Necip Deniz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
necip_deniz@hotmail.com

Tutulması Zorunlu Defterler ve 2017 Yılı Hadleri

Sevgili dostlar bir önceki yazımızda defter tutma sorumluluğundan bahsetmiştik. Bu günkü yazımızda da tutulması zorunlu defterler, birinci ve ikinci sınıf tacirlerin tutması gereken defterler ile 2017 yılı defter hadlerinden bahsedeceğiz.

Tutulması Zorunlu Defterler: 

Tüccarlar defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılmıştır. (VUK madde 176) Her sınıfın defter tutma şekli ve tutmuş olduğu defterler birbirinden farklıdır. Buna göre;

- Birinci sınıf tüccarlar Bilanço esasına göre,
- İkinci sınıf tüccarlar ise İşletme hesabı esasına göre defter tutarlar.

Birinci Sınıf Tacirin Tutması Gereken Defterler: 

Bilanço usulüne göre defter tutması gereken birinci sınıf tacirlerin kimler oldukları Vergi Usul Kanunumuzun 177. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre 2017 yılı için: maliye bakanlığının ilgili sirküler şöyledir.

2016 Yılı Sonu İtibari ile Alışları, Satışları ve Hasılatları

177/1. Satın Aldıkları Malları olduğu Gibi veya İşledikten sonra Satan

Yıllık Alımları 168.000 (%20 fazlası ) 201.600 TL veya

Yıllık Satışları 230.000 (%20 fazlası ) 276.000 TL aşanlar.

Arka arkaya iki dönemin iş hacmi VUK’un 177. maddesinde yer alan hadlere göre % 20’ye kadar bir fazlalık gösterirse,

177/2. Birinci Bentte Yazılı Olanların dışındaki İşlerle Uğraşanlar

 Yıllık gayri safi iş hasılatı 90.000 (%20 fazlası ) 108.000 TL aşanlar.

177/3. 1 ve 2 Numaralı Bentlerde Yazılı İşlerin Birlikte Yapanlar

 İş hasılatının 5 katı ile yıllık satışlarının toplamı 168.000 (%20 fazlası ) 201.600 TL aşanlar.

Arka arkaya iki dönemin iş hacmi VUK’un 177. maddesinde yer alan hadlere göre % 20’ye kadar bir fazlalık gösterirse,

Aşağıda belirtilen koşullardan birisinin gerçekleşmesi durumunda, izleyen hesap döneminden itibaren Birinci Sınıfa Geçilecektir.

1- Bir hesap dönemindeki iş hacmi hadleri VUK’un 177. maddesinde yer alan hadlerden % 20’yi aşan bir oranda ARTIŞ olursa veya

2- Arka arkaya İki dönem in  iş hacmi, VUK’un 177. maddesinde belirtilen hadlere göre % 20’ye kadar bir artış  gösterirse. Bilanço Esasına Göre Defter Tutacaklardır. .

177/3 Göre örnek Açıklama

İş hasılatı : 25.000 x 5 = 125.000 TL

Yıllık satış tutarı : 90.000 TL

125.000+90.000= 215.000 Bu tutar, 201.600 TL nı aştığı için Bilanço esasına göre defter tutulacaktır.

Birinci sınıf tüccar sayılıp bilanço esasına göre aşağıdaki defterleri tutarlar:
- Yevmiye defteri 
- Büyük defter (Defteri kebir) 
- Envanter defteri

 İkinci Sınıf Tacirlerin Tutması Gereken Defterler:

- 177. maddede yazılı olanların dışında kalanlar. 
- Kurumlar Vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca izin verilenler.
- Yeni işe başlayan tüccarlar iş hacimleri, yani alım satım ölçüleri belli oluncaya kadar

İkinci sınıf tacir sayılırlar. Ve İşletme hesabı esasına göre "İşletme Hesabı Defteri" adı verilen ticari defteri tutarlar. (VUK madde 178)

İkinci sınıf tacir olmanın hadleri

 177/1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanlar

Yıllık Alımları 168.000 (%20 EKSİĞİ olan ) 134.400 TL veya

Yıllık Satışları 230.000 (%20 EKSİĞİ olan ) 184.000 TL altında olanlar

177/2. Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanlar Yıllık gayri safi iş hasılatı 90.000 (% 20 EKSİĞİ olan) 72.000 TL altında olanlar

177/3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapanlar

İş hasılatının 5 katı ile yıllık satışlarının toplamı 168.000 (%20 EKSİĞİ olan ) 134.400 TL altında olanlar

Arka arkaya üç dönemin iş hacmi, VUK’un 177. maddesinde belirtilen hadlere göre % 20’ye kadar bir düşüklük gösterirse.

