Gürkan Teker
İş Müfettişi
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı
gurkanteker@hotmail.com

Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’na Aykırılık Halinde İşverenlere Uygulanacak İdari Para Cezaları

Bireysel emeklilik sistemine otomatik katılımı sağlayan ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemin Kanununda değişiklik yapan 10.08.2016 tarihli ve 6740 sayılı Kanun, 25.08.2016 tarihli ve 29812 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmış olup, anılan düzenleme 01.01.2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

4632 sayılı Kanunun Ek-2 inci maddesi uyarınca Türk vatandaşı veya 29/5/2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28.maddesi kapsamında olup kırk beş yaşını doldurmamış olanlardan; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre çalışmaya başlayanlar ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesi kapsamında kurulmuş olan sandıkların iştirakçisi olarak çalışmaya başlayanların, işverenlerin bu Kanun hükümlerine göre düzenlediği bir emeklilik sözleşmesiyle emeklilik planına dâhil edilmesi zorunlu tutulmuştur.

Söz konusu maddeye göre; şirketlerce 7’nci madde uyarınca fon işletim gideri kesintisi dışında başka bir kesinti yapılamayacağı, çalışan katkı payının( prime esas kazancın yüzde üçüne karşılık gelen tutar) haciz ve iflas yoluyla takip bakımından işçi alacağı niteliğinde imtiyazlı bir alacak olduğu, cayma hakkı ve süresi, çalışan katkı payının en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü işveren tarafından şirkete aktarılacağı, katkı payının zamanında şirkete aktarılmaması veya geç aktarılmasında çalışanın varsa birikiminde oluşan parasal kaybından sorumlu olduğu belirtilerek, işverenin bu madde kapsamındaki yükümlülüklerine ve bu madde uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması hâlinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yüz Türk lirası idari para cezası uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

Öte yandan; Hazine ve Maliye Bakanlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü tarafından 16.01.2019 tarihinde yayınlanan "Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dahil Edilmesine İlişkin Sektör Duyurusunda da; “Yönetmelik kapsamında çalışanlarını sisteme dâhil etmesi gereken işverenlerin, bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde, T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından, işverene bağlı her bir çalışan için, ilgili çalışanın sisteme dâhil edilmediği ay sayısı kadar idari para cezası uygulanmaktadır.” Denmiştir.

Her bir ihlal kavramı kapsamında;  her çalışan için her bir ayda yapılan kanuna aykırı ihlaller tek bir fiil-ihlal olarak kabul edilecektir. Çalışanın ücretinden kesilmesine rağmen Emeklilik şirketine aktarılmayan, eksik aktarılan veya süresinde aktarılmaması halleri tek bir ihlal olarak değerlendirilecektir. 4632 sayılı Kanunun Ek 2'nci maddesinde yer alan 100,00 TL'lik idari para cezası, maktu bir idari para cezası niteliğinde olup her yıl yeniden değerlemeye tabi tutularak uygulanması gerekmektedir.

Bu doğrultuda; Ek-2 Madde kapsamında idari para cezası uygulanması gereken fiiller:

1-İşçilerin 4632 sayılı kanuna göre yetkilendirilmiş bir emeklilik şirketiyle yapılmış sözleşme kapsamında herhangi bir emeklilik planına dahil edilmemesi.

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununa dayanılarak hazırlanan Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmeliğin Altıncı Bölüm “Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Kanunun Ek 2’nci Maddesi Kapsamında Bireysel Emeklilik Sistemine Dâhil Edilmesi” Başlıklı 22/E maddesinde; “İlgili emeklilik planına göre çalışanın ücretinden kesilmek suretiyle yapılan ilk katkı payının şirket hesaplarına nakden intikal ettiği tarihi takip eden işgünü emeklilik planına dâhil edildiği şirket tarafından çalışana posta yoluyla veya güvenli elektronik iletişim araçları ile bildirilir.” Hükmü gereği emeklilik planına dahil olunabilmesi için çalışanlardan yapılan ilk bes kesintisinin emeklilik şirketine aktarılması gerekmekte olup, yapılan ilk ödemeyle birlikte emeklilik sözleşmesi yürürlüğe girmiş olur. Bu anlamda işverenlerin herhangi bir emeklilik şirketiyle sözleşme imzalaması yeterli olmayıp mutlaka yapılan kesintilerin şirket tarafından sözleşmede belirtilen banka hesabına yatırılması zorunluluğu bulunmaktadır.

Buna göre; çalışanlarını sisteme dâhil etmesi gereken işverenlerin bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı  iş müfettişlerince yapılan denetim sonucu her bir çalışan için ve ilgili çalışanın sisteme dâhil edilmediği ay sayısı kadar idari para cezası uygulanabilecektir.

