Öğr. Gör. Yaser Gürsoy
Uludağ Üniversitesi
Sosyal Bilimler M.Y.O
Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Prg. Bşk.
ygursoy@uludag.edu.tr

KDV İadesinde Meslek Mensupları İçin Genel ve Özel Esasların Önemi

          Türkiye'de ticari, sınaî, ziraî faaliyetler, serbest meslek faaliyetleri kapsamında yapılan teslim ve hizmetler ile her türlü mal ve hizmet ithalatı ve diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler katma değer vergisine (KDV) tabidir. (KDV. Kn. Md.1)

KDV mükellefinin bir dönem (ay) içinde mal alışlarından doğan KDV yükü “İndirilecek KDV (191)” hesabında, mal satışlarından tahsil ettiği KDV tutarı ile “Hesaplanan KDV (391)” hesaplarında izlenir.

Dönemin sonunda;

a- Hesaplanan KDV hesabı toplamı, İndirilecek KDV hesabı toplam tutarından büyük çıkması halinde aradaki fark “Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabına (360)” aktarılır. Devam eden ayın ödeme döneminde mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine ödenir.

b- İndirilecek KDV hesabı toplamı, Hesaplanan KDV hesabı toplam tutarından büyük çıkması halinde ise aradaki fark; bir sonraki döneme devredilmek üzere “Devreden KDV (190)” hesabına aktarılır.

Mükellefin KDV dönemi sonunda “Devreden KDV” ’si oluşmuşsa ve bu tutar içinde KDV Kanununun 11, 13, 14, 15 inci maddeleri ile 17. Maddesinin 4/s bendi kapsamında vergiden istisna (muaf) edilmiş işlemleri var ise KDV iadesi işlemi (hakkı) oluşmuş (doğmuş) demektir.

Bu durumdaki iadeye konu olan KDV tutarı, Maliye Bakanlığınca tespit edilecek esaslara göre, bu işlemleri yapanlara (mükellefe) iade edilir. (KDV Kn. Md. 32)

Bu esaslar aşağıda açıklanan  “Genel ve Özel Esaslar” dır.[1]  

İhracat, ihraç kayıtlı satışlar, Türkiye de ikamet etmeyenlere normal ticari fatura ile yolcu beraberi mal satışları[2], özel fatura[3] ile mal satışlarından doğan KDV iade talebi, mükellefe “Genel Esaslara göre iade yapılır.

Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge (SMİYB) düzenleyen, kullanan mükelleflerle doğrudan ya da dolaylı olarak ilişkide bulunan mükelleflerin iade talepleri ise “Özel Esaslara göre iade işlemleri” ne tabi olacaktır.

Genel esaslara göre iade işlemi; mahsup yoluyla, nakden ya da YMM tasdik raporuyla veya indirimli teminat ile iade yapılmakta iken, özel esaslara göre iade işleminde ise mükellefin iade talebi; inceleme raporu ya da yükseltilmiş teminat mektubu karşılığında yapılır.  

Meslek mensupları, mükelleflerinin KDV Kanununun 11, 13, 14, 15 ve 17. maddelerinde belirtilen işlemlerin herhangi birinden ortaya çıkan KDV iadesi alacağının talebinde bulunurken aşağıdaki hususlara dikkat etmesi gerekir.

a-      KDV iadesi alacağına konu olan “finansal olayın” KDV kanununun hangi maddesi ile ilişkili olduğu, KDV beyannamesinde “Tablo 8 ve 7” ‘de hangi “KOD” kapsamına girdiğini doğru tespit etmeli,  

b-      Belgelerin eksiksiz ve ilgili döneme ait olmasına dikkat etmeli,[4]

Örnek; ihracat faturası 25.05.200x tarihinde düzenlenmiştir. Gümrük beyannamesi fiili ihracat tarihi ise 05.06.200x tarihidir. Bu durumda iade talebinin Mayıs döneminde yapılmaması, Haziran döneminde yapılması gerekir.  

c-      Üretici ihracatçı firmaların iade talep edecekleri tutarın “Devreden KDV” (190) içinde yer alması ve girdi KDV tutarlarından fazla olmaması gerekir.

