Amortisman Nedir? Nasıl Hesaplanır - Detaylı Rehber

Amortisman genel bir ifade ile aşınma payı olarak adlandırılır. İşletmeler açısından en önemli gider kalemleri içerisinde yer alan amortismanlar bu makalemizde ayrıntılı olarak ele alınacak olup, genel itibariyle; “amortisman nedir, ayırma koşulları nelerdir, amortisman türleri nelerdir, kıst amortisman nedir, yeni amortisman uygulaması nasıldır… vb. gibi” soruların cevapları bu yazımızın ana konularını oluşturacaktır.  

1. Amortisman Nedir?

Amortisman; İşletmede 1 yıldan uzun süreli kullanılabilen, yıpranmaya aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz kalan gayrimenkuller ya da alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin yok olması olarak tanımlanabilir. 

2. Amortisman Ayrılması Koşulları Nelerdir?

Bir iktisadi kıymete ilişkin olarak amortisman ayrılabilmesi için aşağıda sıralanan koşulların birlikte gerçekleşmiş olması gerekmektedir.

a. Kullanım Süresinin 1 Yılı Aşması

Bir varlığın amortismana konu olabilecek bir iktisadi kıymet olabilmesi adına bir yıldan uzun süre ile kullanılabilecek olması gerekmektedir.

- Kullanım süresi 1 yıldan az ise amortisman ayrılamaz.

Kullanım süresi itibariyle 1 yıldan az olan iktisadi kıymetler için amortisman ayrılmasına gerek yoktur, doğrudan gider olarak kayıt edilebilirler.

b. Envantere Dâhil Edilmesi

Amortismana tabi tutulacak iktisadi kıymetin envantere alınması ise gerekmekte olup, envantere dahil olması ise, hem envantere kayıt edilmiş olmayı hem de fiilen işletmenin tasarrufunda bulunmasını ifade eder. 

- Envanter alınması yeterli olup işletmede kullanılması şart değildir.

Amortisman ayrılması için envantere dahil olması yeterlidir. İktisadi kıymetin ayrıca işletmede kullanılması şart değildir. İşletmede kullanılsa dahi envantere kayıtlı olmayan kıymetler amortismana tabi tutulmaz.

Örnek; İşletmenin envanterine dâhil olan taşıt başka bir işletmeye kiralansa dahi amortisman ayrılabilir. Fakat işletme sahibine ait taşıt işletmede kullanılsa dahi envantere kayıtlı olmadığı için amortisman ayrılamaz. 

c. Yıpranmaya Aşınmaya ve Değerden Düşmeye Tabi Olması

Amortisman ayrılmasına ilişkin diğer şartlardan biri de amortismana tabi iktisadi kıymetin yıpranma, aşınma veya değerden düşmeye tabi bulunmasıdır.

d. İktisadi Kıymetin Değerinin Belirli Bir Tutarın Üzerinde Olması

İktisadi kıymetler belirli bir tutarın altında ise doğrudan gider yazılabilirler. 2022 yılı itibariyle demirbaş ve amortisman düzenleme sınırı KDV hariç 2.000-TL’dir.

- İktisadi ve teknik açıdan bütünlük arz eden kıymet bir bütün olarak değerlendirilir.

İktisadi ve teknik bakımdan bir bütün arz eden iktisadi kıymetler bir bütünün parçasını oluşturuyor ve ilgili kıymetin parçası olan tutar ilgili yılda belirlenen sınırın (2022 yılı 2.000-TL) altında kalsa dahi ilgili kıymetin bir parçası olarak kabul edilir ve amortismana tabi tutulur. 

- İktisadi ve teknik açından bütünlük topluca çalışmayı ifade eder.  

İktisadi ve teknik açından bütünlük; Bir mal veya hizmetin üretiminde beklenen amacın yerine getirilebilmesi için gerekli katkıyı sağlamak üzere bir arada yani topluca çalışması gereken bir birine bağlı kıymetler iktisadi ve teknik açıdan bir bütünlük arz ederler şeklinde tanımlanabilir.

- Doğrudan gider yazma hakkı iktisap yılında geçerlidir.

Değeri ilgili yıldaki amortisman ayırma tutarının altında kalan, iktisadi ve teknik açından başka bir kıymetin parçası sayılmayan kıymetler için aktife alındığı yılda amortisman ayrılmış ise, izleyen dönemde bu kıymet doğrudan gider yazılamaz. Amortisman ayrılmaya devam edilir.

3. Amortisman Ayırılması Zorunlu Mudur?

İşletmenin aktifinde kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin amortismana tabi tutulması ihtiyari bir seçenektir. Dolaysıyla mükellefeler envanterlerinde olan iktisadi kıymetler için hiç amortisman ayırmayabilirler.

4. Amortisman Ayrılma Süresi Ne Zaman Başlar?

Mükellefler tarafından iktisabı gerçekleştirilerek defter kayıtlarına alınan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin envantere dâhil edildikleri tarih itibariyle amortisman ayrılma süreleri başlar.

Özelikle montajı gereken, ithal edilen veya imal ve inşa edilen iktisadi kıymetlerde amortisman süresinin ne zaman başlayacağı durumu belirsizlik yaratabilmektedir.

Konu	Amortisman Ayrılmaya Başlanması Gereken Zaman
Yurt içinde teslim alınan iktisadi kıymet	Teslim alındığı dönemden itibaren
İthal edilen iktisadi kıymet	Gümrükten çekilip, millileştiği tarihten itibaren,
Montajı gereken iktisadi kıymet	Montaj işlemi tamamlanıp, kullanılama hazır olduğu tarihten itibaren,
İmal veya inşa edilen iktisadi kıymet	İmal ve inşa işleminin bitmesi akabinde, kullanılama hazır olduğu tarihten itibaren,

5. Amortisman Ayırma Yöntemleri Nelerdir?

Amortismana tabi tutulacak iktisadi kıymetlerin her yıl hangi ne kadarlık kısmının gider yazılacağı amortisman usulüne göre belirlenir.

Amortisman ayrılmasına yönelik olarak Vergi Usul Kanunu açısından genel itibariyle 2 yöntem bulunmaktadır. Bunlar;

• Normal Amortisman Yöntemi
• Azalan Bakiyeler Yöntemi

Olarak 2 başlık altında incelenebilir.

6. Normal Amortisman Ayırma Yönetimi Nasıldır?

Amortisman süresinin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen faydalı ömür süresi nispetinde amorti edilmesi normal amortisman yönteminin temelini oluşturmaktadır.

