Futbolcuların Vergi Cenneti: Türkiye
Tarih: 04.12.2013
Futbol bir oyun. Bunun da
ötesinde bir gösteri, daha da ötesi bir ticari sektör ve benzetmelerimizi daha
da artırabiliriz bu seyir zevki yüksek cazibedar temaşa endüstrisi için..Fakat
şu söylediklerimizi tartışmak çok zaman alır, hani “bu hamur çok su götürür”
derler ya, işte öyle..Biz vergi boyutuyla tartışalım istedik, hem de yabancı
ülkelerle karşılaştırarak..
Futbolcuların elde ettikleri gelir ücret geliri sayılmakta ve gerçek ücret
kapsamında vergilendirilmesi yapılmaktadır. GVK’na göre gerçek ücretin
vergilendirilmesinde geçerli olan bütün kurallar futbolcuların gelirleri içinde
geçerli olacaktır. Zira, buradaki tek farklılık, vergi otoritesinin gerçek
ücreti artan oranlı gelir vergisi tarifesine göre vergilendirmesine rağmen,
futbolcu gelirlerini sabit oranlı tarifeye tabi tutmasıdır.
Bunu,ücret geliri elde eden iki farklı kişinin ödeyeceği gelir vergisi üzerinden
bir örnek üzerinde açıklamak durumu daha anlaşılır yapacaktır. Bu örnekte, diğer
durumların sabit olduğu (vergi kanunları, vergi tarifesi, vergi oranları,
enflasyon, vs.) kabul edilerek aradaki fark basit bir şekilde gösterilmek
istenmiştir. Örneğin, futbol hayatı boyunca 12 milyon
¨
kazanan bir futbolcunun, bu geliri 20 senede elde ettiğini düşünürsek eğer;
Futbolcu:
Gelir Vergisi Tevkifatı=12,000,000x%15=1,800,000¨
Toplam Vergi=1,800,000¨
X Şirketi CEO’su A şahsı:
Gelir Vergisi Tevkifatı[1]= (50,000-26,000)x%27=6,480 ¨
Aylık Gelir Vergisi= 4665+6480=11,145 ¨
Senede Ödediği= 11,145x12=133,740 ¨
Toplam vergi= 133,740x20=2,674,800¨
Aynı işlem 24 milyon ¨ için yapıldığında futbolcunun ödediği nihai vergi 3,600,000¨ olurken, şahıs A 6,030,000 ¨ ödeyecektir. 48 milyon ¨ için yapıldığında futbolcu 7,200,000¨ vergi öderken, şahıs A 14,430,000 ¨ vergi ödeyecektir.
21. yüzyıla bakıldığında, oyuncularda bulunan vergi endişelerinin aynen devam edeceği söylenebilir. Onlar çok fazla vergi ödediklerini hissetmeye devam edecek ve ücretleri artmaya devam ettikçe, geçmişte olduğundan daha fazla vergiden haberdar olacaklardır. Zira, yukarıdaki örnekte de görülmektedir ki, elde edilen gelir arttıkça futbolcu ve şahıs A’nın ödediği vergi arasındaki makas açılmaktadır.Ayrıca devletin vazgeçtiği gelir de büyük miktarlara tekabül etmektedir. Sporcuların gelirinin, %15 oranında vergi tevkifatı yerine %30’a kadar bir oran üzerinden tevkifata tabi tutulduğunu varsayarsak eğer, sonuç yine futbolcular lehine olacak fakat aradaki fark büyük ölçüde kapanacaktır. Diğer ülke uygulamalarına bakıldığında ya futbolcuların geliri diğer ücret gelirleri gibi artan oranlı tarifeye tabi ya da uygulanan tevkifat oranı ülkemizde uygulanan %15 oranının (hem e 31.12.2017’ye kadar) oldukça üstündedir. Bu durumda, Türkiye’nin futbolcular için bir vergi cenneti olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.
Nitekim, Gelir
VergisiKanunu’nun yeniden yazıldığı günlerde Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yeni
bir düzenlemeyletevkifat oranının%35’e çıkabileceği konusunda beyanlarda
bulunmuştur.Hazırlıkları tamamlanan ve meclise sunulan Yeni Gelir Vergisi
Tasarısına göre futbolculara sağlanan avantaj kalkacak ve üzerinde değişiklik
yapılmadan bu şekliyle yasalaşırsa vergi (stopaj) oranı %15’den başlayacak ve
%25’e kadar çıkacaktır. Ayrıca tasarı madde 61/7’de Bakanlar Kuruluna vergi
oranını 1 (bir) katına kadar arttırma yetkisi verilmiştir. Bununla beraber, aynı
maddeye göre, Bakanlar Kurulu bu yetkiyisporculara, spor dallarına ve liglere
göre oranı farklılaştırarak kullanabilecektir.
Peki futbolla heyecanlanan bazı yabancı ülkelerde futbolcular ne kadar vergi
ödüyor diye merak ettiğimizde ne tür durumlarla karşılaşırız merak ettik..
