Erdem Güler
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
smmmeguler@gmail.com

Halka Arz, Halka Arz Sonrası Yapılması Gereken Muhasebe Kayıtları ve Önemli Vergisel Avantajlar

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 3 üncü maddesinde halka arz, sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan genel bir çağrıyı ve bu çağrı devamında gerçekleştirilen satış işlemi olarak tanımlanmıştır.

Diğer bir ifadeyle halka arz, bir şirketin borsada işlem görmek üzere hisselerini halka açık hale getirmesi yani hisselerini satışa çıkarması anlamına gelmektedir.

Şirketler, belirli bir oranda hisse senedini halka arz ederek halka açıklık statüsünü elde etmektedir ve Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi hale gelmektedir.

Halka Arz Yöntemleri

Halka arz işlemleri temelde, mevcut payların satışı, sermaye artırımı ve bu iki yöntemin bir arada kullanılması şekliyle yapılabilmektedir.

1- Mevcut Payların Satışı Yoluyla Halka Arz 

Şirket ortakları, ellerinde bulundurdukları payların bir kısmını Borsa’da ya da Borsa dışında halka arz edebilmektedir.

Pay sahiplerinin ortaklıkta sahip oldukları payları halka arz edebilmeleri için; 

- Paylar üzerinde rehin veya teminata verilmek suretiyle devir veya tedavülünü kısıtlayıcı ve pay sahibinin haklarını kullanmasına engel teşkil edici kayıtların olmaması gerekmektedir. 

- Şirket, esas sözleşmesinin sermaye piyasası mevzuatına uyumlaştırılması amacıyla gerekli değişiklikler için Sermaye Piyasası Kurulu'ndan (SPK) onay almalıdır. Esas sözleşme değişikliğine ilişkin SPK onayının alınmasından sonra gerekli değişikliklerin yapılacak ilk genel kurul toplantısında karara bağlanması gerekmektedir. 

2- Sermaye Artırımı Yoluyla Halka Arz 

Şirketler, sermaye artırımı yoluyla yeni pay ihraç ederek finansman kaynağı sağlayabilmektedir.

Halka açık olmayan şirketler, sermaye artırımlarında, ortakların yeni pay alma haklarını kısmen veya tamamen kısıtlayarak paylarını halka arz edebilirler. Sermayenin tamamının ödenmiş olması gerekmektedir. SPK’ya başvuru öncesinde aşağıdaki işlemler yapılmalıdır: 

- Yönetim kurulu esas sözleşmenin sermaye maddesinde değişiklik tasarısı hazırlamalı ve değişiklik için SPK'dan onay almalıdır. 

- Şirket genel kurulu -6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri kapsamında- sermayenin artırılmasına ve yeni pay alma haklarının sınırlanmasına ilişkin karar almalıdır. (Kaynak: https://borsaistanbul.com/tr/sayfa/243/halka-arz-yontemleri)

Daha sonra sermaye piyasası araçlarının halka arz edilebilmesi veya borsada işlem görebilmesi için izahname hazırlanması ve hazırlanan bu izahnamenin SPK tarafından onaylanması zorunludur.

Bu kapsamda, SPK tarafından 2024 yılında 34 şirketin halka arzı onaylanmıştır. 2024 yılında yapılan halka arzların toplam piyasa değeri ise 59 milyar 513,1 milyon TL'ye kadar ulaşmıştır.

3- İki Yöntemin Bir Arada Kullanılması 

Şirketler yukarıda belirtilen iki yöntemi birlikte kullanabilir. Böylece hem mevcut ortaklar paylarının satışından gelir elde eder, hem de şirket finansman kaynağı sağlar.

Sermaye Artırımı Yoluyla Halka Arz Olan Bir Şirketin Yapması Gereken Muhasebe Kayıtları

Sermaye artırımı yoluyla halka arz olan bir şirketin yapması gereken muhasebe kayıtları sırasıyla aşağıda belirtilmiştir.