Normal amortisman süresinin hesaplanmasında amortisman listelerinde ilan edilen faydalı ömür ve bu faydalı ömür süresinin 1’e bölümü üzerinden hesaplanan amortisman oranın dikkate alınması icap etmektedir.

Örnek; ABC Ltd. Şti. ‘nin 2021 yılında almış olduğu 200.000-TL’lik demirbaş için, faydalı ömür süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. Normal amortisman yöntemine göre hesaplaması aşağıdaki şekildedir.

Yıl	İktisadi Kıymet Değeri (TL)	Amortisman Oranı (%)	Döneme Ait Amortisman Tutarı (TL)	Birikmiş Amortisman (TL)
1	200.000	%20	40.000	40.000
2	200.000	%20	40.000	80.000
3	200.000	%20	40.000	120.000
4	200.000	%20	40.000	160.000
5	200.000	%20	40.000	200.000

7. Azalan Bakiyeler Usulünde Amortisman Yöntemi Nasıl Uygulanır?

Azalan bakiyeler yönteminden sadece bilanço usulünde defter tutan mükellefler faydalanabilecektir.

- Bunlar haricindekiler azalan bakiyeler yönteminde amortisman usulünü uygulayamazlar.

Bilanço usulünde defter tutan mükellefler haricinde;

• İşletme hesabında defter tutan tüccarlar,
• Çiftçiler,
• Serbest meslek erbapları,
• Gayrimenkul sermaye iradı sahipleri,

azalan bakiyeler usulünde amortisman yöntemini kullanamazlar.

Not; Kendi tercihleriyle bilanço usulünde defter tutan mükellefler bu yöntemden yararlanabilir.

- Bakiye Değer Bulunur.

Azalan bakiyeler usulünde amortisman hesaplanacak değerden önceden ayrılan amortisman toplamının çıkarılması sonucu bulunan Bakiye Değer bulunur. Bu değer üzerinden amortisman ayrılmaya devam edilir.

-  %50’yi geçmemek koşuluyla normalin 2 katı uygulanır.

Azalan bakiyeler yönteminde %50 oranını geçmemek koşulu ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen normal amortisman sürelerinin 2 katı oran uygulanır.

- Devreden bakiye yılsonunda yok edilir.

Azalan bakiyeler usulü yöntemi normal amortisman süresine göre hesap edilir, ilgili faydalı ömür süresinin sonunda kalan bakiye o yıl itibariyle yok edilir.

Örnek; ABC Ltd. Şti. ‘nin 2021 yılında almış olduğu 200.000-TL’lik demirbaş için, faydalı ömür süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. Azalan Bakiyeler usülüne göre yöntemine göre amortisman hesaplaması aşağıdaki şekildedir.

Faydalı ömür süresi 5 yıl olup normal amortisman oranı %20’dir. Azalan bakiyeler yöntemine göre amortisman oranı %20 x 2 =%40’dır. 

Yıl	Amortismana Tabi Tutulacak Değer	Amortisman Oranı (%)	Döneme Ait Amortisman Tutarı (TL)	Birikmiş Amortisman (TL)
1	200.000	40%	80.000	80.000
2	120.000	40%	48.000	128.000
3	72.000	40%	28.800	156.800
4	43.200	40%	17.280	174.080
5	25.920	40%	25.920	200.000
TOPLAM			200.000

Azalan bakiyeler yönteminde bakiye değer üzerinden amortisman ayrılmaktadır, herhangi bir yılda amortisman ayrılmaması halinde bakiye değer tutarı sanki amortisman ayrılmış gibi hesaplanır.

Örnek; ABC Ltd. Şti. ‘nin almış olduğu 50.000-TL’lik demirbaş için, faydalı ömür süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. Azalan bakiyeler usulünde amortisman ayırmakta olup oran %20x2=%40’dır.

Yıl	Amortismana Tabi Tutulacak Değer	Amortisman Oranı (%)	Döneme Ait Amortisman Tutarı (TL)	Birikmiş Amortisman (TL)
1	50.000	40%	20.000	20.000
2	30.000	40%	12.000	32.000
3	18.000	40%	---	32.000
4	10.800	40%	4.320	36.320
5	6.480	40%	6.480	42.800

Yukarıdaki örnekte görüleceği üzere, 3. Yılda amortisman ayrılmamasına rağmen ayrılmayan (18.000x%40=7.200) sanki ayrılmış gibi 4. Yılın bakiye değerini oluşturacaktır fakat ayrılmayan 7.200 TL’nin gider olarak indirim hakkı kaybolmuştur.

8. Fevkalede Amortisman Nedir? (Olağanüstü Amortisman)

Amortismana tabi olup,

• Yangın, deprem, su basması gibi afetler nedeniyle değerini tamamen yâda bir kısmını kaybeden

• Yeni icatlar nedeniyle teknik verim ve kıymeti düşen tamamen veya kısmen kullanılmaz duruma gelen,
• Aşırı çalışmaya tabi tutuldukları için normalden fazla aşınma ve yıpranmaya maruz kalan,

İktisadi kıymetler Hazine ve Maliye Bakanlığı’na başvurulması ve kabul edilmesi halinde olağanüstü amortisman uygulanabilir.

- Yönetim kurulu kararı veya benzeri kararlar çerçevesinde alınacak karar ile fevkalade amortisman uygulanamaz.

Fevkalade amortisman uygulanması sadece yönetimin vereceği bir karar ile olamaz, fevkalade amortisman uygulanabilmesi için öncelikle olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı’na başvurulması ve onay alınması gereklidir.

9. İktisadi Kıymetler İçin Ayrı Ayrı Amortisman Ayırma Yöntemi Kullanılabilir Mi?

Mükellefler her bir iktisadi kıymet için normal veya azalan bakiyeler usulü amortisman ayırma yönteminden dilediklerini kullanabilirler.

- Tek bir şartla!

İktisadi ve teknik açıdan bütünlük arz eden iktisadi kıymetler için farklı yöntem türünden amortisman ayrılması yapılamaz.

Teknik ve iktisadi bütünlükten kasıt, iktisadi kıymetin sağlamış olduğu faydanın bir arada gerçekleştirilmiş olması ile sağlanacağıdır.

Örnek; üretim için kullanılan bir makineye ait motor ilgili iktisadi kıymetin bütününü sağlayan bir parçadır, dolaysıyla bir bütünü oluşturan iktisadi kıymetler için ayrı amortisman ayırma yöntemi seçilemez.

10. Amortisman Yöntemlerinde Değişiklik Yapılabilir Mi?

Bir iktisadi kıymet için amortisman ayrılmaya başlanılmasından itibaren, amortisman usulü açısından,

• Normal amortisman ayırma yönteminden azalan bakiyeler yöntemine geçilemez.
• Azalan bakiyeler yönteminden normal yönteme geçilebilir.