Ülkeler için
verdiğimiz rakamsal örneklerimizi, yabancı bir futbolcunun ilgili ülkede futbol
oynayarak yıllık 10 Milyon TL kazanması varsayımına dayandırdık.
İngiltere;
İngiltere’de uygulanan 2013 yılı gelir vergisi tarifesi 2790 pound’a kadar %10
ile başlayıp, 150.000 pound’un aşılması durumunda %45 vergi uygulamaktadır. Üst
ligler de oynayan futbolcular da genelde bu rakamın üzerinde
kazanmaktadır.Futbolculara özel bir vergileme rejimi uygulanmamaktadır.
150 bin £’a kadar ödenecek vergi (6,402+47,196) 53,598 £’dur. Yıllık gelirin 3,580,000 £ olduğu varsayımıyla ödenecek toplam vergi;
3,580,000-150,000=3,430,000 £
3,430,000x%45=1,543,500 £
Toplam Vergi= 1,543,500+53,598=1,597,098£ =4,460,142.75¨
Görüldüğü üzere,
Türkiye’de 10 milyon¨
kazanan bir profesyonel futbolcunun ödeyeceği verginin üç katından fazla vergi
borcu ortaya çıkmaktadır.
İspanya;
İspanya’da 2005
yılında, özel bir vergi düzeni olan Beckham Yasası (TheBeckhamLaw) yürürlüğe
girmiştir. Bu özel düzenleme ile ülkeye gelen yabancı çalışanlar (workers) için
(sadece futbolcular
değil), 01/01/2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere %24 sabit oranlı
vergilemeye tabi olmuşlardır. Fakat, İspanya’da uygulanan bu sistem 2010 yılında
terkedilmiş ve İngiltere’nin İspanya ile eşit koşullarda rekabet etmelerini
sağlayacak yeni sistem uygulanmaya başlanmıştır.
İspanya’nın 2013 yılı gelir vergisi tarifesine göre 17.707 Euro’ya kadar %24,75
vergi ödenirken, 300.001 Euro’dan fazlası için %52 vergi uygulanmaktadır.
300,000 €’a kadar ödenecek vergi 139,077.1925 €’dur. Yıllık gelirin 4,249,000€ olduğu varsayımıyla ödenecek toplam vergi;
4,249,000-300,000=3,949,000 €
3,949,000x%52= 2,053,480 €
Toplam Vergi= 2,053,480+139,077.1925=2,192,557.193 €
=5,163,118.68
¨
Görüldüğü üzere, Türkiye’de 10
milyon
¨
kazanan bir profesyonel futbolcunun ödeyeceği verginin yaklaşık üç buçuk katına
yakın vergi borcu ortaya çıkmaktadır.
Almanya;
Alman vergi sistemi 2001 ve
2008 yıllarında kapsamlı reformlar geçirmiştir. Bu reformlar, genel olarak
kişiler ve kurumlara uygulanan vergi oranlarının düşürülmesi ile ilgilidir.
Kişiler için artan oranlı vergi tarifesi uygulayan Almanya’da, 8.130 Euro’ya
kadar oran %0, tarifenin en alt dilimi %14 oranında, en üst dilimi %45 (Bekarlar
250,731 €’nun fazlası için, çiftler 501,462
€’nun fazlası
için) oranında
vergilendirilmektedir. Ayrıca gelir vergisinden sonra bireylerin gelirleri
üzerinden, %5,5 oranında dayanışma vergisi (solidaritytax) ve %8-%9 oranında
kilise vergisi (churchtax) alınmaktadır.
250,730 €’a kadar ödenecek vergi 89,361.58 €’dur. Yıllık gelirin 4,249,000 € olduğu varsayımıyla ödenecek toplam vergi;
4,249,000-250,730=3,998,270 €
3,998,270x%45= 1,799,221.5 €
Toplam Vergi= 1,799,221.5+89,361.58=1,888,583.08€=4,445,786.09
¨
Görüldüğü üzere, Türkiye’de 10 milyon ¨ kazanan bir profesyonel futbolcunun ödeyeceği verginin üç katı dolaylarında vergi borcu ortaya çıkmaktadır.
İngiltere’de vergi tarifesinin en üst dilimi olan %40 oran %50’ye yükseldiğinde, Manchester United takımında oynayan Christiano Ronaldo, 2009 yılında %50 vergi oranından dolayı Real Madrid takımına gitmiştir. Arsenal FC’denArseneMenger, İngiltere’de bu yeni vergi sistemi ilePremier Lig’in hakimiyetinin kaybolacağı yorumunu yapmıştır.
İtalya 2013 yılı gelir vergisi
tarifesi 15.000 Euro’ya kadar %23, 75.000 Euro’dan fazlasına ise %43 vergi
uygulamaktadır.
75,000€’a kadar ödenecek vergi 25,420 €’dur. 300,000
€’ya kadar oran %43 uygulanacak olup (96,750+25,420) 122,170 € vergi hesaplanır.