Aşağıda belirtilen koşullardan birisinin gerçekleşmesi durumunda, izleyen hesap döneminden itibaren ikinci sınıfa geçmek mümkündür.

1- Bir hesap dönemindeki iş hacmi hadleri VUK’un 177. maddesinde yer alan hadlerden % 20’yi aşan bir oranda düşük olursa veya

2- Arka arkaya üç dönemin iş hacmi, VUK’un 177. maddesinde belirtilen hadlere göre % 20’ye kadar bir düşüklük gösterirse. İşletme Defteri Tutabilirler.

 Serbest Meslek Erbabının Tutması Gereken Defterler (VUK madde 210):

 Serbest meslek sahiplerinin ticari mahiyette olmayan işleri, bir işverene bağlı olmadan, kendi nam ve hesabına yapan, ilmi, mesleki bilgisi ile para kazanan kişiler olduğunu daha önce belirtmiştik. Bu kişilerden; Gelir vergisi kanunumuzun 18 maddesinde belirtilen kişilerin (Yazar, çevirmen, heykeltıraş, ressam, bestekâr, mucit, bilimsel araştırma ve inceleme yapanlar gibi) kazançları gelir vergisine tabi olmadığı için ticari defter tutmalarına gerek yoktur.

Diğer serbest meslek sahipleri ise (GVK madde 66) kendi adına bir iş yeri açmış doktor, avukat, muhasebeci, mühendis, mimar gibi kişiler ise gelir ve giderlerini "serbest Meslek Kazanç Defteri" adı verilen ticari deftere işlerler.

Doktorlar diledikleri takdirde, serbest meslek kazanç defterindeki bilgileri protokol defterinde gösterirlerse ayrıca Serbest meslek kazanç defteri tutmayabilirler. Ayrıca noterlerin; kendi resmi defterleri vardır. Bu nedenle noterlerin ayrıca serbest meslek defteri tutmalarına gerek yoktur. Avukatlar da kazançlarını serbest meslek defterine kayıt eder. Ancak Avukatlık Kanununa göre avukatlık ortaklıkları; iş ve dava defteri, pay defteri, karar defteri, gelir gider defteri ve demirbaş defteri tutmak zorundadırlar.

Çiftçilerin Tutması Gereken Defterler: 

Gelir Vergisi Kanunumuzun 54. maddesinde belirtilen:

- İşletme büyüklüğünü aşan,
- Bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca sahip olan,
- On yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçiler gerçek usulde vergilendirilirler.

Dolayısıyla bu şartları taşıyan çiftçiler defter tutmak zorundadırlar. Bu şartları taşımayanların defter tutmasına ve beyanname vermelerine gerek yoktur. Defter tutması gereken çiftçi önceden bildirmek kaydıyla isterse bilânço esasına göre defter tutar (Yevmiye, Defter-i kebir, Envanter ve Bilânço defteri) İsterse de İşletme Hesabı Esasına göre “Çiftçi İşletme Defteri” adı verilen defteri tutar. Bilânço usulünü seçenler iki yıl geçmedikçe bu usulden dönemezler.

 Diğer Defterler:

 Yukarıda saydığımız tüm defterlerin yanı sıra ayrıca, sürekli imalat işiyle uğraşanlar "imalat defteri", depo işletenler "Ambar Defteri", banka, banker ve sigorta şirketleri "Banka ve Sigorta İşlemleri Vergisi Defteri", yabancı nakliyat kurumları veya Türkiye’deki temsilcileri "Hasılat Defteri" tutmak zorundadırlar.