- Yıl içinde usul değiştirilemez, değişiklik vergi beyannamesinde dipnotlarda bildirilmesi gerekmektedir.

- Azalandan, normal amortisman yöntemine geçiş sonrasında kalan amortisman bedeli kalan amortisman süresine eşit pay edilir. 

11. Kıst Amortisman Nedir?

Vergi Usul Kanunu 320’inci maddesinin 2’nci fıkrasına göre, “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.” Olarak hüküm altına alınmıştır.

- Binek otomobiller dışındaki araçlar için tam yıl amortisman ayrılır.

Binek otomobil dışındaki araçlar için iktisadi kıymet hesap döneminin son gününde alınmış olsa dahi ilgili yıl için tam amortisman hesaplanır. 

- Binek otomobiller için kıst amortisman süresi aşağıdaki şekilde hesaplanır;

Binek otomobillerin aktife alındığı hesap dönemine ilişkin amortisman tutarı;

* Yıllık Amortisman Tutarı x (Kalan Ay Sayısı/12) formülü ile hesaplanır.

Örnek; ABC Ltd. Şti.‘nin 20.11.2018 tarihinde almış olduğu işletme kullanılmak üzere, 150.000-TL değerinde binek araç almıştır. Normal amortisman yöntemine göre amortisman ayrılmıştır.  

• Faydalı Ömür süresi; 5 yıl olup, amortisman oranı;%20’dir.
• Yıllık Amortisman süresi; 150.000 x % 20 = 30.000-TL
• 2 aylık amortisman tutarı (Kasım, Aralık için) = (30.000/12) x 2 = 5.000-TL

Yıl	Amortismana Tabi Tutulacak Değer	Amortisman Oranı (%)	Döneme Ait Amortisman Tutarı (TL)	Birikmiş Amortisman (TL)
2018	150.000	20%	5.000	5.000
2019	150.000	20%	30.000	35.000
2020	150.000	20%	30.000	65.000
2021	150.000	20%	30.000	95.000
2022	150.000	20%	55.000	150.000

Not; 2018 yılında ayrılmayan 10 aylık amortisman bedeli olan 25.000-TL ise 2022 yılına ilave edilerek itfa edilecektir.

12. Binek Otomobiller İçin Uygulanan Gider Kısıtlaması Kapsamında Kıst Amortisman Uygulaması Ne Şekildedir?

7194 sayılı Kanunu kapsamında Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan düzenleme ile binek otomobiller için getirilen gider kısıtlaması amortisman içinde uygulanmaya başlanmıştır.

- Tüm binek otomobiller için geçerli değildir.

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaç için kullandıkları otomobiller için gider kısıtlaması uygulanmayacaktır.

- 07.12.2019 tarihinden önce aktife kayıtlı binek araçlar için eski uygulama süreci geçerlidir.

07.12.2019 tarihinden önce iktisap edilmiş olan binek otomobillere ait amortismanlar, değişiklik öncesi hükümlere göre gider yazılabilecektir.

- 2022 yılı itibariyle binek otomobiller için uygulanan gider kısıtlaması tutarları güncellenmiştir.

• Sıfır araç için alım tutarı amortisman olarak indirim yapılabilecek tutar: 230.000 –TL
• Sıfır araç için ÖTV ve KDV tutarları gider veya maliyet yazılabilecek sınır: 200.000 –TL
• İkinci el araçlarda kanunen kabul edilen gider olarak amortisman sınırı: 430.000 –TL

Örnek; ABC Ltd. Şti. 01.01.2021 yılında pazarlama bölümü için satın almış olduğu binek araç için 500.000-TL ödeme yapmıştır. Şirket ilgili araç için ödenen ÖTV ve KDV tutarlarını maliyete intikal ettirerek amortisman yoluyla itfa yolunu seçmiştir.

Not; 2021 yılında Vergilerin Maliyet Bedeline Eklendiği veya Binek Otomobilin İkinci El Olarak İktisap Edildiği Hallerde Kanunen Kabul Edilen Amortisman Sınırı 320.000-TL’dir.

Yıl	Amortismana Tabi Tutulacak Değer (TL)	Amortismana Tabi Tutulacak 2021 Yılı Kanuni Değer (TL) (320.000)	Amortismana Tabi Tutulacak 2021 Yılı KKEG Değer (TL)	Amortisman Oranı (%)	Döneme Ait 2021 Yılı Kanuni Amortisman Tutarı (TL)	Döneme Ait 2021 Yılı KKEG Amortisman Tutarı (TL)
2021	500.000	320.000	180.000	20%	64.000	36.000
2022	500.000	320.000	180.000	20%	64.000	36.000
2023	500.000	320.000	180.000	20%	64.000	36.000
2024	500.000	320.000	180.000	20%	64.000	36.000
2025	500.000	320.000	180.000	20%	64.000	36.000

 

A- Binek Araç Alımı Muhasebe Kaydı;

------------------------------------------ 01.01.2021------------------------------------------

 254.01.01 Taşıtlar (Binek Otomobil – Kanuni Gider)    320.000

 254.02.02 Taşıtlar (Binek Otomobil – KKEG Gider)     180.000

                                               329.01 Diğer Ticari Borçlar                500.000

----------------------------------------------- / --------------------------------------------------

B- Yıl Sonu Amortisman Kaydı;

------------------------------------------ 31.12.2021------------------------------------------

760.01 Pazar. Satış ve Dağıtım Gider. Hs.(Taşıt Amor.)     64.000

689.01 Diğer Olağ. Dışı Gid. ve Zarar. Hs. (KKEG-Amor.) 36.000

                                    257.01 Birikmiş Amortismanlar (Kanuni Kısım) 64.000

                                    257.02 Birikmiş Amortismanlar (KKEG Kısım)  36.000

----------------------------------------------- / --------------------------------------------------

C- Nazım Hesaplar Muhasebe Kaydı;

------------------------------------------ 31.12.2021------------------------------------------

950 Binek Oto KKEG                                         36.000

                                       951 Binek Oto KKEG Karşılığı          36.000

----------------------------------------------- / --------------------------------------------------

2026 yılında ilgili binek aracın satıldığı ve ilgili kanuni hükümlerinde aynı şekilde uygulandığı varsayımıyla araç 01.01.2026 tarihinde KDV dahil 1.000.000-TL bedel ile satılmıştır. (KDV oranı %1)

(Not; KDV tutarı; 1.000.000- (1.000.000 / 1,01) = 9.901-TL’dir.)