Yıllık gelirin 4,249,000 € olduğu varsayımıyla ödenecek toplam vergi;
4,249,000-300,000=3,949,000 €
3,949,000x%46= 1,816,540 €
Toplam Vergi= 1,816,540+122,170=1,938,710€=4,565,656.31
¨
Görüldüğü üzere, Türkiye’de 10
milyon
¨
kazanan bir profesyonel futbolcunun ödeyeceği verginin üç katından fazla vergi
borcu ortaya çıkmaktadır.
Avrupa’nın en büyük 5 ligi’ndeki futbolcu vergilemesi hakkında fikir vermesi
açısından yukarıdaki ülke özetlerine değindik. Buradaki amaç, futbolcuların
sadece %15 stopaja tabi tutulduğu ülkemizde, devletin vergi kaybını ortaya
koyması bakımından bir karşılaştırma yapmaktır. Görülmektedir ki, devletin
burada vazgeçtiği kamu geliri, olması gerekenin yarısından fazladır. Diğer
ülkelerde hesaplanan vergi borcu rakamları ile karşılaştırıldığında da ortaya
çıkan sonuç, devletin spor ve sporcuyu teşvik etme amacından uzaklaştığı ve
ülkemizin profesyonel futbolcular için adeta bir vergi cenneti haline
geldiğidir.
Yüksek ücretli çalışanlar üzerindeki yüksek vergi oranları, bu çalışanların
yüksek gelirliler için vergi yükünün düşük olduğu ülkelere gitmelerini teşvik
edebilir. Bu durum hükümetlerin zararlı vergi rekabeti yaratacak olan artan
oranlı vergileme ile vergileri yükseltmesini sınırlandırabilir.
Aslında spor faaliyetlerinin
teşvik edilmesi amaçlanıyorsa bunun yolu öncelikle spor kulüplerinin tam
vergilendirilmelerinin sağlanmasından geçmektedir. Yazılı ve görsel basın
milyonlarca dolarlık/euroluk transfer ücretleri ve imza parası gibi farklı yan
ödemelerden bahsederken, beyan edilen gelirler bu miktarların çok altında
kalmaktadır. Bu noktada mükellef samimiyeti gerekmektedir.Yapılacak
düzenlemeler, futbol endüstrisinin gelişmesi için gerekli olmakla beraber,
gelişmenin sekteye uğramaması için caydırıcılık niteliği de taşımalıdır.
Unutulmaması gereken konu, bu kadar geniş kitlelere hitap eden spor dalı olarak
futbolun pozitif dışsallığı (gençliğin korunması, sağlıklı toplum, ülke tanıtımı
vs.) göz önüne alındığında, devletin bu alanda yapacağı vergisel teşvikler
yerinde olacaktır. Ancak, spor konusunda devletin yapmış olduğu harcamaların
finansmanında vergi gelirlerinin kullanıldığı göz önüne alınırsa, bu alandaki
kayıp ve kaçakların önlenmesi, vergi oranlarının optimal seviyesinin
belirlenmesi önemli bir hal almıştır.
Çalışmada bahsedildiği gibi, kişisel yetenekle ilgili ve sürdürülebilirliğinin
zamanla sınırlı olduğu bir meslek olan futbolda, diğer mesleklere göre kısa süre
ve yüksek kazancın vergilendirilmesinde, adaleti sağlamak için ücret gelirlerine
uygulanan vergi oranlarında değişiklik yapılmadan uzunluk farkı arttırılarak
artan oranlılık derecesi azaltılabilir. Böylelikle spor ve sporcunun teşviki
sağlanmış olacaktır.
Vergi Tarifesi Önerisi |
|
%5 |
0-150.000 ¨'ye kadar |
%10 |
151.000 ¨-350.000 ¨'ye kadar |
%15 |
351.000 ¨-500.000 ¨'ye kadar |
%20 |
500.001 ¨- 1.000.000 ¨ |
%27 |
1.000.000 ¨- 3.000.000 ¨ |
%35 |
3.000.000 ¨ ‘den fazlası için |
|
Yukarıda önermiş olduğumuz
tarife, hem düşük gelirli futbolcuları az, hem yüksek gelirli futbolcuları daha
fazla vergilendirmeyi amaçlamaktadır. Dilimler fazla tutularak taban geniş
tutulmaya ve adalet sağlanmaya çalışılmıştır. Futbolcuların vergilendirilmesinde
31.12.2017’ye kadar sadece %15 stopajla vergilendirme rejimi yerine, artan
oranlı-adaletli ve diğer gelir unsurlarını yaralamayan, vergilemenin mali ve
mali olmayan amaçlarına hizmet eden bu tarz artan oranlı bir vergileme isabetli
olacaktır.
(Bu makale Ersan ÖZ & Fatih AKÇAY, “Futbolcular Özelinde Sporcuların
Vergilendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi, Eylül 2013 makalesinin özetlenmiş
halidir).
Kaynak:
www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya
elektronik ortamda kaynak
göstermeden yayınlanamaz.
Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal
işlem yapılacaktır .)