Mehmet Sait Tezel
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
msaittezel.smmm@gmail.com

Genel Esaslar Çerçevesinde KDV İadesi

I-GİRİŞ

 

 

Ekonomik ilişkiler ülkelerin sınırlarını aşarak günden güne gelişmektedir. Günümüzde şirketler, ürettikleri ya da yurt içinden satın aldıkları veya ithal ettikleri mal ve hizmetleri ülke sınırlarımızın dışındaki pazarlarda da satabilmektedirler. Ekonomik hayattaki rekabet sınırları aşmış durumdadır. Hemen hemen her ölçekteki firmanın gündeminde “ithalat” ve “ihracat” kavramları yer almaya başlamıştır. İhracat; İhracat Yönetmeliğinin[1] 4/d maddesinde “bir malın yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun bir şekilde Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılması veyahut Müsteşarlıkça ihracat olarak kabul edilecek sair çıkış ve işlemler” şeklinde tanımlanmaktadır. İhracatçı ise İhracat Yönetmeliğinin 4/e maddesinde “ihraç edeceği mala göre ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine üye olan, vergi numarasına sahip gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan ortaklıklar” şeklinde ifade edilmektedir.

 

Katma Değer Vergisi Kanunu’ nun 11. maddesinde mal ve hizmet ihracatında KDV istisnasına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. İhracat istisnası ile “ihraç kayıtlı” teslimler nedeniyle ortaya çıkan KDV iadeleri ile ilgili GENEL ESASLAR yazımızın konusunu oluşturmaktadır. İhracat istisnasın ve ihraç kaydıyla teslimlerden doğan iadeler 84 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde[2] yer alan açıklamalara göre yerine getirilmektedir.

 

II- GENEL OLARAK 84 SERİ NOLU KDV GENEL TEBLİĞİ

 

84 Seri Nolu KDV Genel Tebliği ihracat istisnası ve ihraç kayıtlı satışlara ilişkin iadelerin yerine getirilmesinde uygulanacak esasları ortaya koyması bakımından önemli açıklamaların yer aldığı dikkatle incelenmesi gereken bir tebliğdir. Dört ana bölümden oluşmaktadır;

 

            I- Genel Esaslar

            II- Özel Esaslar

            III- Müteselsil Sorumluluk

            IV-Diğer Hususlar

 

            Genel esaslar bölümünde sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma fiili ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunmayan mükelleflerin iadelerinin yerine getirilmesinde uygulanacak esaslara yer verilmektedir.

 

            Özel esaslar bölümünde ise genel esaslara göre iadesi yerine getirilemeyen sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma fiili ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan mükelleflerin iade esasları belirlenmektedir.

 

            Müteselsil sorumluluk bölümünde Vergi Usul Kanunu’ nun 11. maddesinde yer alan düzenleme çerçevesinde müteselsil sorumluluk müessesinin kapsamına ve uygulamasına ilişkin açıklamalar yapılmaktadır.

 

            Diğer hususlar bölümünde 8 adet tebliğ tamamen, 21 tebliğinde ilgili bölümleri yürürlükten kaldırılmıştır. Ayrıca sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma fiili ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan mükelleflerin KDV Kanunu’ nun 11. maddesi dışındaki diğer iade doğuran maddelerine istinaden (9.md., 13.md., 14.md., 15, md., 29.md.) iade taleplerinde bu tebliğin “özel esaslar” bölümündeki esasların dikkate alınacağı düzenlenmektedir.

 

Tebliğ 01.12.2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

 

Tebliğin ekinde bankaların müşterilerin iade talepleri için verecekleri “Kesin Teminat Mektubu” örneği bulunmaktadır.

 

III- GENEL ESASLAR ÇERÇEVESİNDE KDV İADESİ

 

Genel esaslar sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma fiili ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunmayan mükellefleri kapsamaktadır. Genel esaslar üç ana başlıktan oluşmaktadır; 

- İnceleme Raporu ve Teminat Aranmaksızın İade

- Teminat Karşılığı İade

- Vergi İnceleme Raporu İle İade

 

A-İNCELEME RAPORU VE TEMİNAT ARANMAKSIZIN İADE

 

İnceleme raporu ve teminat talep edilmeden iade taleplerinin yerine getirilmesi mümkün olup tebliğde şu şekilde sıralanmaktadır;

 

