Hülya Sucu Duyan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
linkedin.com/in/hulyasucuduyan
hulyasucuduyan@gmail.com

Bağış ve Yardımlarda Vergi ve Muhasebe Uygulamaları

Not: Bu makale Stj. SMMM AYLİN VAROL ile birlikte hazırlanmıştır.

1- Giriş:

Ülkece yaşadığımız büyük felaketle, Kahramanmaraş merkezli 11 ilimizde meydana gelen depremin yaralarını sarmaya çalıştığımız bu günlerde, vergi mükellefi tarafından yapılan bağış ve yardımların vergi kanunları ve muhasebe uygulamaları karşısındaki durumu bu yazının konusunu oluşturmaktadır.

Devlet, vergi mükellefinin yaptığı bağış ve yardımların çeşitli vergi kanunları aracılığıyla mükellefin kazancından indirimine imkan sağlamıştır. Böylelikle vergi mükellefine ülkeye yarar sağlayabilecek ihtiyacın olduğu alanlara yönlendirerek teşvik etmiş olmaktadır. Vergi kanunlarındaki bu avantajların bazıları beyan edilen gelir veya kurum kazancından indirim yoluyla uygulanırken, bazıları ise bağış ve yardım için bir mal ya da hizmet alınması durumunda ortaya çıkan işlem vergilerinin istisna edilmesi yoluyla uygulanmaktadır.

2- Yapılan Bağış Ve Yardımların Vergi Kanunları Uygulamaları Karşısındaki Durumu

Beyan Edilen Gelirlerin Ve Kurum Kazancının Tespitinde, Bağış ve Yardımlara İlişkin Düzenlemeler

Bağış ve yardımların beyan edilen gelirlerden ve kurum kazancından indirimine ilişkin hükümler 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesinde düzenlenmiştir. 

Bu maddeleri de; matrahın tespitinde belirli hadler ile sınırlı olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar ile matrahın tespiti sırasında tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar olmak üzere iki başlık halinde toplayabiliriz.

a- Gelirin %5’i İle Sınırlı Bağış Ve Yardımlar;

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89’uncu maddesinin birinci fıkrasının 4 No’lu bendi ile Kurumlar Vergisi Kanunun 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının ( c) bendinde matrahın tespitinde belirli bir had ile sınırlı olarak indirim konusu yapılabilecek bağış ve yardımlara yer verilmiştir.

Gelir Vergisi Kanunun 89’uncu maddesinin birinci fıkrasının (4) bendince, “Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara, bağış ve yardımların yıllık toplamının beyan edilecek gelirin % 5'ini, kalkınmada öncelikli yöreler için % 10'unu aşmaması, makbuz karşılığında ve karşılıksız olması şartıyla yapılan bağış ve yardımlar, hükmüyle ilgili yıla ait beyan edilen gelirin %5 veya %10’u aşamamak şartıyla beyan edilen gelirden indirim konusu yapılır.

Kurumlar Vergisi Kanunun 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, “c) Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5'ine kadar olan kısmı, hükmüyle ilgili yıla ait kurum kazancının %5’ine kadar olan kısmı kurum kazancından indirim konusu yapılır.

Kurumlar Vergisi Kanununda sayılan türdeki bağış ve yardımların tüm kazancın %5 ile sınırlaması getirilirken, kalkınmadan öncelikli yöreler için ayrı düzenlemeye gidilmemiştir.

Gelir Vergisi Kanununda adi veya kollektif şirketlerde ortaklıklar değil, ortaklar gelir vergisi mükellefi olduğundan ortaklık halindeki kuruluşlarda bağış ve yardımlar, yıl sonunda hisseleri oranında ortakların şahsi hesaplarına aktarılarak, buna karşılık her ortak hissesine düşen bağış ve yardımı beyannamesinde bildireceği gelirden şartları sağlaması halinde indirim konusu yapmalıdır.

b- Gelirle Sınırlı Olmayan Bağış Ve Yardımlar

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89’uncu maddesinin birinci fıkrasının 5, 6, 7, 10 ve 11’inci bendleri ile Kurumlar Vergisi Kanunun 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının (ç), (d), (e) ve (f) bendlerinde matrahın tespitinde tamamı indirim konusu yapılabilecek bağış ve yardımlara yer verilmiştir.