 Örneğin; Çalışan sayısı 5 ve üzerinde ancak 10’dan az olan bir işyeri, “Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dahil Edilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” gereği 01.01.2019 tarihinde emeklilik planına dahil olması gerekmekte olup, 8 çalışanı olan(katkı payı kesilmesi gereken) ve 2019/Ocak-2019 Temmuz döneminde çalışanlarını sisteme dahil etmeyen bir işveren hakkında Çalışan sayısı(8) x Sisteme Dahil Olunmayan Ay Sayısı(7) x 141 TL (2019 Yılındaki İPC tutarı)= 7,896.00 TL İdari para cezasını uygulanacaktır.

2- İşçi ücretlerinden kesilen katkı paylarının çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş gününde emeklilik şirketine aktarılmaması/geç aktarılması/eksik aktarılması.

Uygulamada işverenlerin emeklilik şirketleriyle yaptıkları “Otomatik Katılım Gruba Bağlı Bireysel Emeklilik Sözleşmelerinin” Ekinde Bulunan Ödeme Talimatı kısmında              “Ücret Ödeme Günü: Her ayın …. günü” şeklinde belirtilmektedir. Bu doğrultuda işverenler, Katkı paylarını bu sözleşmede beyan edilen ücret ödeme gününü takip eden işgünü(bu gün tatil gününe geliyorsa takip eden işgünü) emeklilik şirketi tarafından kendisine bildirilen bir banka hesabına aktarmayı taahhüt etmiş sayılmaktadır.

Örneğin; aylık ücretlerin her ayın 5’inde çalışanlara ödendiği varsayılan bir işletmede 2020/Mayıs-Haziran-Temmuz aylarına ait katkı paylarının ücret ödeme gününü takip eden işgünlerinde şirkete aktarılmaması durumunda işveren, 2020/Mayıs-Haziran-Temmuz dönemi için Çalışan sayısı(8) x işçilerden yapılan katkı payı kesintilerinin emeklilik şirketine aktarılmadığı Ay Sayısı(3) x 177 TL (2020 Yılındaki İPC tutarı)= 4,248.00 TL İdari para cezasıyla karşılaşabilecektir.

3-Cayma Hakkının İşçiye Kullandırılmaması

İşçilerin zorunlu BES konusunda yaptığı şikayetlerden birisi de Cayma Hakkının kullandırılmaması ya da geç uygulanması ile ilgilidir. 4632 sayılı Kanunun Ek-2.maddesinin 3.bendinde; “Çalışan, emeklilik planına dâhil olduğunun kendisine bildirildiği tarihi müteakip iki ay içinde sözleşmeden cayabilir. Cayma hâlinde, ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte on iş günü içinde çalışana iade edilir.” Bu Yasaya dayanılarak çıkartılan Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmeliğin 22/e. Maddesinde de; “Cayma talebi, çalışan tarafından posta yoluyla veya güvenli elektronik iletişim araçlarıyla ilgili emeklilik sözleşmesi hükümlerine göre işverene veya şirkete bildirilir. Cayma bildiriminin ulaşmasını müteakip on iş günü içinde ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte çalışana iade edilir.” Hükmü gereği; çalışanların iki aylık Cayma Süresi içinde iptal talebini ilgili sözleşmeye göre  işverene veya emeklilik şirketine iletmesi gerekir. Uygulamada şirketlerin çağrı merkezi, faks, dilekçeyle başvuru yapılması yöntemleriyle de iptal talebi alınmaktadır. Cayma bildiriminin şirkete ulaşmasını müteakip on iş günü içinde ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte çalışana iade edilmektedir.

Çalışanların Sözleşmede işverene başvuru yapması gerektiği koşulunun olması halinde ise talebin işverene yapılması, yapılan talebin de emeklilik şirketine ivedi olarak ulaştırılması gerekir. Eğer işçi cayma başvurusu yaptığı halde takip eden ay/aylarda halen katkı payı kesilmesi halinde her dönem için Ek-2 maddeye aykırılık söz konusu olduğundan; her bir çalışan için ve ilgili çalışanın Cayma Hakkının Kullandırılmadığı ay sayısı kadar idari para cezası uygulanabilecektir.

Kaynakça:

1- 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemin Kanunu.

2- Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik.

3- Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik.

4-Bireysel Emeklik Sitemi Hakkında Genelgede Değişiklik Yapılmasına İlşkin Genelge(2019/3).

5- Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dahil Edilmesine İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik.

6- Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dâhil Edilmesine İlişkin Sektör Duyurusu (2019/2).

12.02.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.