Turgay Özen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
tturgayozen@gmail.com

Depremde Yaşamını Kaybedenlerin Hak Sahiplerine Ölüm Aylığı Bağlanma Koşulları

I - GİRİŞ

Öncelikle depremde yaşamını kaybeden vatandaşlarımıza Allahtan rahmet, yakınlarına başsağlığı hastanede olanlara acil şifalar dilerim. Hayatta kalan ve depremde hayatını kaybedenlerin hak sahiplerine ufak da olsa yardımcı olma adına ölüm aylığının bağlanması konusunda koşulların ne olduğu konusunda yardımcı olmaya çalışacağım. Sigortalının hak sahipleri, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda belirtildiği üzere eş, çocuk, anne ve babayı ifade etmektedir. Ölüm aylığı bağlanabilmesinde, vefatın 1 Ekim 2008 tarihinden önce ve sonra olmasına göre değişiklik göstermekte ancak güncel olması nedeniyle makalemde 1 Ekim 2008 sonrası vefat edenlerin ölüm aylığı bağlanma koşullarını açıklayacağım.

III– HAK SAHİPLERİ

Ölen sigortalının;

1) Eşi,

2) Çocukları,

3) Anne ve babası,

hak sahipleridir.

II – SİGORTALININ ÖLÜM AYLIĞI BAĞLANMA KOŞULLARI

Hayatını kaybeden sigortalıların 4/a (SSK), 4/b (Bağkur) ve 4/c (Emekli Sandığı) mirasçılarına maaş bağlanması koşulları farklılıklar göstermektedir.

1-  4/a (SSK) Sigortalıları

Ölen sigortalının her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıl sigortalılık süresi bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması gerekmektedir.

2- 4/b (Bağkur) Sigortalıları

Ölen sigortalının en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olması ve tüm prim borcunun ödenmiş olmak gerekmektedir.

3- 4/c (Emekli Sandığı) Sigortalıları

Ölen sigortalının en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olması gerekmektedir.

4- Diğer/Ortak Koşullar

• Sigortalının ölmeden önce malullük ya da yaşlılık aylığına hak kazanmış olup işlemleri henüz tamamlanmamış olması ya da aylık alıyor olması,
• Bağlanmış bulunan malullük vazife malullüğü ya da yaşlılık aylığı sigortalısı olarak çalışmaya başlamaları nedeniyle aylıklarının kesilmiş olması

III – HAK SAHİPLERİNE ÖLÜM AYLIĞI BAĞLANMA KOŞULLARI

1- Sigortalının Eşi

Eşine aylık bağlanması için, ölüm tarihinde sigortalının eşi ile yasal evlilik bağı bulunması şarttır.

Dul eşin, Emekli Sandığı iştirakçisi olması ya da 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında emekli, adi malullük ya da vazife malullüğü aylığı alması, yalnızca aylık bağlama oranını etkilemektedir. Bu durumda bağlanan dul aylığı oranı % 50’yi geçemez.

Eşin 4/a (SSK) ya da 4/b (Bağkur) kapsamında kendi sigortalılığından dolayı aylık alması ya da çalışması ise bağlanan maaş bağlanma aylığı oranını etkilemez. Yalnızca kamu kurumlarında 4/a (SSK) kapsamında çalışmaya başlayanların görev/temsil tazminatı kesilir.

2- Sigortalının Çocukları

Çocukları; kız çocukları, erkek çocukları ve malul çocuklar olarak üç grupta incelememiz gerekmektedir.

• Kız Çocukları

Kız çocuklarına aylık bağlanabilmesi için 5510 sayılı Kanun ya da yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmama ya da kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olma koşulu dışında bunların yaşları ne olursa olsun evli olmaması, evli olmakla birlikte sonradan boşanmaları ya da dul kalması şarttır. Kız çocuklarının hak sahipliğinde belli yaşlara kadar öğrenci olma şartı aranmamaktadır.

• Erkek Çocukları

Erkek çocuklara ölüm aylığı bağlanması için 5510 sayılı Kanun ya da yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmama ya da kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olma şartı dışında öğrenci değilse 18, orta öğrenim görmesi halinde 20 ve yükseköğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış olması gerekir. Erkek çocuğun yükseköğrenime devam ederken örneğin 22 yaşında evlenmesi ya da 4/a kapsamında işe girmesi durumunda aldığı ölüm aylığı kesilmez. Ancak 3308 sayılı Çıraklık Kanunu kapsamındaki okullar ortaöğretim olarak kabul edilmediğinden, 18 yaşından büyük aday çırak, çırak ve işletmelerde söz konusu kanuna tabi olarak öğrenim gören erkek öğrencilere ölüm aylığı bağlanmaz.

• Malul Çocuklar

Malul çocuklara aylık bağlanabilmesi için 5510 sayılı Kanun ya da yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmama ya da kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olma koşulu dışında Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az %60 oranında yitirip malul olduğu anlaşılan kız ve erkek çocuklarına bağlanır. Malul çocuklarda yaş, öğrencilik niteliği ve bekar olma koşulu aranmaz.