Eğitim ve sağlık tesisleri ile dini tesislere ilişkin bağış ve yardımlar

Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere, öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı, vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.

Okul, sağlık tesisi veya öğrenci yurduna ilişkin olarak yapılmış olsa dahi kamu idare ve kuruluşları dışında kalan kurum veya kuruluşlara yapılacak bağış ve yardımların vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılıp yapılamayacağı veya hangi limitler içinde yapılabileceği genel hükümler çerçevesinde değerlendirilecektir.

Yükseköğretim kurumlarına yapılacak bağış ve yardımlar

Üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitülerine yapılan aynî veya nakdî bağış ve yardımların tamamı, beyanname üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.

Kültür ve turizm amaçlı bağış ve yardımlar

Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve köyler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan veya Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen ve KVK 10’uncu maddesinin ilgili bendinde sayılan bağış ve yardımların %100’ü vergi matrahının tespitinde indirilebilecektir.

Doğal afetlere ilişkin bağış ve yardımlar

Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı beyan edilen gelirin ve kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilmektedir.

Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine yapılan bağış veya yardımlar

İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış veya yardımların tamamı gelir vergisi matrahı ve kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilmektedir.

Anılan Dernek ve Cemiyete yapılacak aynî bağış ve yardımlar ise “Matrahtan Tamamı İndirilemeyecek ve belirli bir had ile sınırlı Bağış Ve Yardımlar” başlıklı bölümünde yapılan açıklamalar çerçevesinde değerlendirilecektir.

Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek Ve Vakıflara yapılan bağış veya yardımlar

Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı, gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilmektedir.

Bununla birlikte, bağış yapılacak dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda, temizlik, giyecek ve yakacak yardımı yapabileceğine dair maddenin bulunması gerekir. İhtiyaç sahibine doğrudan veya bir organizasyon aracılığıyla yapılan bağışlar bu kapsamında değerlendirilmez.

Bunun yanında Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ile kamuya yararlı dernekler haricindekilere yapılan bağış ve yardımlar mükelleflerce indirim konusu yapılamaz.

Ayrıca Kahramanmaraş Depremi sonrasında yapılan değişikliklerle tek seferlik olmak üzere, kurumlara istisna ve indirim tutarları üzerinden ek vergi getirilerek, kurumlar vergisi mükellefleri tarafından 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmek suretiyle;

- 5520 sayılı Kanun ile diğer Kanunlarda yer alan düzenlemeler uyarınca kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ile aynı Kanunun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları üzerinden, dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin % 10 oranında,

- 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde düzenlenen iştirak kazançları istisnası ile yurtdışından elde edilen ve en az %15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen istisna kazançlar üzerinden ise %5 oranında,

ek vergi hesaplanacak ve bu verginin ilk taksiti kurumlar vergisinin ödeme süresi içinde (Nisan), ikinci taksiti bu süreyi takip eden dördüncü ayda (Ağustos) ödenecektir. Özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerde bu vergi, 2023 yılı içinde sona eren hesap dönemi için verilmesi gereken beyannamelerde gösterilmek suretiyle uygulanacaktır.

Bu vergi gider ve indirim olarak dikkate alınamayacak ve hiçbir vergiden mahsup edilemeyecektir.

6/2/2023 tarihi itibarıyla, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İlleri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinde kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar ek vergiden muaf olacaklardır.

