Mustafa Turan Müslehiddinoğlu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçisi
Sun Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş
mustafa@pkfizmir.com

Koronovirüsün TMS/TFRS’ye Göre Hazırlanan Mali Tablolara Etkisi

Şirketler, genel kurulları için hazırlık yaptığı dönemlerden geçmekte iken, malum virüs, bu hazırlıkları erteleme yönünde Ticaret Bakanlığının duyuru yapmasını gerektirmiştir.   Bakanlığın, genel kurulları erteleme yönünde duyurusu, şirketlerin bu bağlamda hazırlıklarını ertelese de bildiğiniz üzere bağımsız denetime tabi şirketlerin mali tablolarının bağlı olduğu raporlama standardına göre hazırlanması ve denetlenmesi vakit almaktadır. Dolayısıyla, bu çalışmaların, gerek denetçiler gerekse şirketlerde ilgili birim personelleri tarafından evlerden yürütüldüğü bilgisini almaktayız.

Mali tabloları hazırlar iken aklımıza bu virüsün mali tabloları etkileyip etkilemeyeceği gelmektedir. Özet bir şekilde bu virüsün, öncelikli olarak hangi standartları değerlendirmeye almamızı gerektirdiği ve 31.12.2019 mali tablolarına etkisini açıklamaya çalıştım.

Dünya Sağlık Örgütü, Çin’de Ortaya Çıkan Yeni Tip Koronavirüs (2019-NCOV) Salgınıyla İlgili “Uluslararası Halk Sağlığı Acil Durumu” ilan edildiğini, 30 Ocak 2020’de duyurmuştur. Bu tarihi, virüsün finansal tablolara etkisi olduğu ya da olacağı tarihin başlangıcı kabul edebiliriz. Finansal tablolarımızı hazırlamamız gereken dönem sonrası bir tarih olması ve finansalları yönetim kurullarının çoğunun henüz onaylamamış olması sebebiyle, ilk olarak TMS 10 Raporlama Döneminden Sonraki Olaylar standardını incelememiz doğru olur diye düşünüyorum. Standart, raporlama döneminden sonraki düzeltme gerektiren ve gerektirmeyen olayları açıklamıştır.

Ülkemizde, yurtdışına ihracat yapan, özellikle hazır giyim sektöründe üretim yapan şirketlerin bir kısmının ya da tamamının siparişlerinin kesildiği haberleri üzerine bazı şirketler faaliyetlerini kısmen ya da tamamen durdurma kararı almışlardır. Faaliyetlerini durduran şirketlerle ilgili TMS 10 “Bir faaliyetin durdurulmasına yönelik bir planın açıklanması” şeklinde düzeltme gerektirmeyen olaylar başlığı altında açıklama yapmıştır. Ancak, söz konusu faaliyetlere ilişkin alacaklarda beklenen kredi zararları TFRS 9 kapsamında yeniden bir hesaplamaya tabi tutularak, bu zararlar için karşılık ayrılması gerekebilir. Ayrıca durdurulan faaliyete ya da faaliyet bölümüne ilişkin yapılmış olan yatırımların TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü Standardı çerçevesinde değerlendirmesi yapılarak, finansal tablolarda düzeltme gerekip gerekmediği değerlendirilmelidir. Söz konusu virüs sebebiyle şirketin sürekliliği tehlikeye girdiyse, TMS 10, finansal tabloları işletmenin sürekliliği esasına göre hazırlanmaması gerektiğini belirtmektedir.

Şirketler, virüsün faaliyetlerine etkisi sebebiyle, TFRS 9 Finansal Araçlar standardı çerçevesinde beklenen kredi zararları ile ilgili yeni bir matris üretmek zorunda kalabilirler. Her şirket kendi geçmiş tecrübelerine dayalı olarak raporlama dönemlerinde beklenen kredi zararları hesaplamakta ve bu tutarları finansal tablolarına almaktadır. Virüsün tehlike boyutunun açıklanmasından sonra tahsilat güçlükleri yaşamaya başlayan şirketler beklenen kredi zararlarını yeni bir hesaplama aracıyla hesaplayarak karşılık ayırmalıdırlar.

Hükümet, ödeme güçlüğü yaşayan şirketlerle ilgili destek paketleri açıklasa da şirketlerin yükümlülüklerini yerine getirme güçlüğü çekmesi aşikardır. Bu durum, işletmenin yükümlü olduğu finans kuruluşları ile işletme arasında, önceki yükümlülüklerini revize edici önlem paketleri devreye sokabilir, işletmenin ödeme planlarında değişikliğe sebep olabilir. Bu şekilde 31.12.2019 öncesi anlaşmaya vardıkları yükümlülüklerini revize eden şirketlerin finansal tablolarına yeni ödeme planları doğrultusunda düzeltme yapması gerekebilir.

İşletme, ödeme zorluğu yaşamaya başlaması halinde borçlu olduğu carileri ile önceden anlaştığı ödeme vadelerinde değişikliğe gitmiş olabilir. Vade değişikliği olan işletmeler, ertelenmiş finans gelirlerindeki hesaplamada kullanılan vadelerde güncelleme yapmalıdırlar. Bu durum ertelenmiş finans gelirlerinde de düzeltmeye sebep olacaktır. İşletmenin alacaklarında da aynı durum değerlendirilmelidir.

İşletmeler, TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardını değerlendirmelidir. Önceden satışı yapılan mal ya da hizmetlerin tahsilat olanağının kaybolması gündeme gelebilir. Standart, tahsil kabiliyetinin yitirildiği durumlarda satışların hasılat kabul edilmeyeceğini belirtmektedir. Virüs dolayısıyla, satışlara ilişkin tahsilat yapamayacağının kesin olarak anlaşıldığı durumlarda söz konusu satışlar hasılat olarak dikkate alınmamalıdır.

31.12.2018 tarihinden sonra başlayan hesap dönemlerinde uygulanmak üzere TFRS 16 Kiralamalar Standardı uygulanmaya başlanmıştır. TFRS 16 özellikle kargo ve taşımacılık yapan işletmeler ve pazarlama işletmeleri için önemli bir standarttır. Bu şirketlerin kiralama sebebiyle finansal tablolara aldığı kullanım hakkı varlıkları önemli bir kalemdir. Virüs sebebiyle bazı sektörlerde pazarlama faaliyetleri durmuş ya da durma noktasına gelmiştir. Özellikle yurtdışı çıkış yasaklarının getirilmesi sonucunda, havayolu ile yolcu taşıyan şirketlerin faaliyetlerinde düşüşler görülmeye başlanmıştır. Ülkemizde sektör lideri olan Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı’nın Şubat 2020 sonrası hisse fiyatlarının düşüşü bu durumun açık göstergesidir. Söz konusu sektörlerde kiralama tutarları önemli seviyelerde olan işletmeler, ekonomik zorluk içerisine girdikleri için kira ödeme planlarında değişikliğe gitmiş olabilirler. Bu durumda işletmelerin TFRS 16 kapsamında bu kiralamaları mali tablolara alması ile ilgili hesaplamalarını kontrol etmeli ve finansal tablolarını düzeltmelidir.

Yazımda virüsün etkisini birkaç standart kapsamında değerlendirmeye çalıştım. Ancak işletmenin kendisini ilgilendiren yürürlükteki tüm standartları değerlendirerek finansal tablolarını hazırlaması gerekmektedir.

30.03.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.