Bağımsız Denetimde Kimler Söz Sahibi
Bu makalenin konusu ülkemizde bağımsız denetçileri yetkilendirme ve çalışma
alanlarının hangi kurum ve kuruluşlarca belirlendiğinin tespitine yöneliktir.
660 sayılı Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ye istinaden kimlerin bağımsız
denetçi olacaklarına KGK yetkili kılınmıştır. TÜRMOB, 3568 sayılı Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun mesleğin
konusunu düzenleyen 2. Maddesine dayanarak inceleme, tahlil, denetim yapma
yetkisinin kendilerine de verilmiş olduğunu belirterek, 3568 sayılı kanuna göre
yetki almış meslek mensuplarının tamamının bağımsız denetçi olması gerektiği
savını ileri sürmektedir. Ancak, TÜRMOB yetkilendirme konusunda Kamu Gözetimi
Kurumu ile mutabık kalamamaktadır.
Bağımsız denetçilerin yetkilendirilmesi haricinde hangi şirketlerin bağımsız
denetime tabi olacaklarını belirleme yetkisi Bakanlar Kurulu’nda bulunmaktadır.
Türk Ticaret Kanununun üçüncü böl0ümündeki “Denetleme” başlığı altında genel
düzenleme, konu ve kapsam, denetçi olabilecekler konuları düzenlemiş olup
denetimin Ticaret Bakanlığı tarafının da olduğunu vurgulanmaktadır.
Kamu Gözetimi Kurumun Maliye Bakanlığı ile ilişkilendirilmiş olması bu
bakanlığında bağımsız denetimde söz sahibi olduğunu bilmemizde yarar vardır.
Bakanlıklar, Kurum ve Meslek örgütü haricinde Düzenleme ve Denetleme yetkisi
olan kurum ve kuruluşların bağımsız denetime ilgileri oldukça fazla olup ayrıca
bağımsız denetimdeki etkinliklerinin sürdürülmesinde ısrarcı olmaktadırlar. Bu
kurumların başında Sermaye Piyasası Kurumu ( SPK) gelmektedir. 6362 sayılı
Sermaye Piyasası Kanununun altıncı bölümünde, faaliyet esaslarını düzenleyen
62.maddesinde KGK tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşlarından
bu Kanun uyarınca bağımsız denetim faaliyetlerinde bulunacaklardan istenilecek
ilave şartlar Kurul tarafından belirlenir denilerek KGK’ yetkilendirdiği
bağımsız denetçileri yeterli görmemekte kendi görev alanına dâhil, Kamu
Yararını İlgilendiren kuruluşlar olarak tanımlanan kurumların bağımsız
denetiminde (KAYİK) kendisinin daha önce yaptığı sınavlarla verdiği lisansı
veya tecrübe aramaktadır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) bağımsız denetime kayıtsız kalmayan
kurumlar olarak nitelendirilebilir.
Bu kadar çok başlılığın nedenini ancak mitoloji anlatımla anlamlandırılır
buyurun size neden böyle olduğunun hikâyesi;
“Mitolojik dönemde Prometheus’un ateşi çalıp insanlığa hediye etme girişimi her
şeyden önce insanın tanrılara rağmen kendi başına karar verme ve verdiği kararı
uygulama isteğini gösterdiği gibi, onun doğasındaki teknik bilgiye ( mitolojik
dönemdeki anlamı:bilim) olan yatkınlığının bir delilidir. Prometheus tanrılardan
ateşi kendisinin icat ettiği bir aletle çalmıştır. Çok yavaş yanan bir bitki
olmasından dolayı, bu iş için çok uygun olan rezene sapıyla birlikte gizlice ve
kurnazca gökyüzüne sokulmuş, ateşi çalıp bu sapın içine koymuş ve yeryüzüne
inmiştir. Bu ateş tanrısal bir sırdır ve Prometheus hayatı pahasına ölümlü
insanoğluna bu tanrısal sırrı armağan etmiştir. Çünkü ateşe kavuşan insanoğlu
bundan böyle aklının yanında zekâsını da kullanmayı öğrenecek bütün sanatların
erbabı olup dur durak dinlemeden gelişmeye başlayacaktır.