Örnek: XXX Anonim Şirketi’nin sermaye artırımı yoluyla halka arz olduğunu farz edelim. Sermaye artırım tutarı 45.000.000 TL olsun.

İlk olarak halka arz tarihinde atılması gereken kayıt nakit sermaye artırımında olduğu gibi 500- Sermaye Hesabının alacaklandırılıp, 501- Ödenmemiş Sermaye Hesabının borçlandırılmasıdır.

İkinci işlem olarak talep toplama yoluyla halka arzda yeni çıkarılan tüm payların satılarak satış tutarının toplandığını ve halka arz parasının şirket hesabına yattığını farz edelim. Bir hisse bedelinin 24 TL olduğunu kabul edelim. 45.000.000 lot hissenin 24 TL ile çarpılması sonucu 1.080.000.000,00 TL bedel hesaba gelmiştir. 45.000.000 TL sermaye artırımı karşılığında Şirket hesabına 1.080.000.000 TL geldiği için aradaki fark 520- Hisse Senedi İhraç Primleri hesabına kaydedilmelidir. Buna göre aşağıdaki kayıt yapılmalıdır:

 

Üçüncü işlem olarak halka arz maliyetlerinin Hisse Senedi İhraç Primleri hesabından düşülmesi vardır.

Halka arz olacak şirketler matbu maliyetler ve halka arza aracılık eden kurumlar için bir maliyete katlanmaktadır. Bu maliyet elde edilen halka arz gelirinden düşülmektedir.

Halka arza aracılık eden kurum, aracılık faaliyetine ilişkin faturasını düzenledikten sonra bu tutar giderleştirilir. Bu kısımda yapılması gereken doğru kayıt Gider hesabının 520-Hisse Senedi İhraç Primleri hesabına virmanıdır. Bu maliyetin hisse senedi ihraç primleri hesabından düşülmesidir.

Diğer matbu SPK ve MKK-Borsa İstanbul giderlerinde de aynı şekilde bu işlem yapılmalıdır.

Halka Arzın Şirketlere Getirdiği Vergisel Avantajlar

Öncelikle halka açık olan şirketler kurumlar vergisi oranında %2 daha düşük vergi oranına göre vergilendirilir.

Kurumlar vergisi beyannamesinde bununla ilgili alana Evet denilmesi gerekir.

Yukarıda bahsettiğimiz Hisse Senedi İhraç Primleri vergiye tabii değildir.

520 Hesap Bakiyesi kurumlar vergisi beyannamesinde İLAVELER- Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler satırına dahil edilir.

Zarar olsa dahi indirilecek istisna ve indirimler altında Emisyon Primi Kazancı (K.V.K. Mad.5/1-ç) satırına 520 Hesap bakiyesi ile ilgili tutar yazılır.

Bununla da bitmiyor artırılan nakit sermaye tutarı kadarı kadar 5 yıl boyunca nakit sermaye indiriminden faydalanılabiliyor. Halka arz olunan tarih sonrası bu durum Ticaret Sicil Gazetesi’nde hangi ayda yayımlandıysa o tarihten itibaren nakit sermaye indirimi hakkı kullanılabilmektedir. Geçici vergi dönemlerinde değil her yılın kurumlar vergisi beyannamesinde kullanılabilmektedir. İlgili yılın açıklanan ticari kredi faiz oranı üzerinden hesap yapılmaktadır.  Bu durum kurumlar vergisi beyannamesinde belirtilmektedir.

Dönemi	Açıklama	Ay	Sermaye Ödemesi	Tic.Kr.Faizi	Oran	Ay	İndirim Tutar
24.09.2024	9	4	45.000.000,00	0,5558	1	0,33	8.337.000,00

Nakdi sermaye artışından kaynaklanan faiz indirimi (K.V.K. Mad.10/1-ı) –

Halka Arz İşlemi Nakdi Sermaye İndirimi  - 8.337.000,00 TL

Yukarıda yer alan bilgilerin okuyucularına faydalı olması dileğiyle…

05.08.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.