Sebahattin Eriş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
musavir42@hotmail.com

GTİP 72 ve 73 üncü Fasıllardan Ne Anlaşıldığı ve Bu Fasıllarda Yer Alan Faaliyetlerle Değişik Şekillerde Uğraşanların E-İrsaliye Zorunluluğu Kapsamındaki Farklılıkları

24 Ocak 2022 tarihinde yine burada yayınlanan “E-İrsaliye Uygulamasına Geçiş Zorunluluğuna İlişkin Kaldırılan Bir Ön Koşul ve Dikkat Edilmesi Gereken Bir Husus” başlıklı yazımızda, demir ve çelik ile demir veya çelikten eşyaların imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükelleflerin 509 Sıra Numaralı VUK Genel Tebliği’nde 535 Sıra Numaralı VUK Tebliği ile yapılan değişiklikler sonucunda e-irsaliye uygulamasına geçiş zorunluluklarına ve geçiş sürelerine ilişkin bazı açıklamalara yer verilmiş ve bazı tavsiyelerimiz olmuştur.

509 Sıra Numaralı VUK Genel Tebliği’nin 535 Sıra Numaralı VUK Tebliği ile değişen ve değindiğimiz konuya ilişkin hükümleri 22.01.2022 tarihi itibariyle yürürlüğe konulan güncel halinde, “e-İrsaliye Uygulamasına Geçiş Zorunluluğu” bölümünün 5.fıkrasında yer alan “Demir ve çelik (GTİP 72) ile demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73) imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükellefler (ticari kazançları basit usulde tespit edilenler hariç).” hükmü ile, bu iki fasılda yer alan faaliyet alanlarının imali, ithali veya ihracı şeklinde uğraşan mükelleflere e-irsaliye uygulamasına dahil olma zorunluluğu getirilmiş ve artık bunun için herhangi bir ön koşul da kalmamıştır.

24 Ocak 2022 tarihli yazımızda itinalı bir şekilde; demir ve çelik ile demir veya çelikten eşyaların sadece imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükelleflerin e-irsaliye uygulamasına geçiş zorunlulukları, geçiş süreleri, bu grup mükelleflerin e-irsaliye uygulamasına geçiş zorunlulukları için belirlenen ön koşulun kaldırıldığı, tek şart olan bu ön koşulun kaldırılması ile beraber 22.01.2022 tarihinde şartların oluştuğu, dolayısı ile bu grup mükelleflerin en geç 31.05.2022 tarihine kadar tüm başvuru, altyapı ve uyumlarını sağlayıp 01.06.2022 tarihinden itibaren e-irsaliye zorunluluğu kapsamında oldukları anlatılırken,

bu yazımızda ise;  

-demir ve çelik ile demir veya çelikten eşyaların imali, ithali veya ihracı ile UĞRAŞMAYIP SADECE yurt içinde ALIM SATIMI faaliyetinde bulunan mükelleflerin, e-irsaliye uygulamasına geçiş zorunlulukları ve geçiş sürelerinin aynı tebliğin aynı bölümünün bu defa 7.fıkrasına ve bu fıkradaki bazı koşullara dayalı olduğu, dolayısı ile demir ve çelik ile demir veya çelikten eşyaların sadece yurt içinde alım satımı faaliyetinde bulunan mükelleflerin önce e-fatura kapsamında olmaları ardından da 2021 ve müteakip yıllarda yıllık brüt satış hasılatını 10 milyon ve üzerinde tamamlamaları koşulları ile e-irsaliye zorunluluğu kapsamına alınabilecekleri konusu irdelenmiş ve  

-söz konusu tebliğin güncel halinde konuya ilişkin yer alan “Demir ve çelik (GTİP 72) ile demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73) imali, ithali, ihracı……” tanımlamasından/ifadesinden ne anlaşıldığı, tebliğde GTİP’de yer alan ürün pozisyonlarının ya da alt pozisyonlarının belirtildiği bir daraltma yapılmadan GTİP’in 72 nci ve 73 üncü fasıllarına tüm fasıl halinde ana fasıllar olarak yer verilerek bu kapsama alınmış olması karşısında, bu iki ana faslın ne kadar geniş kapsamlı olduğu ve neleri kapsadığı konuları anlatılmaya çalışılmıştır.