            - Mahsup yoluyla iade talepleri,

            - Maliye Bakanlığınca belirlenen sınırı aşmayan nakden iade talepleri

            - YMM tasdik raporuna dayalı nakden iade talepleri

            - Kamuya ait kuruluşların iade talepleri

 

1- Mahsup Yoluyla İade Talepleri

 

            KDV iade alacağı bulunan mükellefler kendisinin, ortaklarının veya mal ya da hizmet satın aldıkları kişilerin; vergi borçlarına, ithalatta uygulanan vergilere, SSK prim borçlarına iade alacaklarına karşılık olmak üzere mahsup talebinde bulunabilmektedirler. Ancak mahsup taleplerinde öncelik, mükellefin ithalde alınanlar dışındaki kendi vergi borçlarına verilmektedir. Mükellefin ithalde alınanlar dışındaki vergi borçlarına mahsuptan sonra iade alacak hakkının bulunması halinde; kendisinin, ortaklarının ve mal ve hizmet satın aldığı kişilerin ithalde alınanlar da dahil olmak üzere vergi borçlarına ve SSK prim borçlarına mahsup edebilme imkanı bulunmaktadır. Mahsup taleplerinde herhangi bir miktar sınırlaması yapılmamıştır.

 

            Mahsup talebinin dilekçe ile yapılması şarttır. Mükellefin iade alacağının bulunması halinde sonraki dönemde ortaya çıkacak vergi borçları içinde mahsup talep etmesi de mümkün bulunmaktadır. Her mahsup talebinde bulunulan borç için ayrı dilekçe yazılması gerekmektedir.

 

                        Mahsup taleplerinde dilekçe ekinde ibraz edilmesi gereken belgeler 84 Seri Nolu KDV genel tebliğinde açıklanmıştır;

 

 

 

Gümrük beyannameli mal ihracında
-	Gümrük beyannamesi (aslı veya noter, gümrük idaresi, ilgili vergi dairesi müdürü ya da YMM onaylı örneği)
-	Satış faturalarının fotokopisi veya listesi
-	İhracatın gerçekleştiği döneme ilişkin “İndirilecek KDV Listesi” [3]
-	İhraç edilen malın bünyesine giren vergi miktarına ilişkin hesaplamaları gösterir tablo[4]
Hizmet ihracında
-	Yurt dışınki müşteri adına düzenlenen faturanın aslı veya fotokopisi
-	İhracatın gerçekleştiği döneme ilişkin “İndirilecek KDV Listesi”
-	İhraç edilen malın bünyesine giren vergi miktarına ilişkin hesaplamaları gösterir tablo
-	Döviz Alım Belgesi (DAB) aslı veya ilgili banka veya özel finans kurumu şubesince onaylanmış örneği
-	Dövizin yurt dışından geldiğini gösteren bankadan alınmış belge

 

 

Yolcu beraberi eşya ihracında
-	Gümrükçe onaylı satış faturası veya fatura/çek aslı veya fotokopisi
-	İhracatın gerçekleştiği döneme ilişkin “İndirilecek KDV Listesi”
-	İhraç edilen malın bünyesine giren vergi miktarına ilişkin hesaplamaları gösterir tablo
-	İadenin yetki belgeli aracı firma tarafından yapılması halinde bu firmaların gönderdiği icmallerin fotokopisi

 

 

Bavul ticaretinde
-	Gümrükçe onaylı satış faturası veya fatura/çek aslı veya fotokopisi
-	İhracatın gerçekleştiği döneme ilişkin “İndirilecek KDV Listesi”
-	İhraç edilen malın bünyesine giren vergi miktarına ilişkin hesaplamaları gösterir tablo
-	Döviz Alım Belgesi (DAB) aslı veya ilgili banka veya özel finans kurumu şubesince onaylanmış örneği

 

İhraç kaydıyla satışlarda
-	Gümrük beyannamesi (aslı veya noter, gümrük idaresi, ilgili vergi dairesi müdürü ya da YMM onaylı örneği)
-	İhraç kayıtlı satışın gerçekleştiği döneme ilişkin “İndirilecek KDV Listesi”
-	İhraç kaydıyla satışlara ilişkin fatura fotokopisi veya liste
-	Bavul ticareti kapsamında ihracat yapanlarasatış yapılması halinde ihracatçıdan temin edilen  Döviz Alım Belgesi (DAB) aslı veya ilgili banka veya özel finans kurumu şubesince onaylanmış örneği

 

 