D- Binek Araç Satış Muhasebe Kaydı;

------------------------------------------ 01.01.2026------------------------------------------

127 Diğer Ticari Alacaklar Hs.                                                     1.000.000

257.01 Birikmiş Amortismanlar (Kanuni Kısım)                              320.000

257.02 Birikmiş Amortismanlar (KKEG Kısım)                               180.000

                            254.01.01 Taşıtlar (Binek Otomobil – Kanuni Gider)              320.000

                            254.02.02 Taşıtlar (Binek Otomobil – KKEG Gider)                180.000

                            391.10 Hesaplanan KDV (İlave Edilecek KDV)                           9.901

                            679.01 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar Hs.                           990.099

----------------------------------------------- / --------------------------------------------------

-Kanunen kabul edilmeyen gider olması nedeniyle gider olarak dikkate alınamayan amortisman tutarı aracın satışı halinde yıllık beyanname üzerinden indirim konusu yapılır.

Binek otomobillerinin mükellefler tarafından satışı durumunda ise ilgili yıllarda amortisman ayırma safhasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak kazanca ilave olunan tutarların toplamı gelir veya kurumlar beyannamesinde “DİĞER İNDİRİMLER” satırında gösterilmek suretiyle kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.

- KKEG amortisman tutarı geçici veya yıllık vergi beyannamesinde indirim konusu yapılacaktır.

Yukarıdaki örnekten hareketle, 01.01.2026 tarihinde satılan araç için toplamda 180.000-TL tutarındaki KKEG amortisman, geçici veya kurumlar vergisi beyannamesinin “Kazancın Bulunması Halinde İndirilecek İstisna ve İndirimler” bölümünün  “450 Kod Diğer İndirimler” sütununda ayrıca gösterilmek suretiyle kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.

13. Arazi ve Arsalar İçin Amortisman Ayrılabilir Mi?

Amortisman ayırma koşullarından biri de iktisadi kıymetin yıpranma, aşınma veya değerden düşme etkisinin bulunmasıdır. Bu nedenle boş arazi ve arsalar için amortisman ayrılamaz.

-Tarım tesisleri ve işletme inşa edilen yollar ve harklar bunun istisnasıdır.

• Tarım işletmelerinde meydana getirilen meyvalık, dutluk, fındıklık, zeytinlik ve güllüklerde incir bahçeleri ve bağlar gibi tarım tesisleri,
• İşletme de inşa edilmiş olan her nevi yollar ve harklar

Amortismana tabi tutulur.

14. Tarım İşletmelerine Ait Tesislerde Amortisman Ayrılmaya Ne Zaman Başlanır?

Tarım işletmelerine ait tesislerde bulunan iktisadi kıymetlerin ürün vermesi beklenmez, tesisin tamamlanmış olması amortisman ayrılmaya başlamak için yeterlidir.

15. Gün Esaslı Amortisman Yöntemi Ne Şekildedir?

Amortismanların yıl esası kavramı yerine gün esasına göre ayrılması hakkını tanıyan bir yöntemdir.

-Seçimlik bir haktır.

Uygulamadan dileyen mükellefler faydalanabilecek olup gün esası uygulaması için herhangi bir zorunluluk bulunmamaktadır.

16. Günlük Esasa Göre Amortisman Ayrılması Halinde Esas Alınacak Gün Ne Zamandır?

Amortisman ayrılabilmesi için öncelikli olarak iktisadi kıymetin kullanıma hazır olması gerekmektedir.

- Vergi dairesine müracaat tarihi esastır.

Mükellefler tarafından gün esasının esas alınması halinde amortisman ayrılması için esas alınacak süre mükellefin vergi dairesine yapmış olduğu müracaat tarihi olacaktır.

17. Günlük Esasa Göre Amortisman Ayrılması Hali Hazırda Var Olan İktisadi Kıymetler İçin Kullanabilir Mi?

Var olan iktisadi kıymetler için gün esasına göre amortisman ayrılması mümkün değildir.

- Yeni iktisadi kıymetler için geçerli

Gün esasına göre amortisman ayrılabilmesi esası Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih olan 26.10.2021 tarihinden itibaren alınmış olan iktisadi kıymetler için geçerlidir.

Not; Bu tarihten sonra alınıp yıllık esasta amortisman ayrılmaya başlanılan iktisadi kıymetler için bu esasa geçilemez.

18. Binek Otomobiller İçin de Gün Esasına Göre Amortisman Ayrılabilir Mi?

Binek otomobillerin amortisman ayrılmasında var olan esas (Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere) kıst amortisman uygulanması olup, amortisman ayrılmasında esas alınacak süre ay esası olup, gün esasına göre amortisman ayrılamaz.

19. Gün Esasında Süre Nasıl Hesaplanır?

İşletme aktifine yeni giren iktisadi kıymetler için faydalı ömür süresinin gün olarak hesaplanmasında, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yıl esasına göre olarak tespit edilen faydalı ömür süreleri 365 ile çarpılmak suretiyle belirlenecektir.

ÖRNEK; Mükellef tarafından 01.11.2021 tarihinde bildirimi yapılan ve 10.000-TL bedel ile alınan elektronik kantar için ilk yıl amortisman hesap dönemi 01.11.2021 – 31.12.2021 tarihleri arasında olacaktır.

Hazine ve Maliye bakanlığı tarafından tespit ve ilan edilen faydalı ömür süresi ilgili iktisadi kıymet için 5 yıl olup bu süre 365 ile çarpılacaktır.

Hesaplama ise aşağıdaki gibidir;

Kod	İktisadi Kıymet; Elektronik Kantar
A	Tutarı	10.000,00 - TL
B	Faydalı Ömür Süresi (Bakanlık Tarafından Belirlenen)	5 Yıl
C	Faydalı Ömür Süresi (Gün Esası) ( B x 365)	1825
D	Gün Esaslı Amortisman Oranı ( 1 / C)	% 0,0548
E	Günlük Amortisman Tutarı ( A x D)	5,48 - TL
F	İlk Yıl Amortisman Süresi (01.11.2021-31.12.2021)	61 Gün
G	İlk Yıl Ayrılacak Amortisman Tutarı (E x F)	334,25 - TL

Ertesi yıl ise 01.07.2021 tarihinde ise ilgili iktisadi kıymet satılmıştır.

H

İkinci Yıl Amortisman Tutarı (01.01.2022 – 30.06.2022) (181 x E)

991,78 - TL

Toplamda ilgili elektronik kantar için 334,25 + 991,78 = 1326,03 – TL amortisman ayrılmış olacaktır.