Dolayısı ile, 24 Ocak 2022 tarihinde yine burada yayınlanan yazımız ile bu günkü bu yazımız; demir ve çelik ile demir veya çelikten eşyalara ilişkin aynı ana faaliyet alanlarının tüm yapılma biçimlerine, tüm tedarik ve satış şekillerine göre e-irsaliye zorunluluğu kapsamındaki farklılıklarının, koşullarının ele alındığı birbirinin devamı ve tamamlayıcısı niteliğindeki iki yazıdır.

Bu yazının konularına geçecek olursak,

DEMİR VEYA ÇELİĞİN; sıcak-soğuk, haddeli-haddesiz, alaşımlı-alaşımsız, kurşunla çinko ile kromla alüminyumla vb. kaplamalı-kaplamasız, işlenmiş-işlenmemiş, desenli-desensiz,  boyalı cilalı vernikli veya değil, plastikle kaplanmış-kaplanmamış vs.vs.vs. her türlü hallerinin, en ince teneke hallerinden en kalın ve en geniş hallerine kadar (rulolu-rulosuz) ve en basit ağırlıktan, yoğunluktan veya ebattan en ağır haline kadar, içleri boş ya da dolu külce-yassı-boru ya da her ne şekilde olursa olsun veya demir ve çeliğin üretiminde neler kullanılırsa kullanılsın ve nasıl elde edilirse edilsin; BUNLARIN HEPSİ GTİP 72 nci FASILDA ayrıntılı bir şekilde yer almaktadır.

Aynı fasılda, demir veya çeliğin hurdalarından talaşlarına ve bunların farklı biçimlerine varıncaya kadar faslın alt pozisyonlarında başlıklar halinde her türlü haline ve durumuna da ayrıca yer verilmiştir.

Armonize sistem içerisinde yer alan FASILLAR; fasıl numarası (ilk iki rakam), pozisyon numaraları (ikinci iki rakam), alt pozisyon numaraları (üçüncü iki rakam), kombine nomanklatür numaraları (dördüncü iki rakam), milli alt açılım numaraları (beşinci iki rakam) ve istatistik numaraları (altıncı iki rakam) şeklindeki ayrıntıların bir bütünüdür. Bu ürün/cetvel numaralaması ülkemiz uygulamasında 12 haneden oluşmakta iken, armonize sistemi kullanan başka ülkelerde 6 haneden fazla ancak 12 haneden az olabilmektedir.

GTİP’de veya asıl adı ile Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yer alan belirli/tanımlı bir ürüne ilişkin 12 haneden oluşan cetvel numarasının ilk 6 hanesi armonize sistem de dediğimiz uluslararası sınıflandırmaya ait olup, sonraki 6 hane ise ulusal kodlamaya ilişkindir. Armonize sistemi kullanan her ülkenin aynı ürüne ilişkin kendi tarife cetvelindeki sıra numarasının ilk 6 hanesi tüm ülkelerde aynıdır.

Örneğin; armonize sistemde 07 nci fasılda yer alan “Kırmızı Mercimek”

Türk Gümrük Tarife Cetvelinde     0713.40.00.00.13 numarasında yer alırken, aynı ürün

ABD Tarife Cetvelinde                    0713.40.20.30 numarasında,

Kanada Tarife Cetvelinde de          0713.40.00.92 numarasında yer almaktadır.  

Örneğin; konumuzla ilgili olması için, 72 inci faslın 04 üncü pozisyonunda (72.04) - Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları; demir veya çelik döküntü ve hurdalarının yeniden ergitilmesi suretiyle elde edilen külçeler; yer almakta iken aynı pozisyonun 7204.21 numaralı alt pozisyonunda “Alaşımlı Çelik Döküntü ve Hurdaları – Paslanmaz Çelikten Olanlar” yani paslanmaz çelikten döküntü ve hurdalar yer almaktadır.

Fasıl numarası, pozisyon numarası ve alt pozisyon numarasından oluşan söz konusu 7204.21 numarası armonize sistem numarası olduğu için, armonize sistemi kullanan tüm ülkelerde bu numara paslanmaz çelikten döküntü ve hurdalara ait bir numaradır. Bu 6 haneden sonraki uzantı kodlamalar ise armonize sistem kullanan ülkelerin aynı ürünün çeşitlerine ya da farklılıklarına ilişkin kendi ulusal kodlamalarıdır.   

Yukarıdaki son beş paragrafta yer alan bilgilendirme, söz konusu Tebliğ’de GTİP 72 ve 73 üncü  fasıllara konu irili ufaklı yüzlerce faaliyetten herhangi birinin imali, ithali veya ihracı şeklinde sürdürenlerin e-irsaliye kapsamına alındığının, aynı yüzlerce faaliyetten herhangi birini sadece yurt içi alım satımı şeklinde sürdürenlerin ise bu defa aynı bölümde yer alan farklı bir fıkradaki iki koşulun birlikte gerçekleşmesi halinde e-irsaliye kapsamına alınabilecekleri ayırımının anlatıldığı aşağıda karşılık bulacaktır. 

