Yılmaz Erkoç
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
yilmaz@ahenkmusavirlik.com

Avans Hesaplarında Enflasyon Düzeltmesi

Değerli okurlar, enflasyon düzeltmesi ile ilgili kanun tanımlarını, tebliğleri, sirküleri sıkça okudunuz, duydunuz. Bunlara çok değinmeden uygulamaya yönelik avans hesaplarının enflasyon düzeltmesi işleyişine değinmeye çalışacağız.

Konu çok basit gözüyor olsa da yoğun avans alarak çalışan işletmeler için takip zorluğu ve ciddi iş yükü teşkil edecektir. Bu sebeple sadece 31.12.2023 değerlemesi değil 2024 yılında karşılaşılacak durumları da ele alınmaya çalışılmıştır. İşletmelerin bu çerçevede sonraki hamleleri de öngörerek sistemlerini doğru kurgulamaları önem arz edecektir.    

Peki Hangi Avanslar Enflasyon Düzeltmesine Konu Edilecek ?

• Belli mal veya hizmet miktarına endekslenen avanslar parasal olmayan nitelikte olduğu kabul edilecek ve düzeltilecektir.

(Endekslemede;  verilen/alınan avanslar açısından, bu ödemelerin alınacak/satılacak mallar/kıymetler/hizmetlerin fiyatlarının sabitlenip sabitlenmediği dikkate alınmalı. Sabitlenmiş ise düzeltme yapılmalıdır. )

Hangi Hesaplar Ayıklanarak Düzeltmeye Konu Edilecek ?

159 – 259 – 269 – 279 – 340 – 349 – 440 -    449   

Düzeltilmiş Verilen Avansların Kapamasını Nasıl Yapacağız ?

• Parasal olmayan kıymet mahiyetindeki verilen avansın enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farkın, avans kapatıldığında “Verilen avans ticari mal ise ticari mallar, sabit kıymet ise sabit kıymetler…” hesabına intikal ettirilmesi gerekecektir.

31.12.2023 Tarihinde Düzeltmeye Tabi Tutulan Alınan Avansları Kapatırken 2024 Yılında Nasıl Bir İşlem Yapmalıyız ? Vergi Ödeyecek Miyiz?

• Öncelikle parasal olmayan kıymet mahiyetindeki alınan avansların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar “649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar” hesabına kayıtlanacaktır.
• Eğer gelir hesaplarına aktarılan bu fark 2023 hesap döneminden kaynaklanıyorsa vergiye tabi tutulmayacak, beyannamede diğer indirimler kısmında gösterilecektir.

Yabancı Para Cinsinden Alınan Ve Verilen Avanslar Düzeltmeye Tabi Tutulacak Mıdır ?

• Yabancı para cinsinden olan alınan ve verilen avanslar Vergi Usul Kanunu hükümleri doğrultusunda değerlendiği / değerleneceği için ayrıca bir düzeltmeye tabi tutulmayacaktır.

Avans Hesaplarında Enflasyon Düzeltmesindeki Farkın KDV Ye Konu Edileceği Hususu Ne Tebliğde Ne De Sirkülerde Yer Almamıştır.

Alınan ve verilen avanslardaki örneklere 20/2/2024 tarih VUK-165/2024-3/Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması-15  sayılı Vergi Usul Kanunu Sirkülerinden ulaşabilirsiniz.

Alınan Avansların Düzeltilmesine İlişkin Örnekler

Örnek (Sirkülerde Verilen Örnek)

Hesap dönemi takvim yılı olan (M) Ltd. Şti. 10/9/2023 tarihinde 10 birimlik emtianın imal edilip 2.000.000,00 TL’ye satışı için 1.000.000,00 TL nakit avans almıştır. Söz konusu emtia 1/2/2024 tarihinde teslim edilmiştir.

Alınan sipariş avansının muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır.

------------------------------------------/--------------------------------------------------------------

102 Bankalar                       1.000.000

                  340 Alınan Sipariş Avansları         1.000.000                        

-----------------------------------------------/----------------------------------------------------------

Düzeltme Katsayısının 1,06001 olduğunu varsayar isek 60.010 TL lik bir Enflasyon düzletme farkı çıkacaktır. Bu durumda 31.12.2023 yılındaki muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır.

------------------------------------------/--------------------------------------------------------------

698 Enflasyon Düzeltme Hesabı               60.010

                        340 Alınan Sipariş Avanslar                      60.010                        

-----------------------------------------------/----------------------------------------------------------

2024 yılında yeniden değerleme dönemi gelmediğinden 28.02.2024 yılında yapılacak muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

------------------------------------------/----------------------------------------------------------------

102 Bankalar                                               1.000.000

340 Alınan Sipariş Avansları                      1.060.010

                              600 Yurtiçi Satışlar                                     2.000.000                        

                             649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar                   60.010                        

-----------------------------------------------/-------------------------------------------------------------

5-10  ayrı avans hesabını bir şekilde takip edebilirsiniz ancak bir konaklama hizmet işletmesini düşünün , gerek kendi satış ağından gerekse acentelerden yüzlerce, binlerce, satış yapıp avans ödemesi alıyorlar bu işin içinden çıkmak, her birini ayrı ayrı takip etmek ayrı bir iş ayrı bir uğraş demek oluyor.

Hadi  Biraz İşleri Karıştıralım …!

Yapımızı Gözden Geçirelim-1

Bir otel işletmesi (A) seyahat acentesinden 31.10.2023 tarihine kadar sattığı 2024 yılına ait erken rezervasyonların %50 si için 10.11.2023 tarihinde 10.000.000 TL avans almıştır. Bu satışlar için fiyat sabitlenmiş herhangi bir artış olmayacağı kesinleşmiştir. Konaklamalar Mart 2024 - Aralık 2024 tarihleri arasında gerçekleşecektir. Ayrıca aynı acente 31.12.2023 tarihine kadar olan 2024 yılı satışlarının da %70’ lik kısmı için  15.01.2024 tarihinde 5.000.000 TL  avans almıştır. Nisan 2024 ayına gelindiğinde hem 2023 yılında alınan avansa ait hem de 2024 yılında alınan avansa ait konaklamalar gerçekleşmeye başlamıştır. Bunlara ilave aynı acente Erken rezervasyon dönemi bittikten sonrada satışlara devam etmiş bu satışlar için de  11.02.2024 tarihinde 7.500.000 TL avans ödemesi yapmıştır.   

Şimdi…! Elimizde 3 ayrı avans ödemesi, yüzlerce odanın konaklamasının takibi, mahsuplaşması, Enflasyon düzeltmesi konusu var. Çık çıkabilirsen işin içinden.

Hangi avans, hangi konaklama, hangi enflasyon farkı …

Bir de bunun ödemeyi yapan karşı acente tarafı var ki orada da ayrı bir kargaşa belki o satışlar 500 ayrı kişiye yapıldı. Satışı yapan acente tarafında da  500 ayrı alınan avans hesabı ve değerlemesi demek…

Yapımızı Gözden Geçirelim-2

Kendi Call Center hizmeti vasıtasıyla satış yapan bir otel işletmesi sezon için 1.500 kişiye ayrı ayrı 2024 yılı için satış yapmış ödemelerin bir kısmını da avans olarak tahsil ederek fiyatı sabitlemiştir. Bu durumda da 1.500 ayrı avans hesabında hem ödediği avansı, hem 2023 yılının enflasyon farkını, hem de 2024 yılının enflasyon farkını ayrı ayrı takip etmek durumunda kalacaktır.

Neden ?

Çünkü;

• Avansların 2023 yılı enflasyon düzeltme farkı yukarda bahsettiğimiz üzere vergiye tabi tutulmayacak, beyannamede diğer indirimler kısmında gösterilmesi gerekecektir. (Bu işletmenin daha az vergi ödemesi demek)
• 2024 yılı enflasyon düzeltme farkının vergilendirilmesi gerekecektir.
• İşletme Fatura kestiği avans hesabına ise aldığı fiili avans tutarını virmanlaması gerekecektir.  (enflasyon farklarını faturalandırmadan  “649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar” hesabına kayıtlayacaktır. )

Bu sebeple mutlak suretle 2023 yılı Enflasyon düzeltme farklarının ayrı hesaplarda, 2024 yılı Enflasyon Düzeltmelerinin ayrı hesaplarda takibinin yapılmasını öneriyoruz.

İdarenin bu tür karmaşık yapılara bir açıklık getirmesi yerinde olacaktır. 

Zorun içinde bir zorluktan bahsetmeye, sizlerin vakit kaybetmeden tedbirlerinizi almanıza yardımcı olması , katkı ve fayda vermesi dileğiyle herkese kolaylıklar dilerim…

13.03.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.