Ateş insanlığa teknoloji gelişmenin kapılarını ardına kadar açmıştır açmasına,
ama onu getiren ustasını da müthiş bir işkenceye ve onmaz acılara maruz
bırakmıştır. Çünkü Prometheus tanrısal sırrı öğrenmeye ve öğretmeye kalkmıştır
ve doğanın işine burnunu sokup haddini aşmıştır…
Tanrılar bu teknikleri insana öğretmek istememiştir, çünkü insana en baştan beri
güvenmemektedir. Neden ? Tanrıların bildiği teknik yöntemlerin insanın da
bilmesi demek onların tahtının tehlikeye girmesi demektir de ondan.
Bu anlamda ilk teknik acıyı çeken adamdır Prometheus, çünkü insanlığı
ilerletmek adına doğadaki kurulu düzeni bozmuştur. Bu yüzden tanrıların buyruğu
ile kollarlından ve bacaklarından zincire vurulup ve Kafkas dağlarının
fırtınalarla dövülen sarp ve ıssız kayasına çivilenir; sonsuz göklerin altında
kavurucu bir yalnızlık ve gece biten ciğerini sabah tekrardan yiyen bir kartalla
baş başa bırakılır. Çünkü Prometheus yarı insan yarı tanrıdır ve bunun anlamı
hiçbir zaman ölmeyeceğidir. Bu yüzden Prometheus o dağda zincirli olduğu
müddetçe ciğeri kartal tarafından hep yenecek, sınırı aşmasının cezasını sonsuz
değin çekecektir.”
Mitolojik
anlatımda vurgulanmış olduğu gibi, gücü elinde tutan kişi kurum ve kuruluşlar,
bu güç ve yetkilerini korumalarındaki istek ve arzuları kendilerinin kurulu
düzenlerinin bozulmamaları ve tahtlarının sarsılmaması için verdikleri mücadele
veya bu güçlerinin sürekliliğini muhafaza etme eğilimi teknik ve mesleki
gelişmelerin önünde en büyük sorun olarak durmaktadır.
Kişi ve kurumların çıkarlarını korumak için muhafazakâr yaklaşımları ile
haksızlığa uğradıklarını düşünüp bu durumun değişmesi için mücadele eden kişi ve
kurumlar sürekli çekişme halinde bulunmaktadırlar.
Kişi ve Kurumların görevlerini kendi imkânlarıyla yapma kapasitelerinin
olmayışı, kendileri dışındakilere de yetki devrinden kaçınmaları neticesinde
yapılması gereken iş ve işlemler yapılamamakta gücü elinde bulunduranların çıkar
ve egolarının sonucu toplum zarar görmektedir. Yetki ve sorumluluklar çoğunluğun
lehine bozulmalıdır. Bu mesleğin icrasında, Kamu Gözetimi Kurumu, Ticaret
Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, TÜRMOB, SPK, BDDK, EPDK, gibi çok başlılıkla ne
doğru karar alınabilir ne de mesleğin icrası lokal tatbikat dışında mümkün olur.
Bu kurum ve kuruluşlar kendilerine hak görüp bırakmak istemedikleri yetki ve
görevlerini en uygun kuruma devredip mesleğin icrasının önünü açmalılar ve
mesleki kaliteye imkân tanımalıdırlar. Bağımsız denetimin uygulanabilmesi için,
bu yetkileri ilgili kurum ve kuruluşlardan alıp sahibine teslim etmek için
prometheuslara ihtiyaç vardır.
“ Ne olursa olsun, yapılan şeyin doğru olduğuna inanıyorsan, sonucunuda katlanacaksın.”
EKLER
Prof. Dr. Çiğdem DÜRÜŞKEN (İlkçağ Felsefesi)
TTK,SPK Kanun
3568 Sayılı Kanun
660 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname
Kaynak:
www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya
elektronik ortamda kaynak
göstermeden yayınlanamaz.
Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal
işlem yapılacaktır .)