GTİP’de; bir fasılda bir ana sektör veya benzer ana sektörler yer alıp, alt kırılımlarında ve alt pozisyonlarında o ana sektörle ilgili her hali, her durumu, her türlü ürün veya her türlü ayırımı/dağılımı mutlaka bulundurulur. Dolayısı ile, demir ve çeliğin kendi üretimleri, alaşımları, karışımları veya her türlü şekilleri ile ilgili olup, GTİP 72 nci fasılda bulunmayan hiçbir şey yoktur. Yani demir ve çelikle ilgili olan her türlü ağırlık, yoğunluk, en, boy, kalınlık veya şekildeki her türlü hali/üretimi tanımlanır.

GTİP 73 üncü FASILDA İSE;  demir veya çelikten üretilebilecek dikiş iğnesinden veya bir küçük somundan tutun da bir demir/çelik köprüye kadar her şey anlatılır.

Örneğin GTİP 73 üncü fasılda neler var bakın; 73 üncü faslın farklı pozisyonlarında veya farklı alt pozisyonlarında yer alan en küçük ve en basit, değişik bazı ürünleri cetvelin farklı farklı yerlerden buraya almaya çalıştım.

Demir veya çelikten rakor, dirsek, manşon, kapılar, pencereler ve bunların çerçeveleri ve kapı eşikleri, kepenkler,

Demir veya çelikten demetlenmiş teller, halat ve kablolar,

Demir veya çelikten dikenli teller, demir veya çelikten çit yapmada kullanılacak türde burulmuş çember veya yalınkat düz tel (dikenli olsun olmasın) ve gevşekçe burulmuş çift katlı teller,

Demir veya çelik tellerden mensucat (sonsuz veya devamlı bantlar dahil), ızgara, ağ ve kafeslikler, Demir veya çelikten metal depluvayye,

Demir veya çelikten zincirler ve aksamı,

Demir veya çelikten küçük ve büyük çiviler, pünezler, oluklu ve yivli çiviler ve benzeri eşya,

Demir veya çelikten vidalar, civatalar, somunlar, tirfonlar, çengelli vidalar, perçin çivileri, pimler, kamalar, rondelalar (yaylanmayı sağlayıcı rondelalar dahil) ve benzeri eşya,

Demir veya çelikten el ile kullanmaya mahsus dikiş iğneleri, örgü şişleri, çuvaldızlar, tığlar, işleme bızları ve benzeri eşya, tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan demir veya çelikten çengelli iğneler ve diğer iğneler,

Demir veya çelikten sobalar, ocaklar, mangallar, gaz ocakları, tabak ısıtmaya mahsus ocaklar ile ev işlerinde kullanılan elektrikli olmayan benzeri her türlü cihazlar ile bunların aksam ve parçaları, demir veya çelikten sofra, mutfak veya diğer ev işlerinde kullanılan eşya ve aksamı, demir veya çelikten eldiven, sünger vs.vs.vs.

Neler yok ki.

Hele hele, GTİP 73 üncü fasılda yukarıda örneklediğim gibi, demir veya çelik, veya demir veya çelikten malzeme kullanılarak üretilebilecek tanımlanmamış hiçbir şey kalmamıştır.  

Tebliğ’ler bir yandan “konunun açıklaması ve aydınlanması” işlevini gören düzenleyici işlemler olup, bir yandan da yetki aldıkları yasa ile çelişmedikleri, yetki aldıkları yasadaki ilgili konuya yönelik yasal sınırları aşmadıkları sürece hüküm ifade ederler. Dolayısı ile, parantez içi veya dışı tüm anlatımlar, verilen örnekler, dayanak gösterilen tüm diğer yasal kaynaklar veya içine veya ekine konulan tüm cetvel veya listeler tebliğin sirayet ettiği alanlar ve hükümlerdir.

Tebliğde yer alan “Demir ve çelik (GTİP 72) ile demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73) imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükellefler…” hükmü şöyle YORUMLANAMAZ.