20. Gün Esası Uygulamasından Yıl Esasına Geçmek Mümkün Mü?

Amortisman ayrılmasında gün esası usulünün seçilmesi halinde bu uygulamadan izleyen dönemlerde vazgeçilmesi mümkün değildir.

- Yıl esası uygulamasını seçen de gün esasına geçemez.

Şöyle ki gün esasına göre amortisman ayıran mükellefler bu uygulamadan izleyen süreçte vazgeçemeyeceği gibi yıl esasından da gün esasına geçilemez.

21. Faydalı Ömür Süresi Nedir?

Mükelleflerin kullanmakta oldukları iktisadi kıymetlerin kullanım sürelerinin belirli sınırlar dâhilinde olması kaydıyla kullanım ömürlerinin mükellefler tarafından belirlenmesinin önünü açan amortisman süresinin belirlenmesine yönelik bir uygulamadır.

- Seçimlik bir haktır.        

Uygulamadan dileyen mükellefler faydalanabilecek olup faydalı ömür süresinin belirlenmesine yönelik herhangi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Dolayısıyla isteyenler Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen faydalı ömür sürelerini kullanmaya devam edilebilir.

22. Faydalı Ömür Süresi Nasıl Belirlenir?

Faydalı ömür süresi için belirlenen süreler Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen amortisman süresinin;

• İki (2) Katını
• Elli (50) Yılı

Aşamaz.

Örnek; 365 Sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre cep telefonları için faydalı ömür süresi 3 yıldır. Dolayısıyla cep telefonları için 7 yıllık amortisman süresi uygulanamaz. 

23. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın Belirlediği Süreden Kısa Süre Belirlenebilir Mi?

Mükellefler tarafından belirlenecek faydalı ömür süresi Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından tespit ve ilan edilen sürelerden kısa olamaz.

24. Faydalı Ömür Süresinde Oran Nasıl Belirlenir?

Faydalı ömür süresinde belirlenen oran her yıl aynı nispet olmak kaydıyla belirlenecektir.

Örnek; İşyerinde kullanılan mobilyalara ilişkin olarak faydalı amortisman süresi mükellef tarafından 10 yıl olarak belirlenmiştir. İlgi amortisman oranı ise (1/10 =) her yıl aynı nispette uygulanmak suretiyle olarak uygulanacaktır.

25. Faydalı Ömür Süresi Takip Eden Yıllarda Değiştirilebilir Mi?

Mükellef tarafından belirlenen faydalı ömür süresi izleyen dönemde değiştirilemez.

26. Faydalı Ömür Süresi Tercihi Ne Zamana Kadar Belirlenmelidir?

Faydalı ömür süresi mükellef tarafından belirlenecek ise bu süre iktisadi kıymetin aktife alındığı tarih içinde olan geçici vergi dönemi sonuna kadar belirlenmelidir.

27. Amortisman Listelerinden Uygun Amortisman Süresi Nasıl Tespit Edilir?

Hazine ve Maliye bakanlığı tarafından ilan edilen ve aşağıda sunulan amortisman listesinden görüleceği üzere;

Amortisman oranları için tıklayın.

Listenin 1 ila 6’ıncı bölümleri arasında genel sınıflandırma yapılmış iken, takip eden bölümlerde sektöriyel itibariyle sınıflandırmalar yapılmıştır.

Mükelleflerin amortismana tabi iktisadi kıymetlerine ait amortisman süresinin tespitinden öncelikli olarak faaliyet gösterilen sektörün tespiti dikkate alınması gerekir, fakat sektör bazında tespitin yapılamaması durumunda ise genel sınıflandırmalar yönünden tespiti daha uygun olacaktır.

- Birden fazla sektörde kullanılabilen veya imalatında kullanabilen kıymetlerin oranı en yüksek faydalı ömre sahip olan üzerinden belirlenir.

Aktife alınan iktisadi kıymet birden fazla sektörde kullanılabilen bir ürünün imalatında veya üretiminde kullanılan bir kıymet ise amortisman listesinde ilgili kıymet için en uzun faydalı ömre sahip olan amortisman süresinin yani en düşük amortisman oranın seçilmesi icap etmektedir.

28. Geçici Vergi Dönemlerinde Amortisman Ayrılması Mümkün Müdür?

Yıllık olarak dikkate alınan amortismana tabi iktisadi kıymetlere ait amortisman tutarının ilgili döneme isabet eden kısmı geçici vergi dönemi itibariyle, geçici vergiye ilişkin kazançların tespitinde gider olarak dikkate alınabilir.

ÖRNEK; ABC Ltd. Şti’ nin envanterine kayıtlı olan 100.000-TL’lik yönetim bölümüne bulunan demirbaşın faydalı ömür süresi 10 yıl olup, amortisman oranı ’dur. İlk geçici vergi dönemi olan 01.01.202x – 31.03.202x dönemine ait 3 aylık amortisman tutarı geçici vergi dönemi itibariyle gider olarak dikkate alınmıştır.

Amortisman yöntemi için normal amortisman yöntemi seçilmiştir.

GİRİŞ TARİHİ	ADI	F. ÖMÜR YIL	GİRİŞ YILI	BİTİŞ TARİHİ	AMORT. TÜRÜ	AMORT. ORANI	GİRİŞ DEĞERİ	BİRİKMİŞ AMORTİSMAN	OCAK	ŞUBAT	MART	TOPLAM
255
10.01.2020	Demirbaş	10	2020	2029	Normal	10,00%	100.000,00	10.000,00	833,33	833,33	833,33	2.500,00

Yukarıdaki tabloda görüleceği üzere, 100.000 TL değerindeki demirbaşa ait yıllık amortisman tutarı 100.000 x =10.000-TL’dir. 12 aylık dönemde yazılabilecek toplamda 10.000-TL’lik amortisman tutarının aylık tutarı 10.000 / 12 = 833,33-TL olup, 3 aylık amortisman tutarı 833,33 x 3 =2.500-TL’dir.

------------------------------------------ 31.03.202x------------------------------------------

770.01 Genel Yönetim Gider. Hs.(Demirbaş Amor.)        2.500

                                    257.01 Birikmiş Amortismanlar                2.500

----------------------------------------------- / --------------------------------------------------

29. Kiralanan Gayrimenkuller İçin Yapılan Harcamalara ilişkin Amortisman Giderleri Nasıl Uygulanır?

Kiralanmış olan gayrimenkuller için kiracı tarafından yapılan ve gayrimenkulün değerini arttıran giderler ile faaliyetin icrası amaçlı yapılan tesisata ait giderler özel maliyet bedeli olarak dikkate alınır.

- Kira bedeli süresine göre itfa edilir.