3- Sigortalının Anne ve Babası

• Anne Baba 65 Yaşın Altında İse

Ölüm aylığı bağlanabilmesi için gerekli koşullara bakıldığında, öncelikle anne ve/veya baba 65 yaşın altında ise, ölen sigortalının hak sahibi eş ve çocuklarından artan hisse kalması zorunludur. Ayrıca anne ve/veya babanın, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş oldukları gelirleri asgari ücretin net tutarından az olması gerekmektedir. Yine anne ve/veya babaya ölen çocuklarından ölüm aylığı bağlanabilmesi için, diğer çocuklarından hak kazanılan gelir/aylıklar hariç olmak üzere, gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması da şarttır.

• Anne Baba 65 Yaşın Üstünde İse

Anne ve/veya baba 65 yaşın üstünde ise, yukarıda belirtilen koşulları taşımaları durumunda ölen sigortalının hak sahibi eş ve çocuklarından geriye artan hisseye bakılmamakta, artan hisse olmasa bile ölüm aylığı bağlanmaktadır.

IV – HAK SAHİPLERİNE ÖLÜM AYLIĞININ PAYLAŞTIRILMASI

Ölüm aylığı, halk arasında anılan adıyla dul ve yetim aylığı hak sahipleri paylaşımı sınırları kanunlarla belirlenmiştir. Buna göre ölüm aylığı paylaşımı aşağıdaki şekilde yapılır.

Ölenin Aylığının;

• Yalnızca eşe %75’i,
• Çalışan ya da emekli maaşı olan eşe %50’si,
• Eş ve bir çocuk olması durumunda %60’ı eşe, %30’u çocuğa,
• Eş ve iki çocuk olması durumunda  %50’si eşe, çocuklara %25 - %25,
• Tek çocuk olması durumunda %50,
• İki çocuk olması durumunda %40 - %40

oranlarında paylaşım yapılır.

V – ÖLÜM AYLIĞI BAŞVURUSUNUN YAPILMASI

• Ölüm aylığı bağlanabilmesi için çalışırken vefat eden sigortalının hak sahiplerinin sigortalının en son çalıştığı işyerinin bağlı olduğu sigorta müdürlüğüne bizzat ya da e-devlet üzerinden başvurması gerekir.
• Kurumdan aylık almakta iken vefat eden emeklilerin hak sahiplerinin ise SGK‘ya yazılı olarak başvurmaları gerekir. 

Başvuru İçin Gerekli Belgeler:

1. Ölüm aylığı bağlanması için talep dilekçesi,
2. Vukuatlı nüfus kayıt örneği,
3. Veraset ilamı,
4. 2 adet vesikalık fotoğraf,
5. Nüfus cüzdanı fotokopisi,
6. Hak sahipleri için beyan ve taahhüt belgesi,
7. Eşler ve çocuklar arasında çalışan varsa her biri için gelir belgesi,
8. Kişinin sigortası olmadığına dair e-devletten alacağı belge,
9. Çocuklar için öğrenim belgesi,
10. Malul çocuklar için sağlık kurulu raporu.

VI – SONUÇ

Sigortalının ölümünde ölüm aylığı bağlanabilmesi için;

Ölen sigortalının 4/a (SSK)’lı olması durumunda, en az 5 yıl sigortalılık süresi bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,

Ölen sigortalının 4/b (Bağkur)’li olması durumunda, en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olması ve tüm prim borcunun ödenmiş olması,

Ölen sigortalının 4/c (Emekli Sandığı)’li olması durumunda, en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olması

gerekmektedir.

Bu koşulların sağlanması ile birlikte;

• Ölüm tarihinde sigortalının yasal evlilik bağı bulunan eşi,
• Evli olmayan ve sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi bir işte çalışmayan ve bu kuruluşlardan dolayı gelir ya da aylık almayan kız çocukları,
• Evli olup olmadıklarına bakılmaksızın, yükseköğrenim görmeleri durumunda 25 yaşını doldurmamış olmamaları, ortaöğrenim görmeleri durumunda 20 yaşını doldurmamış olmaları, herhangi bir eğitim kurumunda öğrenim görmemeleri durumunda ise 18 yaşını doldurmamış olmaları, kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış erkek çocukları,
• Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirdiği tespit edilen evli olup olmadığına, yaşına ya da cinsiyetine bakılmaksızın mamul çocuklara,
• Öncelikle ölen sigortalının hak sahibi eş ve çocuklarından artan hisse kalması koşulu ile her türlü kazanç ve irattan elde etmiş oldukları gelirin olması durumunda, elde ettikleri bu gelirin de asgari ücretin net tutarından daha az gelir elde eden 65 yaşın altındaki anne ve baba,
• Ölen sigortalının hak sahibi eş ve çocuklarından kalan hisseye bakılmayarak, kalan hisse olmasa bile 65 yaşın üstündeki anne ve baba,

Resmi olarak başvuru yapmaları durumunda ölüm aylığı bağlanır.

21.02.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.