“Demir ve çeliğin kendi ilk üretimleri ile, demir veya çelikten üretilen büyük eşyaları, makineleri ya da demir veya çelikten üretilip görünüşüne nazaran bu izlenimi doğuran eşyaları kastettik, (GTİP 72), ve (GTİP 73) şeklinde bulundurmamızı ise, burada bulunan bazı ana ürünlerin kendi üretimi ile bazı ana ürünlerden üretilen ana/büyük eşyalar şeklinde anlayın, yorumlayın vs.vs.” şeklinde YORUMLANAMAZ.

Dikkat edilecek olursa Tebliğ’deki şekli ile “Demir ve çelik (GTİP 72)” şeklindeki veya “demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73)” şeklindeki tanımlama ve aynı tanımlamaların hemen yanında  bu tanımlamaları tam kapsayan GTİP’deki FASIL numaralarına yer verilmiş olması, zaten söz konusu bu iki fasılda da tanımlamalarda anlatılan faaliyet alanları yer alıyor olması, söz konusu bu iki fasılda yer alan tüm ayrıntıların, tüm eşyaların, tüm ürünlerin imali, ithali veya ihracı faaliyetlerinin bu kapsamda olduğuna ilişkin dikkatli bir anlatımdır.     

Söz konusu 509 sıra Numaralı Genel Tebliğ’de, GTİP 72 ve 73 üncü fasılları ana fasıl hali ile bulundurunca ve bu fasıllarda da demir veya çeliğin her türlü ve her ayrıntıda kendi üretimlerinden, demir veya çelik malzemeden imal edilebilecek veya demir veya çelik ihtiva ederek üretilebilecek irili ufaklı her türlü ürün tanımlanmış olunca, demir veya çelik herhangi bir malzemeden irili ufaklı kim ne imal ediyorsa ve faaliyeti bunun imalatçısı olduğuna ilişkin tanımlanmışsa veya ithalini ya da ihracını yapıyorsa bu kapsama girmiş olacak.

509 Seri Numaralı VUK Genel Tebliği’nin değişen halinin “e-irsaliye uygulamasına geçme zorunluluğu” bölümünde “5- Demir ve çelik (GTİP 72) ile demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73) imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükellefler (ticari kazançları basit usulde tespit edilenler hariç)”  şeklinde yer alınca, yani 72 ve 73 üncü fasıllar tamamen ana fasıllar halinde kastedilip ana fasıllar halinde kapsama alınınca,

Şöyle yorumlamak gerekiyor.

GTİP 72 nci fasılda yer alan demir veya çeliğin talaşları veya hurdaları da dahil olmak üzere sınırsız her türlü, ebat ve her şekildeki, dökümhaneler ile irili ufaklı dükkan ve fabrikalardaki kendi üretimi, ithali, ihracı ve demir veya çeliğin türevlerinden üretilebilecek demir veya çelik malzemelerin yine her şekilde ve her yerdeki üretimi, ithali, ihracı ile GTİP 73 üncü fasılda yer alan ve demir veya çelik herhangi bir malzemeden üretilebilecek irili ufaklı her türlü ürünün-eşyanın üretimi, ithali, ihracı bu kapsamda olacaktır.  

AYNI FAALİYET ALANI VE AYNI KONU İLE İLGİLİ BAŞKA ÖZEL BİR DURUM DA ŞUDUR;

Söz konusu Tebliğ’in yukarıda sıklıkla yer verdiğimiz bölümünde ….imali, ithali veya ihracı faaliyeti ile uğraşan mükellefler….şeklinde yer alınca; GTİP 72 ve 73 üncü fasıldaki tüm malzeme, ürün veya eşyaların, imali, ithali  veya ihracı ile uğraşanların bu kapsama girdiği, aynı GTİP 72 ve 73 üncü fasıllarda sayılan ürünlerin yurt içinde sadece alım satımı ile uğraşanların veya bu ürünlerin hiçbir şekilde imali, ithali veya ihracı ile uğraşmayanların bu kapsama GİRMEDİĞİ anlaşılıyor.

Tebliğin, e-belgelere ilişkin başka zorunlulukların anlattığı başka bölümlerinde, imali, ithali, teslimi, ihracı… şeklinde yer alması sebebiyle o bölümlerde alım satımın da kastedildiği açıktır.

Bu bölümde titizlikle sadece, ……imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükellefler…. şeklinde yer alınca, yurt içinde alım satımı ile uğraşanların kastedilmediği yani GTİP 72 ve 73 üncü fasıllarda anlatılan tüm ürünlerin/eşyaların salt yurt içinde alım satımı ile uğraşanların e-irsaliye zorunluluğu kapsamında olmadıkları, daha doğru bir ifade ile, bu ürünlerin yurt içinde sadece alım satımı ile uğraşanların e-irsaliye uygulaması zorunluluğuna geçişin anlatıldığı 5.fıkra kapsamında değerlendirilemeyeceği anlaşılıyor.

