Ücret, GVK’nun 61. maddesinde işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak  çalışanlara  hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan  ve para ile temsil edilebilen  menfaatlerdir”  şeklinde tanımlanmıştır. Ücretin ödenek,  tazminat, kasa tazminatı (Mali Sorumluluk Tazminatı),  tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim,  ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak  şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmemektedir.

Bu hükme  göre, muafiyet ve istisna kapsamında girmeyen ve her ne ad altında yapılırsa yapılsın  ücret tanımı içine giren tüm ödemeler, ücret  olarak  vergilendirilecektir.

GVK’nun 61. maddesinde ücretin tanımı yapılmış ve tanımda, herhangi bir ödemenin ücret olarak kabul edilebilmesi için bazı unsurların varlığı aranmıştır. Ücretin unsurları olarak  kavramlaştırılan bu unsurlar şu şekilde açıklanabilir.

1-     İşveren Tabi Olma: İşverenler, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek  ve tüzel kişilerdir.

2-     Belli Bir İşyerine Bağlı Olarak Çalışma

3-     Ödemenin Hizmet Karşılığı Olarak yapılması 

4-     Ödemenin Para, Ayın veya Para ile Temsil Edilebilen Menfaat Şeklinde Olması

GVK’nun 61. maddesinde, ücretin tanımı  genel olarak yapılmış olmakla birlikte kanunun uygulaması açısından aşağıda sayılan  ödemelerin de ücret sayılacağı hüküm altına alınmıştır.

1.      İstisna dışında kalan emeklilik, maluliyet, dul  ve yetim aylıkları,

Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun geçici 20. maddesinde belirtilen sandıklar tarafından  ödenen emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıkları gelir vergisinden istisnadır. (Genel, katma ve özel bütçelerden ödenen bu nevi aylıklar dahil). Ancak, 506 sayılı  Sosyal Sigortalar Kanunun geçici 20. maddesinde belirtilen  sandıklar tarafından ödenen aylıkların toplamı, en yüksek  Devlet memuruna  en yüksek  ödeme  tutarından fazla ise aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur. [1]

2.      Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak  hizmetler karşılığı verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler,

3.      TBMM, belediye ve il genel meclisi üyeleri, komisyon üyeleri ve benzerlerine yapılan  ödeme veya sağlanan para, ayın ve menfaatler,

4.      Yönetim ve denetim kurulu başkan ve üyeleri ile tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla  ödenen ve sağlanan para, ayın ve menfaatler,

5.      Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler,

6.      Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler.

Ücret geliri, hukuki tasarruf hakkının doğduğu  tarih itibariyle elde edilmiş sayılır.  Bununla birlikte hukuki  tasarruf hakkı  doğmuş olmakla ekonomik tasarruf hakkı doğmamış olan ücrette, ücret  geliri elde edilmiş sayılmaz. Ancak, ekonomik tasarruf hakkı  doğmuş  ve nakden ödeme yapılması  hizmet  erbabının isteğine bağlı bulunan durumda da ücret geliri ekonomik tasarrufun doğumuyla elde edilmiş sayılacaktır. 

Ücretler hakkından yukarıda  açıkladığımız genel bilgilerden sonra aşağıda diğer ücretlerle ilgili bilgilere yer vermeye çalışacağız.

Diğer ücretler konusuna  gelince;  

GVK’nun 64. maddesi hükmüne göre maddede sayılan türden ücret geliri elde edenlerin ücret gelirlerini gerçek tutarları  yerine vergi matrahı olarak takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından  büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık  brüt tutarının  %25’i esas alınarak vergilendirilme yapılacaktır. Madde hükmüne göre  diğer ücretler kapsamında ücret geliri elde edenler şunlardır:

a)     Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanlar,

b)     Özel  hizmetlerde çalışan şoförler,

c)     Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat  işçileri,

d)     Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar,

e)     Gerçek ücretlerin  tespitine imkan olmaması  sebebiyle Danıştay’ın müspet mütalaasıyla Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar.

Yukarıda  yazılı  hizmet erbabının safi ücretleri takvim yılı başında geçerli  olan ve sanayi kesiminde  çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının  %25’i olarak dikkate  alınmaktadır. [2]

Diğer ücretler için yıllık beyanname verilmeyecektir. Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde ise diğer ücretler beyannameye ithal edilmeyecektir.

Bu  safi ücret aynı zamanda diğer ücretleri elde eden hizmet erbabının vergi  matrahıdır. Vergi bu miktar üzerinden  GVK’nun 103. maddesinde belirtilen oranların uygulanması suretiyle hesaplanacaktır.

Diğer ücretleri elde eden  hizmet erbabı, bağlı bulundukları vergi dairelerine takvim yılının ikinci ayında yani Şubat ayında, yeni işe başlayanlar da bir ay içinde başvurarak  vergilerini tarh  ettirmek  ve karnelerine  yazdırmak  zorundadırlar. [3]

Diğer ücretlerin sigortalılık yönünden  ücret bordrolarının  yapılması ve  SGK’ya aylık prim bildirgelerinin  verilmesi  gerekmektedir. Bu  kimseler vakti geldiği zaman emekli olmaları  mümkündür.  Apartmanlarda çalışan kimseler de, diğer ücretli  olarak vergilendirilmektedir. Bunların da SGK kurumuna  bildirgeleri  verilerek  sigortalandırılması zorunludur.

Yasal  düzenleme gereği,   diğer ücretler eski gelir vergisi yasası hükümlerine göre “götürü ücret” şeklinde  vergilendirilmekte idiler. Bu  defa,  GVK’nun 64. maddesi hükmünde 3946 sayılı yasa ile yapılan düzenlemeler sonucunda 1/1/1994 tarihinden itibaren diğer ücretler hükmü yasaya monte edilmiştir.  Böylece,  vergi sistemimizde diğer ücret erbabı ücret vergilerini  bunları çalıştıran işverenleri tarafından diğer ücret  kapsamında vergileri ödenecektir. Diğer ücret erbabına yapılacak  cezalı tarhiyatlarda muhatap işveren olacaktır.

Sonuç olarak, içinde bulunduğumuz Şubat ayı sonuna kadar (28 Şubat) (2 Mart 2015 tarihine sarkar), diğer ücret erbabı tarafından vergi karnesine vergilerin işlenerek 2015 yılı tarh ve tahakkukları yaptırılmalıdır.