Özel maliyet bedeli kira süresine göre eşit yüzdelerle itfa edilir.

- Kira süresi belirli değil ise 5 yıl da itfa edilir.

Kira süresinin belli olmaması durumunda, özel maliyet bedelinin 5 yılda itfa edileceği belirtilmiştir.

30. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Satılması Durumu Ne Şekildedir?

Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması durumunda satış bedeli ile iktisadi kıymete ait envanter değerinden ilgili iktisadi kıymet için ayrılan amortisman bedeli düşüldükten sonra oluşan fark kar veya zarar olarak değerlendirilir. (Not; Amortisman ayrılmadı ise, amortisman tutarları dikkate alınmaz.)

- İşletme hesabı veya serbest meslek defteri tutanlar hasılat veya gider olarak dikkate alır.

İşletme defteri veya serbest meslek defteri olarak defter tutmakta olan mükellefler amortismana tabi iktisadi kıymetlerini satmaları halinde satıştan dolayı oluşan kar veya zararı hasılat ya da gider olarak değerlendirirler.

- Devir veya trampa satış hükmündedir.

Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin devir ya da trampa şeklinde elden çıkarılmasının da satış hükmündedir.

ÖRNEK; ABC Ltd. Şti aktifinde yer alan makinenin kayıtlı değeri; 200.000-TL birikmiş amortismanı ise 120.000-TL’dir. Firma vadeli olarak makineyi 250.000-TL bedel ile satmıştır. (KDV oranı )

Kayıtlı Değer	200.000 -TL
Birikmiş Amortisman	120.000 -TL
Satış Fiyatı	250.000 -TL
KDV Tutarı	45.000 -TL (250.000 x )

------------------------------------------- /-------------------------------------------

127 Diğer Ticari Alacaklar Hs.                      295.000

257 Birikmiş Amortismanlar Hs.                   120.000

                                      253 Tesis Makine ve Cihazlar Hs.                          200.000

                                      391 Hesaplanan KDV Hs. (Amor. Ta. İkt. Satış)      45.000

                                      679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar Hs.               170.000

---------------------------------------------- / --------------------------------------------------

31. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler için Alınan Sigorta Tazminatları Ne Şekilde Değerlendirilir?

Yangın, deprem, sel, su basması gibi afetler nedeniyle tamamen ya da kısmen zarar uğrayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için alınan sigorta tazminatları için alınan bedel bunlara ait envantere kayıtlı değerden ve varsa ayrılan birikmiş amortisman tutarının düşülmesi sonucu oluşan kar veya zarar olarak dikkate alınır.

ÖRNEK; ABC Ltd. Şti aktifinde yer alan makinenin kayıtlı değeri; 200.000-TL birikmiş amortismanı ise 40.000-TL’dir. Yılbaşında oluşan sel basması sonucu makine kullanılamaz hale gelmiştir. Sigortalı olan makine için sigorta şirketinden 50.000-TL tazminat alınmıştır.

Kayıtlı Değer	200.000 -TL
Birikmiş Amortisman	40.000 -TL
Sigorta Tazminatı	100.000 - TL

------------------------------------------- /-------------------------------------------

102 Bankalar Hs.                                          100.000

257 Birikmiş Amortismanlar Hs.                     40.000

689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hs.   60.000

                                      253 Tesis Makine ve Cihazlar Hs.    200.000                                  

---------------------------------------------- / --------------------------------------------------

32. Madenlerde Amortisman Uygulaması Nasıldır?

Maden ve taş ocakları için amortisman uygulaması yapılmaktadır. Mükelleflerin başvurusu ile Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenen oranlar ile maliyet veya imtiyaz bedeli itfa edilir.

- İmtiyaz hakkı şarttır.

İşletmelerin madenlerin işletilmesi için devletin vereceği imtiyaza sahip olması şarttır. .

- İmtiyaz bedeli maden cevherini bulan kişi ya da firmaya verilmektedir.

İmtiyaz ruhsatı madeni bulan kişi veya firmaya verilmekte olup, imtiyaz ruhsatı sahibinin işletme için zorunlu olan faaliyetlere ve harcamalara başlamadan önce yapmış olduğu giderlerin tümü imtiyaz bedeli sayılır.

İmtiyaz bedeli, arama ve işletme hakkının elde edilmesi amaçlı yapılan tüm giderleri kapsar. İmtiyaz sahibinin maden veya taş ocağının alınması için ödenen bedel de maliyet bedelini oluşturur.

- Amortisman oranı Bakanlıklarca ortaklaşa belirlenir.

Mükelleflerin başvurusu üzerine ilgili imtiyaz ve maliyet bedelleri için Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı,  Hazine ve Maliye Bakanlığı ortaklaşa maden ve taş ocağının sahip olduğu özelliklere göre amortisman oranı belirlenir. 

- Amortisman oranı aşağıdaki formüle göre belirlenir.

             İmtiyaz veya Maliyet Bedeli
= --------------------------------------------------- X YILLIK İHTİSAL
        Görünür veya Muhtemel Rezerv

 

- Rezerv bilinmiyor ise amortisman hesaplanmaz.

Rezerv miktarı Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığına tespit ettirilir. Görünür ve muhtemel rezervin bilinmemesi durumunda ise amortisman ayrılamaz.

- Diğer iktisadi kıymetler genel amortisman sürelerine göre ayrılır.

İmtiyaz bedelleri dışında mevcut gayrimenkul, iktisadi kıymet, alet, edevat ve demirbaşların genel amortisman oranlarına göre amortismana tabi olacaktır.

ÖRNEK; ABC Madencilik Ltd. Şti. bir maden işletmesinde işletme iznine sahip olup, imtiyaz bedeli kapsamında 500.000-TL harcama yapmıştır. Rezerv miktarı Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı tarafından tespit edilmiş olup, 2.500.000 ton olarak tespit edilmiştir.

Maden ocağından ilk yıl 15.000 ton cevher çıkartılmıştır.

Muhasebe Kayıtları aşağıdaki gibidir;

Kayıt-1; İmtiyaz Bedeli

------------------------------------------- /-------------------------------------------

258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hs.                  500.000                       

                                                        102 Bankalar Hs.      500.000                                  

------------------------------------------- /-------------------------------------------

Kayıt-2; Üretime Geçiş

------------------------------------------- /-------------------------------------------

272 Hazırlık ve Geliştirme Giderleri Hs.        500.000                       

                                        258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hs.  500.000                       

------------------------------------------- /-------------------------------------------

İlk Yıl Amortisman Tutarı

15.000 / 2.500.000 = 0,0060

0,0060 x 500.000 = 3.000-TL

------------------------------------------- /-------------------------------------------

730 Genel Üretim Giderleri Hs.                  3.000                       

                                                   268 Birikmiş Amortismanlar Hs.  3.000                                  

---------------------------------------------- / --------------------------------------------------

33. Cebri Çalışma Sonucu Amortisman Oranları Arttırılabilir mi?

Cebri Çalışma nedeni ile olağanüstü amortisman ayrılabilmesi için işletmenin faaliyete geçmiş olması ve iktisadi kıymetlerin normalden fazla çalışmaya maruz bırakılmış olması gereklidir.

