Şahsa ait otonun şirkete kiralanması

Soru: Şahsa ait otonun adi ortaklık şirketine kiralanmasının vergisel sonuçları nelerdir?

Cevap: Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasında; safi kazancın tespit edilmesi için nelerin gider olarak indirileceği hüküm altına alınmış olup, söz konusu maddenin birinci fıkrasının 5 inci bendinde; Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderlerinin indirilebileceği hükmüne yer verilmiştir.

Buna göre, ortaklara ait aracın ortağı olunan adi ortaklık tarafından kiralanması karşılığında, ortaklar tarafından elde edilen gelirin ticari kazançlarına dahil edilmesi ve kiralama yoluyla edinilen söz konusu aracın işte kullanıldığının ispatı halinde ise anılan araca ilişkin giderlerin safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.

Öte yandan, aynı Kanunun 70 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları zilyetleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır.” hükmü yer almış olup, aynı maddenin birinci fıkrasının 8 inci bendinde ise; Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentilerinin kiraya verilmesinden elde edilen iratların gayrimenkul sermaye iradı olduğu hüküm altına alınmıştır.

Yine aynı maddenin ikinci fıkrasında ise; maddede yazılı mallar ve haklar ticari veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu takdirde bunların iratlarının ticari veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanacağı hükme bağlanmıştır.

Bununla beraber, Gelir Vergisi Kanununun 73 üncü maddesinde; “Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Bina ve arazide emsal kira bedeli yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin %5 idir. Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve hakların maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul Kanununun servetlerin değerlendirilmesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin %10 udur.”  hükmü yer almıştır.

Ayrıca, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 1 inci fıkrasında; “Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.” Hükmü yer almış olup, aynı fıkranın 5/a bendinde ise, 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Söz konusu tevkifat oranı ise %20 olarak belirlenmiştir.

Buna göre; ticari kazanç yönünden gerçek usulde gelir vergisine tabi ortağın söz konusu aracının ticari işletmesine dahil olması halinde, ortağı bulunduğu adi ortaklığa kiraya verdiği araç dolayısıyla elde ettiği gelirin ticari kazanç olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, ortağın özel mülkiyetindeki aracı kiraya vermesi ve bu araç için ortaklıkça nakden veya hesaben kira ödemesinde bulunulmaması, başka bir ifade ile hesaplarda kiranın gider olarak gösterilmemesi durumunda ise, söz konusu aracın emsal kira bedelinin tevkifata tabi tutulmaması gerekir. Ancak bu durumda, aracın emsal kira bedelinin Gelir Vergisi Kanununun 86 ncı maddesinin d bendi gereğince 2011 yılı için 1.170.-TL’yi aşması halinde araç sahibi ortak tarafından tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan gayrimenkul sermaye iradı olarak yıllık beyanname ile beyan edileceği unutulmamalıdır.

 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 229 uncu maddesinde; faturanın satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere, emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olduğu, 231/5 inci maddesinde de; faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenmesi gerektiği, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı hüküm altına alınmıştır.

Aynı Kanununun 234 üncü maddesinde “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin:

3. Vergiden muaf esnafa;

Yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası,vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir.

Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev’i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur. …” denilmektedir.    

Buna göre, ticari kazanç yönünden gerçek usulde gelir vergisine tabi ortağın söz konusu aracının ticari işletmesine dahil olması halinde, ortağı bulunduğu adi ortaklığa kiraya verdiği araç dolayısıyla elde ettiği gelirin ticari kazanç olarak vergilendirilmesi ve kira ödemeleri karşılığı fatura düzenlenmesi, diğer halde özel mülkiyetindeki aracı kiraya vermesi ve bu araç için ortaklıkça nakden veya hesaben kira ödemesinde bulunulması durumunda ise adi ortaklık tarafından ortak adına gider pusulası düzenlenmesi gerekmektedir.

Koray ATEŞ
SMMM-E. Öğretim Görevlisi
Akdeniz Denetim YMM Ltd.Şti.
Fax:0224 224 53 54
korayates@muhasebetr.com
 

(22.06.2011)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.