Katma Değer Vergisi Kanunda Bağış ve Yardımlara İlişkin Düzenlemeler

Katma Değer Vergisi Kanununun 17/1’inci maddesinde sayılan “Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere, bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, döner sermayeli kuruluşlara, kanunla ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle kurulan kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, siyasî partiler ve sendikalara, kanunla kurulan veya tüzelkişiliği haiz emekli ve yardım sandıklarına, kamu menfaatine yararlı derneklere, tarımsal amaçlı kooperatiflere ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıfların,”

Katma Değer Vergisi Kanununun 17/2-b maddesine göre, 17/1’inci maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlara bedelsiz olarak yapılan her türlü mal teslimi ve hizmet ifaları ile fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara bağışlanan gıda temizlik giyecek ve yakacak maddelerinin teslimi, ile

Aynı kanunun 17/2-c maddesine göre “Yabancı devletlerin Türkiye'deki diplomatik temsilcilik ve konsoloslukları ile yabancı hayır ve yardım kurumlarına, bu maddenin 1 numaralı fıkrasında sayılan kurum ve kuruluşlara bedelsiz olarak yapacakları teslim ve hizmetlere ilişkin olarak yapılan teslim ve hizmetler, maddesine göre katma değer vergisinden istisna olacağı belirtilmiştir.

Diğer yandan; Ek olarak 7104 Nolu Katma Değer Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlar ile 178 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 4. maddesi ile Katma Değer Vergisi Kanunun 13. maddesine aşağıdaki k bendi eklenmiş ve , “k) Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanmak üzere yapılan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi, mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi ibadethaneler, Diyanet İşleri Başkanlığı denetimine tabi yaygın din eğitimi verilen tesisler, Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla bağışta bulunacaklara yapılan teslim ve hizmetler,” KDV’den istisna edilecek ve ilgili belgelerde KDV hesaplanmayacaktır.

KDV Kanunu 30. maddesi olan “İndirilemeyecek Katma Değer Vergisi”nin birinci fıkrasının a bendine aşağıdaki parantez içi hüküm eklenmiş ve indirilemeyecek katma değer vergilerine bir istisna getirilmiştir. Buna göre; “Aşağıdaki vergiler mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemez: a) Vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası (Bu Kanunun 17 nci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (b), (c) ve (d) bentleri ile (4) numaralı fıkrasının (ı) ve (ö) bentleri uyarınca katma değer vergisinden istisna edilen işlemler hariç) ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisi” hükmü ile 17/2 b ve c bentleri kapsamında yapılan bağış ve yardımlara ilişkin yüklenilen KDV’ler mükellefler tarafından indirim konusu yapılırken, iadeye konusu yapılmayacaktır.

KDV Kanunu 32. maddesi olan “İstisna Edilmiş İşlemlerde İndirim” in “Bu Kanunun 11, 13, 14 ve 15 inci maddeleri ile 17 nci maddenin (4) numaralı fıkrasının (s) bendi uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen Katma Değer Vergisi, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak Katma Değer Vergisinden indirilir. Vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen Katma Değer Vergisi, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar talep edilmesi şartıyla Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit edilecek esaslara göre bu işlemleri yapanlara iade olunur” hükmü ile tam istisna kapsamında yapılan bağış ve yardımlara ilişkin yüklenilen KDV’ler mükellefler tarafından indirim konusu yapılır ve yüklenilen KDV’ler iadeye konu olacaktır.

KDV istisnası için Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanununda olduğu gibi tutar sınırlaması bulunmamaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken konu, bağış kanun maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlara yapılmalı ve teslim veya hizmet bedelsiz olmalıdır.

Bununla birlikte yeni gelen düzenleme ile, 23/2/2023 tarihinde yayınlanan 6830 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile prefabrik yapı ve konteyner teslimleri alıcı ayrımı yapılmaksızın 31/12/2023 tarihine kadar %1 olarak uygulanacaktır. Bu malların indirimli oranla teslimlerinden doğan KDV iadelerinin, yılı içinde vergilendirme dönemleri itibariyle talep edilmesi kaydıyla nakden yapılması uygun görülmüştür.

