Doç. Dr. Ersan Öz
PAÜ İİBF Maliye Bölümü Öğretim Üyesi
http://www.ersanoz.com
ersanoz@pau.edu.tr

Futbolcuların Vergi Cenneti: Türkiye

Tarih: 04.12.2013

Futbol bir oyun. Bunun da ötesinde bir gösteri, daha da ötesi bir ticari sektör ve benzetmelerimizi daha da artırabiliriz bu seyir zevki yüksek cazibedar temaşa endüstrisi için..Fakat şu söylediklerimizi tartışmak çok zaman alır, hani “bu hamur çok su götürür” derler ya, işte öyle..Biz vergi boyutuyla tartışalım istedik, hem de yabancı ülkelerle karşılaştırarak..

Futbolcuların elde ettikleri gelir ücret geliri sayılmakta ve gerçek ücret kapsamında vergilendirilmesi yapılmaktadır. GVK’na göre gerçek ücretin vergilendirilmesinde geçerli olan bütün kurallar futbolcuların gelirleri içinde geçerli olacaktır. Zira, buradaki tek farklılık, vergi otoritesinin gerçek ücreti artan oranlı gelir vergisi tarifesine göre vergilendirmesine rağmen, futbolcu gelirlerini sabit oranlı tarifeye tabi tutmasıdır.

Bunu,ücret geliri elde eden iki farklı kişinin ödeyeceği gelir vergisi üzerinden bir örnek üzerinde açıklamak durumu daha anlaşılır yapacaktır. Bu örnekte, diğer durumların sabit olduğu (vergi kanunları, vergi tarifesi, vergi oranları, enflasyon, vs.) kabul edilerek aradaki fark basit bir şekilde gösterilmek istenmiştir. Örneğin, futbol hayatı boyunca 12 milyon ¨ kazanan bir futbolcunun, bu geliri 20 senede elde ettiğini düşünürsek eğer;

            Futbolcu:

Gelir Vergisi Tevkifatı=12,000,000x%15=1,800,000¨

Toplam Vergi=1,800,000¨

            X Şirketi CEO’su A şahsı:

Gelir Vergisi Tevkifatı[1]= (50,000-26,000)x%27=6,480 ¨

Aylık Gelir Vergisi= 4665+6480=11,145 ¨

Senede Ödediği= 11,145x12=133,740 ¨

Toplam vergi= 133,740x20=2,674,800¨

Aynı işlem 24 milyon ¨ için yapıldığında futbolcunun ödediği nihai vergi 3,600,000¨ olurken, şahıs A 6,030,000 ¨ ödeyecektir. 48 milyon ¨ için yapıldığında futbolcu 7,200,000¨ vergi öderken, şahıs A 14,430,000 ¨ vergi ödeyecektir.

21. yüzyıla bakıldığında, oyuncularda bulunan vergi endişelerinin aynen devam edeceği söylenebilir. Onlar çok fazla vergi ödediklerini hissetmeye devam edecek ve ücretleri artmaya devam ettikçe, geçmişte olduğundan daha fazla vergiden haberdar olacaklardır. Zira, yukarıdaki örnekte de görülmektedir ki, elde edilen gelir arttıkça futbolcu ve şahıs A’nın ödediği vergi arasındaki makas açılmaktadır.Ayrıca devletin vazgeçtiği gelir de büyük miktarlara tekabül etmektedir. Sporcuların gelirinin, %15 oranında vergi tevkifatı yerine %30’a kadar bir oran üzerinden tevkifata tabi tutulduğunu varsayarsak eğer, sonuç yine futbolcular lehine olacak fakat aradaki fark büyük ölçüde kapanacaktır. Diğer ülke uygulamalarına bakıldığında ya futbolcuların geliri diğer ücret gelirleri gibi artan oranlı tarifeye tabi ya da uygulanan tevkifat oranı ülkemizde uygulanan %15 oranının (hem e 31.12.2017’ye kadar) oldukça üstündedir. Bu durumda, Türkiye’nin futbolcular için bir vergi cenneti olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Nitekim, Gelir VergisiKanunu’nun yeniden yazıldığı günlerde Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yeni bir düzenlemeyletevkifat oranının%35’e çıkabileceği konusunda beyanlarda bulunmuştur.Hazırlıkları tamamlanan ve meclise sunulan Yeni Gelir Vergisi Tasarısına göre futbolculara sağlanan avantaj kalkacak ve üzerinde değişiklik yapılmadan bu şekliyle yasalaşırsa vergi (stopaj) oranı %15’den başlayacak ve %25’e kadar çıkacaktır. Ayrıca tasarı madde 61/7’de Bakanlar Kuruluna vergi oranını 1 (bir) katına kadar arttırma yetkisi verilmiştir. Bununla beraber, aynı maddeye göre, Bakanlar Kurulu bu yetkiyisporculara, spor dallarına ve liglere göre oranı farklılaştırarak kullanabilecektir.

