Sevgili okuyucularımız, S.G.K’dan angarya iş çıkarma ve kanun dışı idari para cezaları uygulama baş döndürücü bir hızla devam ediyor. S.G.K’nın 12.05.2010 tarihli ve 27579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren tebliği meslek camiasında bir bomba etkisi yarattı. S.G.K uzmanları öyle bir tebliğ hazırladılar ki meslek camiamızın en çok tartışılan üzerinde fikir yürütülen konusu oldu. Bu yazımızın konusu bir hizmet akdiyle bir işverene bağlı çalışan 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu’nun 4.Maddesinin a fıkrasında tanımlanan sigortalıların, istirahatlı oldukları sürede işçi işveren yükümlülüklerini uygulama esaslarını irdeleyeceğiz.
HANGİ DURUMLARDA İSTİRAHAT RAPORU VERİLİR VE İŞGÖREMEZLİK ÖDENEĞİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI NELERDİR?
5510 Sayılı sosyal güvenlik yasası kapsamında yeni adıyla 4/a sigortalı, eski adıyla S.S.K sigortalı olanlar adına iş kazası ve meslek hastalıkları, analık, hastalık kapsamında bu sigorta kollarına prim ödenir. İş kazası ve meslek hastalıkları, analık ve hastalık sigorta kollarında Sosyal güvenlik sistemi tarafından sunulan haklardan da yararlanabilmenin şartı da Kanunda belirtilen prim ödeme gün sayısıdır.
İş kazaları ve meslek hastalıkları kapsamında yapılacak tedavilerde ve işgöremezliğe uğraması halinde prim ödeme şartı aranmaz. İşgöremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için ödeme yapılır
Sigortalı kadının doğum öncesi sekiz hafta ve doğum sonrası sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta süreyle istirahatlı sayılması ve çalışmadığı süre boyunca kurum tarafından işgöremezlik ödeneği verilebilmesi için doğum öncesi izin raporu yazıldığı tarihten geriye dönük bir yıl içinde en az 90 (doksan) gün prim ödenmiş olması şartı aranacaktır. Sigortalılık niteliği devam eden doğumuna sekiz hafta veya doktorun onayı ile doğumuna üç hafta kalıncaya kadar çalışmasına izin verilen sigortalı kadının, işgöremezlik belgesi aldığı tarihten itibaren geriye doğru bir yıl içinde 90 (doksan) gün bildirilmiş günü yok ise; işgöremezlik geliri ödenmez.
Hastalık sigortası kapsamında Sağlık uygulama tebliği uyarınca sağlık haklarından faydalanabilmek için; sağlık tesisine müracaat tarihi itibariyle geriye dönük bir yıl içinde 30 (otuz) gün prim şartı aranır. Hastalık kapsamında yapılacak tedavilerde istirahati uygun görülen sigortalının işgöremezlik ödeneğinden faydalanabilmesi için rapor tarihi itibariyle geriye dönük 1 (bir) yıl içinde en az 90 (doksan) gün prim ödenmiş olması şartı aranır. Hastalık sebebiyle verilen istirahat raporlarında istirahat süresinin 3.gününden başlamak üzere sigortalıya kurum tarafından işgöremezlik ödeneği ödenir.
İstirahatlı bırakılan sigortalıya bu süre içerisinde çalışmama koşuluyla, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve sigortalı kadının analığı halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisi üzerinden hesap edilecektir.
SİGORTALILARIN VE İŞVERENLERİN BİLDİRİM SORUMLULUĞU
S.G.K’nın 12.05.2010 tarihli ve 27579 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren sigortalı olan sigortalıların işyerinde çalışmadıklarına dair bildirimin işverenlerce Sosyal Güvenlik Kurumu’ na gönderilmesine ilişkin esasları düzenleyen tebliğ karmaşık ifadeler ve her cümlenin sonunda 5510 sayılı Kanunun 102. maddesine atıfta bulunarak tebliğde belirtilen usullere riayet edilmemesi halinde uygulanacak idari para cezası hatırlatılmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığınca 25.05.2010 tarihli ve 2010/66 sayılı genelgesi ile tereddütler giderilmeye çalışılmıştır.
Sigortalının Sorumluluğu :
Bu tebliğin yayınlanmasından önce de
işverenlerin e-S.G.K yoluyla çalışamazlık ve vizite
kaydı girişi yapmaları mecburi kılınmıştı. Cari ay
içinde süresi dolmayan istirahat raporları dışında, en
geç ayın 23. gününe kadar aylık sigorta prim
bildirgesini verdiğimiz tarihe kadar Kuruma verilen EK
10 eksik gün bildirim formları ile birlikte ibraz edilen
istirahat raporları da bu tarihe kadar işveren muhasebe
departmanları tarafından e-SGK portalında girişi
yapılmaktaydı. Sigortalıların daha öncede olduğu gibi
işyerine gelemedikleri günleri tevsik etmek
zorundadırlar istirahat raporu alan sigortalılar ya aynı
gün muhasebe departmanına istirahat raporunu ibraz
etmekte ya da işverene haber vermekle beraber istirahatı
bitiminde raporunu ibraz etmektedirler. Kısacası
sigortalının tek sorumluluğu sağlık tesisi tarafından
düzenlenmiş istirahat raporunu, en geç işbaşı yaptığı
gün ibraz etmesi gerekecek.