KDV konusunda diğer bir uygulamayla Gelir İdaresi yayınladığı VUK-150 / 2023-1 Sirküleri ile 6/2/2023 tarihli depremden etkilenen kişilere verilecek bedelsiz barınma hizmetleri için düzenlenecek faturalarda, işlemin mahiyetine ilişkin açıklamalara (6/2/2023 tarihinde meydana gelen depremden etkilenen 10 ildeki vatandaşlara verilen bedelsiz barınma hizmetleri) yer verilmek ve barınma hizmet bedelinin sıfır (bedelsiz) olarak gösterilmek suretiyle düzenlenmesi gerekmektedir. Ayrıca emsal bedeli sıfır olan söz konusu hizmetler dolayısıyla katma değer vergisi ve konaklama vergisinin hesaplanmayacağı ve bu hizmetler nedeniyle barınma hizmeti verenlerce yapılan harcamaların gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınabileceği tabiidir.

Özel Tüketim Vergisi Kanunda Bağış ve Yardımlara İlişkin Düzenlemeler

Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde, ÖTV mükelleflerince (IV) sayılı listede yer alan malların (çamaşır makinası, bulaşık makinası, buzdolabı, cep telefonu vb.) genel ve katma bütçeli dairelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve bunların teşkil ettikleri birliklere bedelsiz olarak teslimi veya bunlar tarafından bedelsiz olarak ithalinin vergiden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.

İstisna uygulamasında, (IV) sayılı listede yer alan malların istisnadan yararlananlara bedelsiz olarak teslimi veya bunlar tarafından bedelsiz olarak ithali esastır. Sözü edilen mallar için nakdi veya ayni herhangi bir bedel ödenmesi halinde ÖTV istisnası uygulanmaz.

Söz konusu malların istisnadan yararlananlara tesliminde düzenlenecek faturalarda herhangi bir bedel gösterilmemesi şartıyla ÖTV hesaplanmaz. Gümrük idarelerince, ithal işlemlerini yapanlardan, ithal edilen malların istisnadan yararlanan kurumlarca bedelsiz edinildiğini gösteren belgeler aranır. Yurt içi teslimlerde de mükelleflerce, istisnadan yararlanan kurumlardan sözü edilen malların bedelsiz edinildiğine dair bir yazı istenir. ÖTV mükellefleri, bu istisna kapsamındaki teslimlerine ilişkin düzenlenen faturaya “ÖTV Kanununun (7/5) Maddesi Kapsamında İstisna Olduğundan ÖTV Hesaplanmamıştır.” şerhini ekler.

Bu kapsamda istisna uygulanan teslimlere ilişkin olarak, istisnadan yararlanan kurum yazısı ile faturanın aslının aynı olduğu işletme yetkililerince imzalanarak ve kaşe tatbik edilerek onaylanmış fotokopisi bir dilekçe ekinde vergi dairesine ibraz edilir.

Damga Vergisi Kanununda Bağış ve Yardımlara İlişkin Düzenlemeler

Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun;

“I-Resmi işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün “C) Kişilerden resmi dairelere verilen kağıtlar” alt başlıklı bölümünün (13) numaralı fıkrası gereğince; umumi hayata müessir afetler dolayısıyla alınacak tedbirlerle yapılacak yardımlara dair kanundan faydalanacak kişiler tarafından verilecek taahhütname, beyanname ve akdedilecek mukaveleler ile yabancı memleketlerden Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca ithal olunacak her türlü alet, edevat ve malzemenin ithalinde düzenlenen kağıtlar, bağış ve yardım makbuzları,

“IV-Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün (55) numaralı fıkrası gereğince, genel ve özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıklarına, belediyelere ve köylere yapılacak bağışlara ilişkin olarak ilgili idare ile bağışlayanlar arasında düzenlenen kağıtlar,  damga vergisinden istisnadır.

Belediye Gelirleri Kanunu Kapsamında Bina İnşaat Harcından İstisna Olan Bina İnşaatları

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Ek 2 nci maddesinde bina inşaat harcından istisna olan bina inşaatları düzenlenmiştir. Ek 2 nci maddenin (g) bendinde; karşılık gözetmeksizin Devlete devrolunmak şartıyla inşa edilen okullar ve öğrenci yurtları bina inşaat harcından istisna tutulmuştur.

Harçlar Kanununda Bağış ve Yardımlara İlişkin Düzenlemeler

Harçlar Kanunun 38 inci maddesi gereğince, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıfların kuruluş muameleleriyle bu vakıflara yapılacak bağışlamalar noter harçlarına tabi tutulmaz.

Harçlar Kanunun 59 uncu maddesi gereğince; Genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köylere, Kamu menfaatlerine yararlı dernekler ile Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara, gayrimenkullerin ve sair ayni hakların bağışlanması nedeniyle yapılacak tescil ve şerh işlemlerinde tapu ve kadastro harçları alınmaz.

Harçlar Kanunun 74 üncü maddesinin (f) bendi gereğince, yurt dışından Türkiye’deki kurum ve kuruluşlara hibe olarak yardım amacıyla gönderilecek mal, malzeme, araç ve gereçler için konsolosluklarda düzenlenecek hibe senetlerinden konsolosluk harcı alınmamaktadır.

3- Bağış Ve Yardımlara İlişkin Muhasebe Uygulamaları ve Belge Düzeni;

Vergi uygulamaları nezdinde muhasebe uygulamalarını ve belge düzenini özetleyecek olursak;

Bağış ve yardımlar, genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve Bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara, makbuz karşılığı ve karşılıksız yapılmalıdır. 

Bağış ve yardım yabancı para cinsinden yapılmış ise, yardımın yapıldığı tarihteki Merkez Bankası döviz alış kuruna göre hesaplanan TL tutarı dikkate alınmalıdır.

Ayni veya nakdi yapılan bağış ve yardımların gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince indirim olarak dikkate alınabilmesi için makbuz karşılığı yapılmış olması gereklidir.  

Bağış ve yardımın, işletmenin aktifinden çekilerek yapılmış olması durumunda, mükelleflerin işletmeden çekip bağışladıkları değerler için fatura düzenlemesi, düzenlenen faturanın arka yüzüne faturada belirtilen değerlerin ilgili kuruluş tarafından bağış veya yardım olarak alındığına ilişkin şerh konularak yetkili kimseler tarafından imzalanmış olması gerekmektedir.

Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince bağış ve yardımların nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu oluşturan mal veya hakkın maliyet bedeli veya kayıtlı değeri, bu değer mevcut değilse Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonlarınca tespit edilecek değeri esas alınır.

Bağışlanan mal amortismana tabi iktisadi kıymet ise bağışın parasal karşılığının tespiti, ilgili sabit kıymetin aktif değerinden birikmiş amortismanının düşülmesi ile gerçekleştirilir.

Ayni değerlerin, mükelleflerce dışarıdan temin edilerek ilgili kurum ve kuruluşlara bağışlanmış olması durumunda bu kurum ve kuruluşlar tarafından teslim alınacak değerler için belge düzenlenmiş olması yeterli olup, düzenlenen belgede bağışlanan kıymetin değerinin, cinsinin ve miktarının tereddüde yer bırakmayacak şekilde belirtilmiş olması gerekmektedir. Ayrıca, bağışlanan değerlere ilişkin faturaların arka yüzünde ilgili kurum ve kuruluşların yetkililerinin imzası bulunmalıdır.

Nakdi bağış ve yardımların matrahtan indirilebilmesi, bağışı kabul eden kuruluşlarca verilecek makbuzla veya bu amaçla bankalarda açtırılan hesaplara yatırıldığına ilişkin banka dekontuyla belgelendirilmesi şartıyla mümkündür.

Bağış ve yardımlar her ne kadar faaliyet harcaması olmasada dönem içinde önce ilgili gider hesaplarına intikal ettirilir, dönem sonunda bu harcamalar kanunen kabul edilmeyen gider olarak muhasebeleştirilir.

Faaliyet döneminin zararla kapanması durumunda bağış ve yardım indirimi yapılamaz.   

Faaliyet döneminde kazanç bulunması halinde ise, kazançtan geçmiş yıl zararları ile istisnalar düşüldükten sonra matrah oluştuktan sonra; önce Ar-Ge İndirimi ve Sponsorluk Harcamalarının indirilmesi, sonrasında Bağış ve Yardımların beyanname üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla indirim konusu yapılır.

Bahsi geçen yüzde 5’lik indirim için üst sınır hesaplamasında kullanılacak kurum kazancı, zarar mahsubu dahil giderler ile iştirak kazançları istisnası düşüldükten sonra, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki [Ticari bilanço kârı - (iştirak kazançları istisnası + geçmiş yıl zararları)] tutardır.

Bağış ve yardımlar sadece ilgili olan dönem kazancında dikkate alınır ve kazancın yetersiz olması nedeniyle indirilemeyen Bağış ve Yardımlar sonraki yıllara devredilemeyen indirimlerdir.

4- Afet Ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanlığı Koordinasyonundaki Yardım Kampanyaları

Afet ve acil durumlar ile sivil savunmaya ilişkin hizmetleri yürütmek üzere İçişleri Bakanlığına bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanlığı kurulmuştur. Başkanlık Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri arasında sayılmıştır.

Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendi ve Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında, Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı beyan edilen gelir ve kurum kazancından indirilebilmektedir.

15 3/2/2021 tarihinde yayımlanan 3483 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı gereğince, bu tarihten itibaren ülkemizde meydana gelebilecek depremler sonrası zarar gören afetzedeler için AFAD Başkanlığı koordinasyonunda yardım kampanyaları yürütülmektedir.

Söz konusu yardım kampanyaları kapsamında, depremlerden etkilenen afetzedeler için AFAD Başkanlığınca ilan edilen hesaplara yapılan nakdi bağışların tamamı gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince indirim konusu yapılabilecektir.

Depremler sonrası genel hayatı olumsuz etkileyen şartların ortadan kaldırılması için gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince, işletmelerinde mevcut olan ya da dışarıdan temin edilen ihtiyaç malzemeleri de ayni olarak bağışlanabilmektedir. Ayni bağışlar; AFAD Başkanlığının kendisine yapılabileceği gibi AFAD’ın yönlendirdiği kamu kurum ve kuruluşlarına da yapılabilecektir. Bu kapsamda yapılan ayni bağışların tamamı, bağışa konu malların içeriğine ve ilgili kurumlarca teslim alındığına ilişkin belge düzenlenmesi kaydıyla, indirim olarak dikkate alınabilecektir.

Kahramanmaraş İli merkezli olan depremler için AFAD Başkanlığı koordinasyonunda yardım kampanyası başlatılmış olup afetzedelerin acil ihtiyaçlarının karşılanması için gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince bağış ve yardımlar yapılmaktadır. Söz konusu kampanya çerçevesinde yapılan bağış ve yardımlar, yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirilebilecektir.

Diğer taraftan, bu kapsamda yapılan bağış ve yardımlarda KDV hesaplanmayacak ve bağışa konu mallara ilişkin yüklenilen KDV’ler de mükellefler tarafından indirim konusu yapılabilecektir. Ayrıca, AFAD’a yapılan bağışlarla ilgili olarak bu idareyle bağışlayanlar arasında düzenlenen kâğıtlar için damga vergisi de alınmayacaktır.

5- Sonuç

Vergi mevzuatı, kazancın elde edilmesine yönelik olmayan bağış ve yardımların, karşılıksız olması ve belgeye dayandırılmasıyla beyan edilecek gelirden veya kurum kazancından indirilmesine cevaz vermektedir.  Bu çalışma ile kamu kurum ve kuruluşları ile kamuya yararlı dernekler ve vergi muafiyeti tanınan vakıflara yapılan bağış ve yardımların GVK, KVK, KDV ve diğer vergi kanunları kapsamında incelenmiş ve belge düzeni ve muhasebe uygulamaları bakımından ele alınmıştır.

Kaynakça :

-Vergi Mevzuatı Yönünden Bağış ve Yardımlar Rehberi; Şubat/2023 Yayın No:456

-Vergi Mevzuatı Düzenlemeleri; https://gib.gov.tr/gibmevzuat

23.03.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.