- Müracaat üzerine tespit ettirilmeli

Cebri çalışma nedeniyle olağanüstü amortisman ayrılabilmesi için müracaat üzerine amortisman tutarı Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın görüşü doğrultusunda tespit ettirilir.

- Her yıl yeni müracaata gerek bulunmamaktadır.

İlk müracaat sonrasında ticari işletmenin devri veya veraset suretiyle intikali hariç her yıl yeniden müracaat edip yeni tespite gerek yoktur.

- Belgeler ile tevsiki şarttır.

Cebri çalışma nedeniyle olağanüstü amortisman uygulaması için ilgili kıymetlerin her yıl ne kadar süre çalıştığının tespiti için tevsik edici belgelerin sunulması şarttır.

- Hep aynı sürede çalışması şarttır.

Olağanüstü amortisman nispeti tayin edilen kıymetler sonradan normal çalışmaya devam etmeleri halinde olağanüstü amortisman ayrılamaz.

- Olağanüstü amortisman oranı kıymetin çalışma süresine göre değişir.

Olağanüstü amortisman oranı kıymetin çalışma süresine göre değişiklik gösterecek olup, aşağıdaki tabloda sunulmuştur.

Çalışma Süresi	Amortisman Oranı
Yılda 3000 saate kadar	Normal Amortisman
3001 – 4800 saat arası	Normal Amortismanın %25 fazlası
4800 saatten fazla cebri çalışma süresi	Normal Amortismanın %30 fazlası

ÖRNEK; ABC Ltd. Şti’nin envanterine kayıtlı olan bir makine yılda 3001 – 4800 saat arasında cebri çalışmaya maruz kaldığı tespit ettirilmiştir.

Makineye ait normal amortisman oranı %20 olması haline olağanüstü amortisman oranı ( %20 + (%20 x 0,25) = %25 olacaktır.

34. Özel Maliyet Bedelleri için Azalan Bakiyeler Yönteminde Amortisman Ayrılabilir mi?

Özel maliyet bedellerinin itfa edilmesinde hangi amortisman yönteminin kullanılacağı noktasında kesin bir belirleme bulunmamaktadır. Özel maliyetlerin itfası başlıklı VUK 327’nci maddesinde eşit yüzdelerde yok edileceği ifade edilmiştir.

- Vergi İdaresinin görüşü normal amortisman uygulanması yönünde

Verilen bir özelgede “ … şirketinizce kiralanan arsa üzerine yapılan fabrika binası ile idari bina inşaatına ait normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışındaki harcamaların, iktisadi kıymet için yapılan değer artırıcı nitelikteki giderlerden olması nedeniyle, özel maliyet bedeli şeklinde aktifleştirilmesi (264-Özel Maliyet Hesabında izlenmesi) ve kira süresince eşit tutarlarda amortisman yoluyla itfa edilmesi mümkün bulunmaktadır.” Şeklinde görüş bildirilmiştir.

Eşit tutarda amortisman ayrılması gerektiğinden görüşle (normal amortisman) azalan bakiyeler yönteminin uygulanamayacağı görüşü oluşmaktadır.

- Eşit Yüzde İfadesi

Bahsi geçen kanunun ilk tesis ve taazzuv giderlerinin ve peştemallıkların itfası başlıklı 326’ıncı maddesinde eşit miktarlarda ifadesi kullanılmıştır.

Oysa aynı kanunun özel maliyetlerin itfası başlıklı VUK 327’,nci maddesinde ise eşit miktardan ziyade eşit yüzde ifadesi kullanılmıştır.

Her iki amortisman yönteminde de eşit yüzde ile uygulandığı gerçeğini dikkate aldığımızda özel maliyet bedelleri için azalan bakiyeler usulünde amortisman ayrılamayacağına yönelik açık bir ifade bulunmamaktadır.

35. Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Nasıl Amortismana Tabi Tutulur?

Kuruluş ve örgütlenme giderleri diğer bir ifade ile ilk tesis ve taazzuv giderleri aktifleştirilip amortismana tabi tutulması ihtiyaridir. 

-  5 yıl da itfa edilir.

Amortisman uygulamasına, kuruluşun tamamlandığı veya işletmenin fiilen ve tam olarak faaliyete geçtiği, hesap döneminden itibaren başlanır ve eşit miktarlarda beş yıl içinde itfa edilir.

36. Birleşme Halinde Amortisman Nasıl Uygulanır?

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun Birleşme başlıklı 18. Maddesine göre birleşme bir veya bir kaç kurumun diğer bir kurumla birleşmesi ifade edilmiştir.

- Tasfiye hükmündedir.  

Birleşme, birleşme nedeniyle infisah eden kurumlar bakımından tasfiye hükmündedir. Birleşilen kurum tarafından infisah eden kurumlardan alınan değerler VUK’ ta yazılı esaslar dahilinde değerlenir.

- Satış işlemi gibidir.

Birleşilen kurum tarafından infisah eden kurum veya kurumların varlıklarının devralınmasının, varlıkların değerlenmesi açısından herhangi bir satış işleminden farkı yoktur ve devir tarihi varlığın ilk iktisap tarihi olacaktır.

- Birleşilen kurum, devraldığı iktisadi kıymetleri satın almış gibi amortismana tabi tutar.

Birleşilen kuruma intikal eden ATİK’ ler için, tıpkı ATİK’ lerin satın alınmasında olduğu gibi, ATİK’ lerin envantere dâhil olduğu yıldan başlamak üzere VUK’ a göre tespit edilmiş değeri üzerinden yıllık esasa göre amortisman hesaplanır.

37-) Devir Halinde Amortisman Nasıl Uygulanır?

Devir işlemi nedeniyle devrolan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin bakiye değerleri üzerinden kalan amortisman süreleri dikkate alınarak amortisman ayrılmaya devam edilmesi gerekmektedir.

- Kıst amortisman süreleri hesaplanır.

Devir durumunda devrolunan işletme, devir tarihinin içinde bulunduğu hesap döneminin başından devir tarihine kadar geçen süre için; devralan şirket de devir tarihinden devir tarihinin içinde bulunduğu hesap dönemi sonuna kadar amortisman ayırabilir.

