780			27.945,21
		102		283.082,19
Kredi 4. Taksit Ödemesi
---------------------------------/--------------------------------------

Görüleceği üzere, kredi vadesi bir yıldan az olduğu için kredi tutarı 300 hesap üzerinden muhasebeleştirilmiş ve kıst ayrılan faiz giderleri 381 hesap üzerinden muhasebeleştirilmiştir.

Örnek 2:

ABC A.Ş. 16.09.2024 tarihinde 2 yıl vadeli ve 6 ayda bir eşit anapara + faiz ödemeli %50 faiz oranı ile 1.000.000 TL işletme kredisi kullanmıştır. Ödeme planı aşağıdaki şekildedir.

	Taksit Tarihi	Anapara Tutarı	Faiz Tutar	Bsmv	Taksit Tutarı
1	15.03.2025	250.000,00	247.945,21	12.397,26	510.342,47
2	15.09.2025	250.000,00	189.041,10	9.452,05	448.493,15
3	15.03.2026	250.000,00	123.972,60	6.198,63	380.171,23
4	15.09.2026	250.000,00	63.013,70	3.150,68	316.164,38
	Toplam	1.000.000,00	623.972,60	31.198,63	1.655.171,23

İlgili muhasebe kayıtları:

----------------------------16.09.2024----------------------------
102			1.000.000,00
		400		1.000.000,00
Kredi Kullanımı
---------------------------------/-------------------------------------
30.09.2024 tarihli kıst faiz tahakkuku
1.000.000,00*%50*15/365				20.547,95
----------------------------30.09.2024----------------------------
780			20.547,95
		481		20.547,95
Kıst Faiz Tahakkuku
---------------------------------/-------------------------------------
----------------------------30.09.2024----------------------------
400			500.000,00
481			20.547,95
		303		520.547,95
Vadesi 1 yılın altına düşen taksit ve faizlerin virmanı
---------------------------------/-------------------------------------
31.12.2024 tarihli kıst faiz tahakkuku
1.000.000,00*%50*92/365				126.027,40
----------------------------31.12.2024----------------------------
780			126.027,40
		381		126.027,40
Kıst Faiz Tahakkuku
---------------------------------/-------------------------------------
----------------------------15.03.2025----------------------------
303			270.547,95
381			126.027,40
780			113.767,12
		102		510.342,47
Kredi 1. Taksit Ödemesi
---------------------------------/-------------------------------------
31.03.2025 tarihli kıst faiz tahakkuku
750.000,00*%50*16/365				16.438,36
----------------------------31.03.2025----------------------------
780			16.438,36
		381		16.438,36
Kıst Faiz Tahakkuku
---------------------------------/-------------------------------------
----------------------------31.03.2025----------------------------
400			250.000,00
381			16.438,36
		303		266.438,36
Vadesi 1 yılın altına düşen taksit ve faizlerin virmanı
---------------------------------/-------------------------------------
30.06.2025 tarihli kıst faiz tahakkuku
750.000,00*%50*91/365				93.493,15
----------------------------30.06.2025----------------------------
780			93.493,15
		381		93.493,15
Kıst Faiz Tahakkuku
---------------------------------/-------------------------------------
----------------------------15.09.2025----------------------------
303			266.438,36
381			93.493,15
780			88.561,64
		102		448.493,15
Kredi 2. Taksit Ödemesi
---------------------------------/-------------------------------------
30.09.2025 tarihli kıst faiz tahakkuku
500.000,00*%50*15/365				10.958,90
----------------------------30.09.2025----------------------------
780			10.958,90
		381		10.958,90
Kıst Faiz Tahakkuku
---------------------------------/-------------------------------------
----------------------------30.09.2025----------------------------
400			250.000,00
381			10.958,90
		303		260.958,90
Vadesi 1 yılın altına düşen taksit ve faizlerin virmanı
---------------------------------/-------------------------------------
31.12.2025 tarihli kıst faiz tahakkuku
500.000,00*%50*92/365				63.013,70
----------------------------31.12.2025----------------------------
780			63.013,70
		381		63.013,70
Kıst Faiz Tahakkuku
---------------------------------/-------------------------------------
----------------------------15.03.2026----------------------------
303			260.958,90
381			63.013,70
780			56.198,63
		102		380.171,23
Kredi 3. Taksit Ödemesi
---------------------------------/-------------------------------------
31.03.2026 tarihli kıst faiz tahakkuku
250.000,00*%50*16/365				5.479,45
----------------------------31.03.2026----------------------------
780			5.479,45
		381		5.479,45
Kıst Faiz Tahakkuku
---------------------------------/-------------------------------------
30.06.2026 tarihli kıst faiz tahakkuku
250.000,00*%50*91/365				31.164,38
----------------------------30.06.2026----------------------------
780			31.164,38
		381		31.164,38
Kıst Faiz Tahakkuku
---------------------------------/-------------------------------------
----------------------------15.09.2026----------------------------
303			250.000,00
381			36.643,84
780			29.520,55
		102		316.164,38
Kredi 4. Taksit Ödemesi
---------------------------------/-------------------------------------

Vadesi bir yıldan fazla olan kredilerin muhasebeleştirilmesi için öncelikle 400 hesap kullanılır. Vadesine 1 yıl ve daha az kalan taksitler ve tahakkuk eden faizler 400 hesaptan 303 hesaba taşınır. Tahakkuk eden faizler 481 ve 381 hesap üzerinden giderleştirilmekle beraber 381 hesap yerine 303 hesapta kullanılabilir.

SONUÇ

1 Sıra No' lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği tek düzen hesap açıklamalarına incelendiğinde kısa vade olarak daha çok bir yıllık sürenin dikkate alınması gerektiği anlaşılmaktadır.

Kısa vadeli krediler 300 nolu hesapta sınıflandırılırken uzun vadeli kredilerin bir yıl ve daha az bir süre kalan anaparaları ile tahakkuk eden faizleri 303 hesapta sınıflandırılmalıdır.

Bu şekilde yapılan sınıflandırma özellikle 3. kişiler açısından önemli bir detay içermektedir. Şirkete yatırım yapmak isteyen, kredi vermek isteyen, ürün satmak isteyen kişiler, şirket tarafından kullanılan kredilerin yapısı hakkında net bilgi elde etmiş olurlar. Eğer hem uzun vadeli kredilerin bir yıl içinde ödenecek taksitleri 300 hesapta sınıflandırılması durumundan, 3. kişiler için olumsuz algılanabilir. Şirketin uzun vadeli borç bulamadığı daha çok kısa vadeli borç bulabildiği düşüncesi içine girebilir.

21.07.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.