Sınır ve kıyı ticaretinde
-	Sınır ve / veya kıyı ticareti yetki belgesi
-	Tahakkuk varakası (aslı veya noter, gümrük idaresi ya da YMM onaylı örneği)
-	İhracatın gerçekleştiği döneme ilişkin “İndirilecek KDV Listesi”
-	İhraç edilen malın bünyesine giren vergi miktarına ilişkin hesaplamaları gösterir tablo
-	Satış faturalarının bir örneği veya listesi

 

Mükelleflerin mahsup talebinden sonra iade haklarının kalması halinde kalan iade alacaklarının nakit olarak iade talep edilmesi mümkündür. Nakden iade talebi kendileri için söz konusu olabileceği gibi mal veya mal yada hizmet satın aldıkları kişiler için de talep edilebilmektedir. Nakden iade talepleri ile ilgili açıklamalara yazımızın ilerleyen bölümlerinde yer verilecektir.

 

2- Maliye Bakanlığı’ nca Belirlenen 4.000.-YTL Sınırını Aşmayan Nakden İadeler

 

Mükelleflerin 4.000 YTL sınırını aşmayan iade talepleri nakden iade talep dilekçeleri ile birlikte ibraz etmeleri gereken belgeleri vermeleri halinde gümrük beyannameleri, onaylı faturalar ve özel faturaların teyidinin yapılmasından sonra yerine getirilmektedir.

 

3- Yeminli Mali Müşavir Tasdik Raporuna Dayanan Nakden İadeler

 

Mükellefler YMM tasdik raporuna dayanarak da iade talebinde bulunabilirler. YMM raporuyla iade talebine ilişkin bazı sınırlamalar bulunmaktadır. 37 Sıra Nolu SMMM ve YMM Genel Tebliği’ nde[5] yer alan belirlemelere göre 2007 yılı için 249.000 YTL[6] (2006 yılı için 231.000 YTL, 2005 yılı için 210.000 YTL) tutarını aşmayan ihracat ve ihraç kayıtlı teslimler nedeniyle ortaya çıkan KDV iadeleri YMM raporuna dayanarak yerine getirilebilmektedir. Bu tutar bavul ticareti ve yolcu beraberi eşya ihracatı için 2007 yılında uygulanmak üzere 65.000 YTL YTL[7] (2006 yılı için 60.000 YTL, 2005 yılı için 55.000 YTL)’ dir.

 

Ancak mükelleflerin süresinde düzenlenmiş tam tasdik sözleşmeleri bulunması halinde mal / hizmet ihracatında ve ihraç kaydıyla satışlarda ortaya çıkan KDV iadelerinin YMM raporuna istinaden nakden iadesinde 249.000 YTL’ lik üst sınır aranmamaktadır.

 

Yolcu beraberi eşya ihracı ve bavul ticaretinde süresinde düzenlenmiş tam tasdik sözleşmesi bulunsa dahi YMM raporuna dayanan nakden KDV iadelerinde üst sınır 65.000 YTL’ dir.

 

Üst sınır olmakla birlikte alt sınır da bulunmaktadır. 4.000 YTL’ nin altındaki iadeler YMM raporuna dayanarak iadesi söz konusu değildir.

 

YMM raporuna dayanan nakden iade taleplerinde rapor ibraz edilmeden iade yapılmamaktadır.   

 

Mahsup talebinden sonra kalan tutarın YMM raporuna dayanarak nakden iadesi de mümkün bulunmaktadır. Bu durumda nakden iade edilen tutar tebliğlerle belirlenen limitleri aşmamalıdır.

 

4- Kamuya Ait Kuruluşlara İade

 

            Kamuya ait kuruluşların[8] nakden ya da mahsuben iade talepleri ibraz etmeleri gereken belgelerin ibrazı üzerine miktara bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranmadan yerine getirilmektedir.  

 

 

B-TEMİNAT KARŞILIĞI İADE

 

 

Kamuya ait kuruluşlar dışında kalan mükelleflerin 4.000 YTL’ nin üzerinde olan ve YMM raporu ibraz edemedikleri nakden iade talepleri teminat gösterilmesi halinde yerine getirilmektedir. Teminat vergi inceleme raporu veya YMM tasdik raporuna dayanılarak çözülmektedir.

 

 

1- Teminat Türleri

 

Teminat olarak 6183 sayılı Kanunu’ nun 10. maddesinde sayılan iktisadi kıymetlerden bir veya bir kaçı gösterilebilmektedir. Bu iktisadi kıymetler; para, bankalar ve özel finans kurumları tarafından verilen süresiz teminat mektupları, Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen belgeler (Nominal bedele faiz dahil edilerek ihraç edilmiş ise bu işlemlerde anaparaya tekabül eden satış değerleri esas alınır.), hükümetçe belli edilecek Milli esham ve tahvilat (bu esham ve tahvilat, teminatın kabul edilmesine en yakın borsa cetvelleri üzerinden % 15 noksanıyla değerlendirilir.), ilgililer veya ilgililer lehine üçüncü şahıslar tarafından gösterilen ve alacaklı amme idaresince haciz varakasına müsteniden haczedilen menkul ve gayrimenkul mallardan oluşmaktadır.

 

 

Banka teminat mektuplarının 84 Seri Nolu tebliğin ekinde yer alan örneğe uygun olarak ve Bankalar Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar veya özel finans kurumları tarafından düzenlenmesi gerekmektedir.

 

 

2- Teminat Miktarları

 

Teminat miktarları mükelleflerin sahip olduğu niteliklere göre değişiklik gösterebilmektedir. Teminat miktarları ile ilgili olarak normal teminat uygulaması ve indirimli teminat uygulaması şeklinde ayrıma gidilmektedir.

 

a) Normal Teminat Uygulaması

 

Normal teminat uygulama kapsamında olan mükellefler indirimli ve yükseltilmiş teminat uygulaması kapsamında olmayan mükelleflerdir. 4.000 YTL ‘ yi aşan kısmın % 100 ‘ ü için teminat vereceklerdir.

b) İndirimli Teminat Uygulaması

 

İndirimli teminat uygulamasında teminat tutarı 4.000 YTL’ i aşan kısım için % 4 ve % 8 olarak uygulanmaktadır.

 

i) Teminat Oranı % 4 Uygulanacak Olan Mükellefler

 

- Haklarında SMİYB düzenlediği veya kullandığı konunda rapor bulunmayan,

- Son 5 yıl içinde tahakkuk eden gelir, kurumlar ve katma değer vergilerini ödeyen,

- İade hakkı doğuran işlemlerin bulunduğu birbirini izleyen son 5 vergilendirme döneminde hakkında olumlu rapor yazılmış bulunan, 

 

dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri nakit olarak talep ettikleri iade miktarının 4.000 YTL’ yi aşan kısmı için % 4 oranında teminat verebilirler. 

 

ii) Teminat Oranı % 8 Uygulanacak Olan Mükellefler

 

- İmalatçı ve İmalatçı-İhracatçılar: Sanayi siciline kayıtlı olan, ödemiş sermayeleri ya da gayrimenkuller hariç amortismana tabi iktisadi kıymetleri tutarı 80.000 YTL’ yi aşan, sahip olunan kıymetlerin ve bu kıymetlerin kayıtlı olduğu defterlerin noter onayları ve numaraları ile kaç yıldır amortismana tabi tutuldukları kapasite raporlarında açıkça belirtilen, imalat işinde 20 veya daha fazla işçi çalıştıran imalatçı-ihracatçılar ile ihracatçılara ihraç kaydıyla teslimde bulunan imalatçılar 4.000 YTL’ yi aşan kısım için % 8 oranında teminat verebilmektedirler. 

 

- Özel Finans Kurumlar,

 

- Diğer İhracatçılar: Son üç takvim yılı itibariyle ihracatçıları her bir yıl için beş milyon ABD dolarını veya son beş takvim yılı itibariyle her bir yıl için bir milyon ABD dolarını geçen ihracatçılarda % 8 oranındaki indirimli teminat uygulamasından faydalanabilmektedirler.

 

c- Teminat Miktarları Değişmesi

 

İndirimli teminat oranlarının değişmesi halinde daha önce verilen teminat miktarlarının da yükseltilmesi gerekmektedir.

 

d- Yükseltilmiş Teminat Uygulaması

 

SMİYB düzenleme ya da kullanma fiili ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan mükelleflere yükseltilmiş teminat oranı uygulanmaktadır.

 

3- Teminat Mektuplarının İadesi

 

Teminat mektubu vererek KDV iadelerini nakit olarak alan mükellefler teminat mektuplarını inceleme raporu veya YMM tasdik raporuna istinaden iade alabilmektedirler. 

 

C- VERGİ İNCELEME RAPORU İLE İADE

 

Mükelleflerin iade talepleri Maliye Bakanlığı’ nın vergi inceleme elemanları tarafından düzenlenen inceleme raporları sonuçlarına göre de yerine getirilebilmektedir. İnceleme başladıktan sonra “teminat karşılığı” veya “YMM tasdik raporu ibrazı” ile iade talep edilmesi halinde bu talep inceleme elemanının genel esaslara göre iade yapılmasına engel bir görüşünün bulunmaması halinde yerine getirilir. 

 

IV- SONUÇ

 

Finansman maliyetlerinin önemli olduğu rekabetçi bir ekonomik yapı içerisinde firmaların “yüklendikleri KDV” ‘ leri iade almaları bir gereklilik olmuştur. Firmalar ve meslek mensupları muhasebe sistemlerinde gerekli düzenlemeleri yaparak, işletmelerini iade alabilecekleri tutarın finansman maliyetinden kurtarabilirler. Muhtasar, SSK, Geçici vergi ödemelerine mahsup talep edebilir, kalan tutarı teminat ile YMM raporu ile ya da inceleme raporu ile nakit olarak iade alabilirler.  

 

---

DİPNOTLAR:
[1] 06.06.2006 tarih ve 26190 sayılı Resmi Gazete

[2] 23.11.2001 tarih ve 24592 sayılı Resmi Gazete

[3]İndirilecek katma değer vergisi listesinin, satıcıların adı veya unvanına göre alfabetik sırada veya alış tutarlarına göre; fatura veya benzeri belgenin tarihi, numarası, satıcının adı, soyadı veya unvanı, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi kimlik numarası, mal veya hizmetin cinsi, miktarı, bedeli ve hesaplanan katma değer vergisi tutarına (aynı satıcıdan birden fazla sayıda alınan belgelerde, belge adedi itibarıyla toplamları yazılır) yer verilerek (2) örnek olarak düzenlenmesi, her sayfanın altına "Listelerde yer alan bilgilerin doğruluğunu taahhüt ve herhangi bir yanlışlık olduğunun tespiti halinde uygulanacak müeyyideleri kabul ederim." şerhi konularak, işletme yetkilileri tarafından isim ve unvan kaşeleri kullanılmak ve düzenleme tarihi belirtilmek suretiyle imzalanması gerekir. Şu kadar ki, tutarı Vergi Usul Kanununun 232 nci maddesinde yer alan ve ilgili yılda uygulanmakta olan haddin altında kalan mal veya hizmet alımları bu listede tek kalemde gösterilebilir. Satış faturalarına ilişkin listelerin de bu bilgileri (serbest bölgelerle yurt dışındaki müşterilere düzenlenen faturalarda vergi dairesi ve vergi kimlik numarasına yer verilmeyeceği tabiidir.) içerecek şekilde düzenlenmesi gerekir.

[4] İhraç edilen malın bünyesine giren vergi miktarına ilişkin hesaplamaları gösteren tabloda ise, ihraç edilen mal veya hizmet nedeniyle, iadesi talep edilen tutarın hangi girdiler nedeniyle yüklenildiği (örneğin, mamul mal alımları, hammadde alımları, yardımcı malzeme alımları, hizmet alımları, genel gider, amortismana tabi iktisadi kıymet gibi) ve ne şekilde hesaplandığı gibi unsurlara yer verilir.

[5] 03.03.2005 tarih ve 25744 sayılı Resmi Gazete

[6] Bu tutar her yıl bir önceki yıl için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanacaktır. Bu şekilde yapılacak hesaplamada 500 Yeni Türk Lirası ve daha düşük olan tutarlar dikkate alınmayacak, 500 Yeni Türk Lirasından fazla olan tutarlar ise 1.000 Yeni Türk Lirasına yükseltilecektir.

[7] Bu tutar her yıl bir önceki yıl için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanacaktır. Bu şekilde yapılacak hesaplamada 500 Yeni Türk Lirası ve daha düşük olan tutarlar dikkate alınmayacak, 500 Yeni Türk Lirasından fazla olan tutarlar ise 1.000 Yeni Türk Lirasına yükseltilecektir.

 

[8] Sermayelerinin % 51 veya daha fazla genel ve katma bütçeli dairelere, il özel idarelerine, köylere, belediyelere ve bunların teşkil ettikleri birliklere, döner sermayeli kuruluşlara, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları ile Devlet eliyle kurulan üniversitelere, kanunla kurulan emekli sandıkları

21.09.2007

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.