Peki futbolla heyecanlanan bazı yabancı ülkelerde futbolcular ne kadar vergi ödüyor diye merak ettiğimizde ne tür durumlarla karşılaşırız merak ettik..

Ülkeler için verdiğimiz rakamsal örneklerimizi, yabancı bir futbolcunun ilgili ülkede futbol oynayarak yıllık 10 Milyon TL kazanması varsayımına dayandırdık.

İngiltere; İngiltere’de uygulanan 2013 yılı gelir vergisi tarifesi 2790 pound’a kadar %10 ile başlayıp, 150.000 pound’un aşılması durumunda %45 vergi uygulamaktadır. Üst ligler de oynayan futbolcular da genelde bu rakamın üzerinde kazanmaktadır.Futbolculara özel bir vergileme rejimi uygulanmamaktadır.        

150 bin £’a kadar ödenecek vergi (6,402+47,196) 53,598 £’dur. Yıllık gelirin 3,580,000 £ olduğu varsayımıyla ödenecek toplam vergi;

3,580,000-150,000=3,430,000 £

 3,430,000x%45=1,543,500 £

Toplam Vergi= 1,543,500+53,598=1,597,098£ =4,460,142.75¨

Görüldüğü üzere, Türkiye’de 10 milyon¨ kazanan bir profesyonel futbolcunun ödeyeceği verginin üç katından fazla vergi borcu ortaya çıkmaktadır.

İspanya; İspanya’da 2005 yılında, özel bir vergi düzeni olan Beckham Yasası (TheBeckhamLaw) yürürlüğe girmiştir. Bu özel düzenleme ile ülkeye gelen yabancı çalışanlar (workers) için (sadece futbolcular değil),  01/01/2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere %24 sabit oranlı vergilemeye tabi olmuşlardır. Fakat, İspanya’da uygulanan bu sistem 2010 yılında terkedilmiş ve İngiltere’nin İspanya ile eşit koşullarda rekabet etmelerini sağlayacak yeni sistem uygulanmaya başlanmıştır.

İspanya’nın 2013 yılı gelir vergisi tarifesine göre 17.707 Euro’ya kadar %24,75 vergi ödenirken, 300.001 Euro’dan fazlası için %52 vergi uygulanmaktadır.

300,000 €’a kadar ödenecek vergi 139,077.1925 €’dur. Yıllık gelirin 4,249,000€ olduğu varsayımıyla ödenecek toplam vergi;

4,249,000-300,000=3,949,000 €

3,949,000x%52= 2,053,480 €

Toplam Vergi= 2,053,480+139,077.1925=2,192,557.193 € =5,163,118.68 ¨

Görüldüğü üzere, Türkiye’de 10 milyon ¨ kazanan bir profesyonel futbolcunun ödeyeceği verginin yaklaşık üç buçuk katına yakın vergi borcu ortaya çıkmaktadır.

Almanya; Alman vergi sistemi 2001 ve 2008 yıllarında kapsamlı reformlar geçirmiştir. Bu reformlar, genel olarak kişiler ve kurumlara uygulanan vergi oranlarının düşürülmesi ile ilgilidir. Kişiler için artan oranlı vergi tarifesi uygulayan Almanya’da, 8.130 Euro’ya kadar oran %0, tarifenin en alt dilimi %14 oranında, en üst dilimi %45 (Bekarlar 250,731 €’nun fazlası için, çiftler 501,462 €’nun fazlası için) oranında vergilendirilmektedir. Ayrıca gelir vergisinden sonra bireylerin gelirleri üzerinden, %5,5 oranında dayanışma vergisi (solidaritytax) ve %8-%9 oranında kilise vergisi (churchtax) alınmaktadır.

250,730 €’a kadar ödenecek vergi 89,361.58 €’dur. Yıllık gelirin 4,249,000 € olduğu varsayımıyla ödenecek toplam vergi;

4,249,000-250,730=3,998,270 €

3,998,270x%45= 1,799,221.5 €

Toplam Vergi= 1,799,221.5+89,361.58=1,888,583.08€=4,445,786.09 ¨

Görüldüğü üzere, Türkiye’de 10 milyon ¨ kazanan bir profesyonel futbolcunun ödeyeceği verginin üç katı dolaylarında vergi borcu ortaya çıkmaktadır.

İngiltere’de vergi tarifesinin en üst dilimi olan %40 oran %50’ye yükseldiğinde, Manchester United takımında oynayan Christiano Ronaldo, 2009 yılında %50 vergi oranından dolayı Real Madrid takımına gitmiştir. Arsenal FC’denArseneMenger, İngiltere’de bu yeni vergi sistemi ilePremier Lig’in hakimiyetinin kaybolacağı yorumunu yapmıştır.

İtalya 2013 yılı gelir vergisi tarifesi 15.000 Euro’ya kadar %23, 75.000 Euro’dan fazlasına ise %43 vergi uygulamaktadır.