Örnek; üretici ihracatçı firma 100.000.- TL malları gümrük beyannamesi ile ihraç etmiştir. Malın üretim maliyeti 60.000.- liradır. Bu işlemde girdi KDV tutarı;  9.150.- lira ise mükellefin iade talep edeceği tutar 9.150.- lirayı geçemez. Bu malın KDV ‘si 100.000 x 0,18 = 18.000,- lira yapıyor. Ben 18.000.- lira KDV iadesi istiyorum diyemez.

d-      İade talep edilecek miktar içinde daha önce indirime tabi tutulmuş KDV tutarının yer almamasına dikkat etmesi gerekir.

e-      Mükellefin KDV iadesi alacağı “Devreden KDV” (190) tutarından (bakiyesinden) fazla olamaz. Fazla tutarın iadesi istenmez.

f-        Mükellefin indirimli işlemlere tabi alış ve satışları mevcut ise KDV iadesi talebinde bulunurken, daha önce indirimli işlemlerden tahsil ettiği KDV iadesi için tekrar iade talebinde bulunmamaya dikkat etmesi gerekir.

g-      Meslek mensubu; iadeye konu olan belgelerin içinde Sahte ve Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge (SMİYB) bulunup bulunmadığını kontrol etmesi gerekir. Aksi takdirde mükellefinin incelemeye sevkinden kurtulamaz. Hiçbir meslek mensubu mükellefinin kendi hatasından kaynaklanan mağduriyetini istemez.  

h-      Meslek mensubu mükellefinin KDV iade talebini yaparken kaçıncı dönem iade talebi olup olmadığına dikkat etmelidir. Mükellefinin “12 dönemlik” iade talebi dönemi dolmadan önce YMM tasdik raporu veya Maliye Bakanlığı denetim elemanlarınca herhangi bir dönem için “Olumlu İade Raporu” düzenlenmesi gerekir.

i-        Hatalı, kusurlu ve eksik beyan durumunda verilecek düzeltme beyanında “hazine lehine” verilecek beyan için vergi idaresi, inceleme gereği konusunda ihtiyaridir. Fakat “hazine aleyhine” verilecek düzeltme beyanında, vergi idaresi inceleme talep etmektedir.    

j-        Mükellef KDV iadesi alacağını nakit tahsil etmek yerine, herhangi bir vergi, yasal yükümlülük borcuna mahsup yapacak ise meslek mensubunun mükellefini mahsup sıralaması hakkında bilgilendirmesi gerekir. Önce vergi borcuna, daha sonra ithalattan doğan vergi borcuna, daha sonra Sosyal Güvenlik Kurumu (SSK) borcuna, daha sonra ise yüzde elli biri  (%51) kamuya ait olan elektrik, doğalgaz borçlarına (indirimli işlemler için) mahsup edebileceğini anlatmalıdır. Hatta ilerde doğabilecek vergi borçlarına da mahsup hakkının bulunduğu konusunda bilgilendirmesinde yarar vardır.

k-       Mükellef KDV iadesi alacağını (ihraç kaydıyla satış hariç) iade talep edip etmemekte serbesttir. İsterse devam eden aylarda da talep edebilir.

Sonuç olarak KDV iadesi talebinde bulunan meslek mensubunun; mükellefinin ve kamunun menfaatlerini korumaya dikkat etmesi, mesleğin ve muhasebenin temel kavramlarında yer alan “sosyal sorumluluk” kavramının (ilkesinin) bir gereğidir. Mükelleflerin; meslek mensuplarına doğru bilgileri, eksiksiz ve zamanında belgesi ile birlikte vermesi hususunda tedbirlerin alınması gerekir. Unutulmaması gerekir ki “itina ve özenin” ihmal edilmesinden doğan hatanın bedelinin ödenmesinde müteselsil sorumluluk esastır.

Ordu ilinde özellikle Karadeniz Ekonomik İşbirliğinin gelişmesi ile bu açıklamaların, uygulamaların meslek mensuplarına ve mükelleflerine katkı sağlayacağına inanıyorum.  

Bana bu sayfayı lütfeden Ordu SMMM Odası Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine, yayın kuruluna ve diğer oda kurullarına, oda çalışanlarına teşekkür eder, başarılarının devamını dilerim.

 

---

[1] 84 ve 107. seri no’lu KDV Genel Tebliğleri.

[2] 43 seri no’lu KDV Genel Tebliği kapsamında yapılan mal satışları.

[3] 61. seri no’lu KDV Genel Tebliği kapsamında yapılan (Bavul Ticareti) mal satışları.

[4] “Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesi” Yaser GÜRSOY 5. Baskı, Ekin Kitabevi, Şubat. 2009 Bursa - Syf.173

06.05.2009

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.