Defter ve Belge Temini:

VUK'ta belirtilen ve tutulması zorunlu olan ticari defterler, elektronik ortamda tutulacak ise müteharrik yapraklı defter şeklinde, elle tutulacak ise normal ticari defter şeklinde piyasadan temin edilebilir. Kullanılabilmeleri için ise mutlaka noter tasdik işleminin yapılması gerekir. Bu tasdik işleminin yapılma zamanı ve şekli, izleyen öğrenme faaliyetinde detaylı olarak ele alınacaktır. Ticari defterlere kayıtta esas olan ticari belgeler ise Maliye Bakanlığının anlaşma yaptığı matbaalardan temin edilebildiği gibi noter tasdiki sureti ile de temin edilebilir.

Anlaşmalı Matbaalardan Belge Temini:

Bakanlıkça kullanılması zorunlu hale getirilen ve ticari defterlere kayıtta esas alınan ticari belgeler; fatura, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu, gider pusulası, yazar kasa fişi, giriş ve yolcu taşıma biletleri, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi gibi belgelerdir. Bu belgeler mükellefin bağlı olduğu vergi dairesinin il sınırları içinde kalan maliye bakanlığının anlaşma yaptığı matbaalarda bastırılır. Matbaa işletmesi siparişi aldığı tarihten itibaren 15 gün içinde belgeleri basıp teslime hazır hale getirir. Belgelerin hazır hale geldiği tarihten itibaren mükellef tarafından bir ay içinde alınmayan belgeler matbaa işletmesi tarafından defterdarlığa bildirilir ve durum tutanakla tespit edildikten sonra basılan belgeler kesilerek iptal edilir. Basılan belgelerin teslim ve iptal işlemlerinde düzenlenen tutanaklar mükelleflerin dosyalarına konulur. Matbaa işletmecileri basımı ve dağıtımını yaptıkları belgelere ilişkin olarak bilgi formunu internet ortamında düzenleyip Bakanlığa bildirmek zorundadırlar.

Noter Tasdiki Sureti İle Belge Temini:

Anlaşmalı matbaaların dışındaki matbaalarda bastırılmış olan ticari belgelerin kullanılabilme için VUK’ un ilgili hükümlerinde belirtilen bilgileri taşıması ve noter tasdikinin bulunması zorunludur. Noter, tasdik etmiş olduğu ticari belge koçanının arkasına 2 nüsha halinde düzenlemiş olduğu "VUK uyarınca mükellefler tarafından kullanılan belgelerin tasdikine ilişkin Bilgi Formu" nun bir nüshasını yapıştırır. Diğer nüshasını ise mükellefin vergi dairesine gönderir. İktisadi kamu kuruluşları, İl özel idareleri, belediyeler ve köyler ile bunlar tarafından kurulan, işletilen müessese ve işletmeler kullanacakları belgeleri, VUK ilgili hükümlerinde belirtilen bilgileri taşıması kaydıyla anlaşmalı matbaa dışındaki matbaalara bastırabilirler. Ancak bu şekilde belge bastırılması halinde belgenin üzerine "VUK yönetmelik hükümlerine tabi değildir" ibaresinin yazılması zorunludur.

Meslek Odalarından Belge Temini: 

Basit usulde vergilendirilen mükellefler, hasılatları ile ilgili olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre fatura, perakende satış vesikaları ve ilgili mevzuatta sayılan diğer belgeleri düzenlemek ve kullanmak zorundadırlar. Buna göre;
- Basit usule tabi mükelleflerin kullandıkları belgeler ve zarflar sadece Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) tarafından bastırılmaktadır.
- Bu mükelleflerin kayıtları ister odalar bünyesinde oluşturulan muhasebe bürolarında tutulsun, ister kendileri tutsun, belgelerini bağlı oldukları oda veya birlikten temin edeceklerdir.
- Mükelleflerin bulunduğu yerde bağlı oldukları oda veya birlik yoksa veya bulunduğu yerde bağlı olacağı oda veya birlik kurulmamış ise; en yakın oda veya birliğe veya karma odaya kayıt yaptıracaktır. Belgelerini de kayıt yaptırdığı bu odadan temin edeceklerdir.

02.06.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.