ÖRNEK; ABC Ltd. Şti, DEF Endüstri Ltd. Şti’ yi 16.08.2021 tarihinde devir almıştır. Devir alınan DEF Endüstri Ltd. Şti 01.01.2021 – 15.08.2021 tarihine kadar olan süreye isabet eden tutar kadar amortisman ayırabilir iken, devir tarihi olan ve devir alan ABC Ltd. Şti, 16.08.2021 – 31.12.2021 tarihine kadar olan süreye isabet eden amortisman tutarını 2021 yılında gider olarak dikkate alabilir.

Şöyle ki 16.08.2021 tarihinde DEF Endüstri Ltd. Şti’ deki amortisman tabi iktisadi kıymetler kayıtları değerleri ve birikmiş amortismanları ile ABC Ltd. Şti kayıtlarına aktarılır.

38. İşletme Faaliyetlerinin Durması Halinde Amortisman Tabi İktisadi Kıymetlerin Durumu Ait Amortismanlar Nasıl Değerlendirilir?

Vergiye tabi işlemlerin tamamen durdurulması işi bırakma olarak tanımlanmıştır. İşi bırakma sürecine kadar amortisman ayrılmaya devam eder, işi bırakma süreci içerisinde amortisman ayrılmamalıdır.

39.Ayrılmayan Amortisman Hakkı Devam Eder Mi?

Amortisman herhangi bir yıl ayrılmaz veya herhangi bir yıl daha düşük nispette ayrılması halinde ayrılmayan yıl için veya düşük nispette ayrılan yıl için amortisman süresi uzatılamaz.

40. Basit Usule Tabi Mükellefler Tarafından Satılan Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Satışı Nasıldır?

Basit usulde tabi mükellefler kullandıkları iktisadi kıymetleri gider yazamazlar ve amortismana tabi tutamazlar, bu nedenle basit usulde vergilendirilen mükellefler amortismana tabi iktisadi kıymetleri satmaları halinde bunlar için fatura düzenleme zorunluluğu bulunmamaktadır.

- Taşıtlar noter satış sözleşmesi diğer atikler gider pusulası

Basit usulde vergilendirilen mükellefler taşıt satışlarını noter sözleşmesi diğer amortismana tabi iktisadi kıymet satışlarını ise gider pusulası ile tevsik etmeleri mümkündür.

41. İndirim Konusu Yapılamayan Amortisman Giderleri Nelerdir?

Gelir Vergisi Kanunun 41’inci ve Kurumlar Vergisi Kanunu 11’inci maddesi uyarınca;

- Kiralama yoluyla edinilen veya işletme envanterinde kayıtlı olan yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayan varlıklara ilişkin giderler ve amortismanları indirilecek bir gider değildir.

42. Yabancı Kaynak İle Satın Alınan İktisadi Kıymete Ait Kredi Faizleri Ve Kur Farkları Nasıl İzlenir?

Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yabancı kaynak ile satın alınması sonucu ortaya çıkan kredi faizleri ve kur farkları aktife alındığı hesap döneminin sonuna kadar maliyet bedeline eklenir, izleyen dönemlerde ister maliyet istenirse gider olarak kayıt edilebilir.

43. Özel Hesap Döneminden Takvim Yılı Hesap Dönemine Geçiş Sürecinde Amortisman Nasıl Ayrılır?

Özel hesap dönemi 12 aylık bir süreyi kapsadığından amortismanlar yıllık olarak itfa edilir. Fakat yıl içinde özel hesap döneminden takvim yılına, takvim yılından özel hesap dönemine geçilmesi halinde uygulama süreci farklıdır.

- Her bir dönem ayrı değerlendirilir ve kıst amortisman ayrılır.  

Takvim yılından özel hesap dönemine geçiş dönemine kadar olan hesap dönemi ayrı,  özel hesap döneminden takvim yılı hesap dönemine geçiş dönemine kadar olan hesap dönemi ayrı bir şekilde kıst amortisman yoluyla değerlendirilir.

Okuyucuya Not; Amortisman sürecinin diğer bir bağlantılı süreci olan yenileme fonu uygulaması ayrı bir makale konusu olacaktır.

NOT: Bu makale SMMM Ali Deniz İNAN tarafından hazırlanmıştır.

 

YARARLANILAN KAYNAKLAR

Kanun ve Kararlar

-  213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

-  Danıştay 3 Dairesi. 20.01.1998 tarih ve E1987/53, K.1988/123 Sayılı Kararı

- Adana Vergi Dairesi Başkanlığı 21.05.2010 tarih ve B.07.1.GİB.4.01.17.02-VUK.272.327-11 sayılı Özelgesi

-  26.10.2021 Tarih ve 31640 Sayılı Resmi Gazete

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/10/20211026-1.htm

Kitaplar ve Yazılı Kaynaklar

-  Maliye Hesap Uzmanları Derneği, 2021 Beyanname Düzenleme Kılavuzu – 4 Vergi Usul Kanunu

-  Mehmet Emin Akyol, Muzaffer Küçük, Vergi ve Muhasebe Uygulamaları –Cilt I, Yaklaşım Yayıncılık, 2016

- İlyas Meriç, Birleşme, Devir ve Bölünme Hallerinde Amortisman, Yaklaşım Yayınları, Şubat 2014, Sayı:254

İnternet Kaynakları

-  Muhammed Kutub BAĞIRGAN, 7338 Sayılı Kanun İle Vergi Mevzuatında Yapılan Düzenlemeler

muhasebetr.com/yazarlarimiz/muhammedkutubbagirgan/026/

- Onur Çağdaş Özgür, Maden İşletmelerinde Arama Dönemindeki Amortisman Uygulaması

mondaq.com/turkey/mining/1092028/maden-304351letmelerinde-arama-dnemindeki-amortisman-uygulamasi-

- Av. Fatma Berna Alkan, Özel Maliyet Bedellerinin İtfasında “Azalan Bakiyeler Usulüyle Amortisman” Yöntemi Uygulanıp Uygulanamayacağı Üzerine Bir Değerlendirme,

vergidegundem.com/makale?categoryName=Vergide&publicationNumber=12&publicationYear=2019&publicationId=4835275

(*) Bu yazı bilgilendirme amacıyla yazılmıştır. Tereddüt ettiğiniz konularda uzman bir kişiden profesyonel görüş ve destek almanızı önerir, işbu bilgilendirme yazısı dayanak gösterilerek yapılacak işlemler nihayetinde doğacak zararlardan sorumluk kabul edilmeyeceğini beyan ederim.

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.