Ancak GTİP 72 ve 73 üncü fasıllardaki ürünlerin yurt içinde sadece alım satımı ile uğraşanlar da; aynı tebliğin aynı bölümünün 7.fıkrasında yer alan hükümle, e-fatura kapsamında olmaları ve  2021 ve müteakip yıllarda 10 milyon TL ve üzerinde brüt satış hasılatını aşmaları halinde, bu iki koşulun gerçekleştiği tarihi takip eden dördüncü ayın sonuna kadar e-irsaliye zorunluluğu kapsamına girmek zorunda olacaklar.

10 milyon TL brüt satış hasılatını aşan ve 72 ile 73 üncü fasıllardaki ürünlerin yurt içinde sadece  alım satımı ile uğraşan bir mükellef, önceden e-fatura kapsamında ise bu durumda 10 milyon TL brüt satış hasılatını aştığı takvim yılını takip eden dördüncü ayın sonuna kadar e-irsaliye uygulaması zorunluluğu kapsamına alınacak,   

Ancak, 2021 ve müteakip yıllarda hem 4 milyon TL brüt satış hasılatını (2022 için 3 milyon TL) hem  de 10 milyon TL brüt satış hasılatını aynı yıl içerisinde yakalamışsa o zaman da; bu satış hasılatlarını yakaladığı yılı takip eden temmuz ayı başından itibaren önce e-fatura kapsamına, e-fatura kapsamına alındığı tarihi takip eden dördüncü ayın sonuna kadar da e-irsaliye kapsamına alınmak zorunda kalacaktır.  

Buradaki örnekte, hangi koşulun önce hangi koşulun sonra gerçekleşmesi gerektiğine ilişkin önemli bir ayrıntı vardır. Bahsettiğimiz konu ve verdiğimiz örnekte, öncelikli olan e-fatura kapsamında olup olmadığıdır. Öncelikle aynı tebliğdeki e-fatura zorunluluğuna ilişkin hükümleri doğrultusunda e-fatura zorunluluğuna geçilmiş/alınmış olacak, ardından da 10 milyon Tl şeklindeki brüt satış hasılatı koşuluna bakılacak.

Dolayısı ile demir ve çelik ile demir veya çelikten eşyaların yurt içinde sadece alım satımı faaliyetinde bulunanların, e-fatura kapsamına girmediği/alınmadığı sürece 10 milyon TL şeklindeki brüt satış hasılatı koşulundan tek başına söz edilemeyecek ve e-irsaliye zorunluluğu kapsamında olmayacaktır. 

Çünkü, e-irsaliye zorunluluğunun anlatıldığı bölümün söz konusu 7.fıkrasında diğer fıkralardan bağımsız ve tüm mükellefleri kastederek; e-fatura uygulamasına kayıtlı olan ve 2021 ve müteakip yıllarda 10 milyon TL brüt satış hasılatı olanların e-irsaliye zorunluluğu kapsamına alınacağı belirtilmiştir.   

ÖZET OLARAK;

-72 ve 73 üncü fasıllarda yer alan demir ve çelik ile demir veya çelikten eşyaların imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükellefler; e-fatura uygulaması kapsamında bulunması koşulu ile e-irsaliye zorunluluğu kapsamına alınabileceklerine ilişkin ÖN KOŞUL DA kaldırılınca, bu mükellefler e-fatura uygulaması kapsamında olmasa bile önceki yazımızda belirttiğim gibi en geç 31.05.2022 tarihine kadar tüm başvuru, altyapı ve uyumlarını sağlayıp, 01.06.2022 tarihinden itibaren sevk irsaliyelerini e-irsaliye şeklinde düzenlemek zorundalar.

-Aynı 72 ve 73 üncü fasıllarda yer alan demir ve çelik ile demir veya çelikten eşyaların sadece yurt içinde alım satımı faaliyetinde bulunan mükellefler ise, önce e-fatura uygulaması kapsamına dahil olmuş, ardından da 10 milyon TL brüt satış hasılatını yakalamış olmaları halinde, bu iki koşulun birlikte gerçekleşmesi sonucunda e-irsaliye zorunluluğu kapsamına alınacaktır.   

KAYNAKÇA

1-) 509 Sıra Numaralı VUK Genel Tebliği

2-) 535 Sıra Numaralı VUK Tebliği

28.01.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.