İşverenin Sorumluluğu
İşverenin bildirim yükümlülüklerini 2010/66
sayılı genelgede de düzenlendiği gibi üç özellik arz
eden hususu belirtmek gerekir.
Üç güne kadar verilen istirahat
raporu:
Bilindiği üzere Sosyal güvenlik kurumu hastalık
nedeniyle düzenlenmiş istirahat raporlarından ilk iki
güne işgöremezlik ödeneği ödememektedir. Eğer istirahat
raporu hastalık nedeniyle iki gün istirahat olarak
yazılmışsa; işverenin gerek tebliğde belirtilen gerekse
de 2010/66 sayılı genelgede belirtilen bildirim
yükümlülüğü kapsamına girmemektedir ancak; istirahat
raporu iş kazası nedeniyle düzenlenmiş ise; istirahat
raporu ister 3 gün olsun ister 30
gün olsun hiç fark etmez rapor bitiş tarihini takip eden 5 iş günü içinde mutlaka bildirim yapılması gerekecektir. Hastalık nedeniyle düzenlenen istirahat raporlarında Kurum, ilk iki güne ödenek vermez iken; iş kazası nedeniyle düzenlenmiş istirahat raporlarında süresi kaç gün olursa olsun her gün için ödenek verilir.
On Güne Kadar Düzenlenen
İstirahat Raporları:
On güne kadar düzenlenmiş istirahat raporları için
bildirim yükümlülüğü, istirahat süresini takip eden gün
başlar ve 5 iş günü içinde elektronik ortamda kurumu
bildirilmesi gerekecektir.
On günden fazla süreli istirahat
raporları:
On günden fazla süreli istirahat raporu denilince
öncelikle aklımıza analık istirahat raporu gelir.
Sigortalı kadının doğumdan önce 8 hafta doğumdan sonra
da 8 hafta olmak üzere 16 hafta izin hakkı
bulunmaktadır. Ameliyat vb. durumlarda da sigortalılara
10 günden fazla istirahat raporu düzenlenmektedir.
Sigortalıya 10 günden fazla istirahat raporu verilmesi
halinde kendisine iki seçenek sunulmuştur. Eğer
işgöremezlik ödeneğini 10’ ar günlük sürelerle almak
istiyorsa bu durumu işverenine bildirmek zorundadır. Bu
durumda çalışamazlık girişi 10’ar günlük sürenin
bitiminden takip eden 5 iş günü içinde elektronik
ortamda gönderilmesi gerekecektir.
Şayet; istirahat raporu 10 günden fazla uzun süreli ise ve sigortalı kendisine 10’ ar günlük sürelerle işgöremezlik ödeneğinin verilmesini talep etmiyorsa istirahat süresi kaç gün olursa olsun istirahat süresinin bitimini takip eden 5 iş günü içinde elektronik ortamda kuruma gönderilmesi gerekiyor.
Buraya kadar anlattıklarımızı
kısaca maddeler halinde özetlemek gerekirse
a)
Hastalık nedeniyle düzenlenen ve süresi 2 gün
olan istirahat raporları için çalışamazlık girişinin
yapılmasına gerek yoktur.
b)
İstirahat raporu iş kazası nedeniyle düzenlenmiş
ise; süresi 2 gün 20 gün kaç gün olduğuna bakılmaksızın
elektronik ortamda kuruma bildirilmesi gerekecek.
c)
10 güne kadar düzenlenen istirahat raporlarının
bildirimi, istirahat süresinin bitimini takip eden 5 iş
günü içinde bildirilmesi gerekir.
d)
10 günden fazla düzenlenen istirahat raporları
için çalışamazlık giriş sigortalının talebine
bırakılmıştır. Sigortalı, 10 günlük sürelerle
işgöremezlik ödeneği almak istiyorsa 10 günlük sürenin
bitimini takip eden 5 iş günü içinde bildirimin
yapılması gerekecek eğer; sigortalının böyle bir talebi
olmazsa raporun bittiği günü takip eden 5 iş günü içinde
bildirimin yapılması gerekir.
e)
Yukarıda belirtilen bildirim sürelerinde
bildirimin yapılmadığı tespit edildiğinde işverene 5 iş
günü içinde bildirimin yapılması için yazı ile tebliğ
edilecek bu tebligata rağmen işveren bildirimi yapmazsa
o zaman yaklaşık bir aydır tartıştığımız idari para
cezası uygulanabilecek. İşyerinin bağlı olduğu
Sosyal güvenlik müdürlüğü tarafından tebliğ yazısı
gönderilmeden idari para cezası uygulanmayacaktır.
f)
2010/66 sayılı genelgede dikkatimizi çeken bir
diğer hususta Kurumun kontrol ve denetimle görevli
memurlarınca yapılan denetimlerde kendisine istirahat
raporu ibraz edilmiş olmasına rağmen bildirimi geç yapan
işverenler hakkında tebligat yazısı gönderilmeden idari
para cezası uygulanabilecektir. Kayıt dışı ile
mücadelede işyeri denetimlerine gelen denetim
memurlarının bundan sonra da buna benzer yoklamaları da
yapacaklarına da hazırlıklı olmamız
gerekir.
Kaynak:
www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya
elektronik ortamda kaynak
göstermeden yayınlanamaz.
Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal
işlem yapılacaktır .)