75,000€’a kadar ödenecek vergi 25,420 €’dur. 300,000 €’ya kadar oran %43 uygulanacak olup (96,750+25,420) 122,170 € vergi hesaplanır. Yıllık gelirin 4,249,000 € olduğu varsayımıyla ödenecek toplam vergi;

4,249,000-300,000=3,949,000 €

3,949,000x%46= 1,816,540 €

Toplam Vergi= 1,816,540+122,170=1,938,710€=4,565,656.31 ¨

Görüldüğü üzere, Türkiye’de 10 milyon ¨ kazanan bir profesyonel futbolcunun ödeyeceği verginin üç katından fazla vergi borcu ortaya çıkmaktadır.

Avrupa’nın en büyük 5 ligi’ndeki futbolcu vergilemesi hakkında fikir vermesi açısından yukarıdaki ülke özetlerine değindik. Buradaki amaç, futbolcuların sadece %15 stopaja tabi tutulduğu ülkemizde, devletin vergi kaybını ortaya koyması bakımından bir karşılaştırma yapmaktır. Görülmektedir ki, devletin burada vazgeçtiği kamu geliri, olması gerekenin yarısından fazladır. Diğer ülkelerde hesaplanan vergi borcu rakamları ile karşılaştırıldığında da ortaya çıkan sonuç, devletin spor ve sporcuyu teşvik etme amacından uzaklaştığı ve ülkemizin profesyonel futbolcular için adeta bir vergi cenneti haline geldiğidir.

Yüksek ücretli çalışanlar üzerindeki yüksek vergi oranları, bu çalışanların yüksek gelirliler için vergi yükünün düşük olduğu ülkelere gitmelerini teşvik edebilir. Bu durum hükümetlerin zararlı vergi rekabeti yaratacak olan artan oranlı vergileme ile vergileri yükseltmesini sınırlandırabilir.

Aslında spor faaliyetlerinin teşvik edilmesi amaçlanıyorsa bunun yolu öncelikle spor kulüplerinin tam vergilendirilmelerinin sağlanmasından geçmektedir. Yazılı ve görsel basın milyonlarca dolarlık/euroluk transfer ücretleri ve imza parası gibi farklı yan ödemelerden bahsederken, beyan edilen gelirler bu miktarların çok altında kalmaktadır. Bu noktada mükellef samimiyeti gerekmektedir.Yapılacak düzenlemeler, futbol endüstrisinin gelişmesi için gerekli olmakla beraber, gelişmenin sekteye uğramaması için caydırıcılık niteliği de taşımalıdır.

Unutulmaması gereken konu, bu kadar geniş kitlelere hitap eden spor dalı olarak futbolun pozitif dışsallığı (gençliğin korunması, sağlıklı toplum, ülke tanıtımı vs.) göz önüne alındığında, devletin bu alanda yapacağı vergisel teşvikler yerinde olacaktır. Ancak, spor konusunda devletin yapmış olduğu harcamaların finansmanında vergi gelirlerinin kullanıldığı göz önüne alınırsa, bu alandaki kayıp ve kaçakların önlenmesi, vergi oranlarının optimal seviyesinin belirlenmesi önemli bir hal almıştır.

Çalışmada bahsedildiği gibi, kişisel yetenekle ilgili ve sürdürülebilirliğinin zamanla sınırlı olduğu bir meslek olan futbolda, diğer mesleklere göre kısa süre ve yüksek kazancın vergilendirilmesinde, adaleti sağlamak için ücret gelirlerine uygulanan vergi oranlarında değişiklik yapılmadan uzunluk farkı arttırılarak artan oranlılık derecesi azaltılabilir. Böylelikle spor ve sporcunun teşviki sağlanmış olacaktır.

 

Vergi Tarifesi Önerisi
%5	0-150.000 ¨'ye kadar
%10	151.000 ¨-350.000 ¨'ye kadar
%15	351.000 ¨-500.000 ¨'ye kadar
%20	500.001 ¨- 1.000.000 ¨
%27	1.000.000 ¨- 3.000.000 ¨
%35	3.000.000 ¨ ‘den fazlası için

Yukarıda önermiş olduğumuz tarife, hem düşük gelirli futbolcuları az, hem yüksek gelirli futbolcuları daha fazla vergilendirmeyi amaçlamaktadır. Dilimler fazla tutularak taban geniş tutulmaya ve adalet sağlanmaya çalışılmıştır. Futbolcuların vergilendirilmesinde 31.12.2017’ye kadar sadece %15 stopajla vergilendirme rejimi yerine, artan oranlı-adaletli ve diğer gelir unsurlarını yaralamayan, vergilemenin mali ve mali olmayan amaçlarına hizmet eden bu tarz artan oranlı bir vergileme isabetli olacaktır.

(Bu makale Ersan ÖZ & Fatih AKÇAY, “Futbolcular Özelinde Sporcuların Vergilendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi, Eylül 2013 makalesinin özetlenmiş halidir).

 

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır .)