Behin Pektaş
Avukat
Arabulucu
behinpektas@hotmail.com

Döviz Cinsinden Yapılan Sözleşmelerinin Türk Parası Olarak Belirlenmesine İlişkin Uygulama

Kurlardaki yukarı yönlü hareketin neden olduğu olumsuzlukları ortadan kaldırmak ve dövize olan talebi azaltmaya çalışmaya yönelik 13 Eylül 2018 tarihinde “Türk Parası Kıymetini Korunması Kanunu hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar (Karar Sayısı: 85)” Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla 3054 Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.

 32 Sayılı Karar’a eklenen yeni geçici maddeye göre 13 Eylül 2018 tarihinden önce akdedilen ve yukarıdaki nitelikleri taşıyan yürürlükteki sözleşmelerde döviz cinsinden kararlaştırılmış bulunan bedeller 13 Eylül 2018 tarihinden itibaren otuz gün içinde 13 EKİM 2018       ‘e kadar taraflarca Türk parası cinsinden yeniden belirlenecektir.

Konut ve işyeri satışları ve kiraları: Türkiye’de yerleşik kişiler; kendi aralarında, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul satışı veya kira sözleşmelerinde sözleşme bedelini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramayacaklar.
İş sözleşmeleri: Türkiye’de yerleşik kişiler; yurt dışında ifa edilecekler dışında kalan iş sözleşmelerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapamayacaklar.

Hizmet sözleşmeleri: Türkiye’de yerleşik kişiler kendi aralarında dövize endeksli danışmanlık ve aracılık dahil hizmet sözleşmesi imzalayamayacaklar.

İSTİSNAİ DURUMLAR:

• Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin taraf oldukları hizmet sözleşmeleri, 
• İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri, 
• Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışında gerçekleştirecekleri faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri. 

Eser sözleşmeleri: Türkiye’de yerleşik kişiler; kendi aralarında gemilerin inşası dışında kalan eser sözleşmelerini dövize endeksli yapamayacaklar. 
 

Menkul satış sözleşmeleri: Türkiye’de yerleşik kişiler; kendi aralarında, iş makineleri dâhil taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış ve kiralama sözleşmelerini dövize endeksli yapabilecekler.

Leasing sözleşmeleri: Gemilere ilişkin finansal kiralama ve leasing sözleşmeleri dövize endeksli yapılabilecekler. Finansal kiralama (leasing) sözleşmelerine ilişkin bedeller döviz cinsinden kararlaştırılabilecekler.

Vatandaş olmayıp Türkiye’de yerleşik kişiler: Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin akdedecekleri, taraf olduğu iş sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenebilecekler.

Kamu kurumları: Kamu kurum ve kuruluşları ile bu kurum ve kuruluşların savunma sanayii sektöründe doğrudan veya dolaylı pay sahipliğinin bulunduğu şirketler, gayrimenkul satış ve kiralama dışında kalan sözleşmeleri dövize endeksli yapabilecekler.

Yabancı şirket şubeleri: Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile serbest bölgelerde yer alan şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmeleri dövize endeksli yapılabilecekler.

Havayolu şirketleri: Yerli havayolu şirketleri ile bu şirketlere teknik bakım hizmeti veren Türkiye’de yerleşik kişiler, gayrimenkul satış - kiralama ve iş sözleşmeleri haricindeki sözleşmeleri dövize endeksli yapabilecekler.

Çek ve senetler: Döviz yasağı konulan sözleşmeler kapsamında düzenlenecek çek, senet gibi kıymetli evraklarda yer alan bedeller dövize endeksli olamayacaklar.

Kıymetli madenlere endeksleme: Uluslararası piyasalarda fiyatı döviz cinsinden belirlenen kıymetli madenlere ve/veya emtiaya endekslenen sözleşmeler, dövize endeksli sözleşme olarak değerlendirilecekler.

Yurt dışındaki şubeler: Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışındaki; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, “Türkiye’de yerleşik” olarak kabul edilecekler.

06.10.2018 tarih ve 30557 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğin (Tebliğ No: 2018-32/51) (24) numaralı fıkrasında;

Bu madde uyarınca sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedeller Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesi kapsamında Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenirken mutabakata varılamazsa; akdedilen sözleşmelerde döviz veya dövize endeksli olarak belirlenen bedeller, söz konusu bedellerin 2/1/2018 tarihinde belirlenen gösterge niteliğindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası efektif satış kuru kullanılarak hesaplanan Türk parası cinsinden karşılığının 2/1/2018 tarihinden bedellerin yeniden belirlendiği tarihe kadar Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması suretiyle belirlenir.

ÖRNEK

Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmelerinde Döviz ya da Dövize Endeksli Belirlenen Kira Bedelinin 2 Sene Süre ile TL Olarak Ödenmesine İlişkin Bakanlık Örneği

TÜFE1

 Sözleşme tarihi: 11.10.2017 (5 Yıl Süreli Kira Sözleşmesi Örneği )

TL’ ye çevrilme tarihi:  11.10.2018

 Döviz sözleşme bedeli: 1000 ABD doları

TCMB efektif satış kuru: 3.7776 Dolar/TL  (4,5525 Euro/TL)

2018 yılı toplam TÜFE oranı: %19,37

TL’ye çevrilen sözleşme bedeli: (1000 x 3.7776) x (1+0,1937) = 3777,6 x 1.1937 = 4509,32 TL olmaktadır.

TÜFE2

11.10.2018 ‘den 18.2.2019’a kadar TÜİK tarafından açıklanan 4 aylık toplam TÜFE değişim oranı

Sözleşme bedeli 1 TL x (1+ TÜFE 2)

TÜFE3

18.2.2019 ‘dan 18.2.2020’ye kadar TÜİK tarafından açıklanan yıllık TÜFE değişim oranı

Sözleşme bedeli  2 TL x (1+ TÜFE 3)

Yukarıda açıklandığı üzere 02 Ocak 2018 tarihindeki döviz kurunun TÜFE aylık değişim oranlarının toplamları esas alınarak belirlenen tutar 4509,32 TL dir.

#Hesaplama şekli Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın internet sitesi tarafından yayınlanan TebliğNo:2008-32/34)’de 6.10.2018 tarihinde yapılan değişiklik ile ilgili sorular ile ilgili örnekten alınmıştır.

07.11.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.