Ebubekir Taşyürek
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
atasyurek@guvenymm.com

Uluslararası Taşımacılıkta KDV İadesinde 'Taşımacılık İstisnasından Kaynaklanan Satış Faturası Listesi'nin Önemi

1-Giriş

Ülkemizin bulunduğu coğrafi konumun sağladığı jeopolitik avantajlar, doğu ve batı arasında köprü durumunda olmamız, iş dünyamızın dünyadaki önemli pazarlara kolay erişim imkanını sağlayarak ekonomimizi büyütmektedir. Gelişen ve büyüyen sanayimizce üretilen malların ülkeler arasında taşınması ihtiyacı da ulaştırma sektörünün önemini ortaya çıkararak ulaştırma sektörümüze tarihi bir misyon yüklemektedir.

3065 Sayılı KDV Kanunu’nda yürürlüğe girdiğinden beri hiç değişmeden yer alan taşımacılık istisnasıyla devlet, ulaştırma-lojistik sektörünün üstündeki KDV yükünün telafisini öncelikleri arasına alarak sektörü rahatlatmaya ve canlı tutmaya çalışmış, uluslararası taşımacılık işlerinden kaynaklanan iade taleplerinin hızlı ve sorunsuz gerçekleşmesi için alt yapıyı uygun hale getirmeye çaba göstermiştir.

Bu yazımızda Uluslararası Taşımacılıkta KDV İade işlemlerinin hızlı ve sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesi için alt yapıda idarece talep edilen Taşımacılık İstisnasından Kaynaklanan Satış Faturası Listesi’nin doğru ve eksiksiz düzenlenmesinin önemi irdelenmiştir.

2-Uluslararası Taşımacılıkta KDV İadesine İlişkin Yasal Mevzuat

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 14 üncü maddesinde; "Transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinde, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek taşıma işleri vergiden müstesnadır. Bu istisna, ikametgâhı, kanunî merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan mükelleflere, ilgili ülkeler itibariyle karşılıklı olmak şartıyla tanınır." hükümleri yer almaktadır. Bu yetkiye istinaden çıkarılan 84/8889 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşıma işleri vergiden istisna edilmiştir.

Söz konusu istisna kapsamına yabancı bir ülkede başlayıp Türkiye'den geçerek yabancı bir ülkede sona eren, yabancı bir ülkede başlayıp Türkiye'de son bulan ve Türkiye'de başlayıp yabancı bir ülkede sona eren taşıma işleri girmektedir.

Konu ile ilgili açıklamaların yer aldığı 26.04.2014 tarih ve 28983 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinin " II/C.Taşımacılık İstisnası " bölümünün "1.1.Kapsam" başlıklı kısmında, istisna kapsamına giren taşıma faaliyetlerinin tamamının veya bir kısmının başka taşımacılara yaptırılması halinde, gerek taşıma işini yaptıran firmaya karşı muhatap olarak işi yüklenen organizatör firmanın, gerekse ikinci derece yüklenici olarak fiili nakliyeyi gerçekleştiren firmanın bu faaliyetleri istisna kapsamına girdiğinden, her iki faaliyet için de vergi hesaplanmaz. Ancak ikinci derece yüklenicinin taşıma faaliyetinin Türkiye içinde başlayıp bitmesi halinde, bu işlerin KDV'ye tabi olacağı belirtilmektedir.

Aynı Kanunun 32.maddesinde ise, taşımacılık istisnası kapsamındaki işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV'nin mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak KDV'den indirileceği, indirimin mümkün olmaması halinde iade edileceği hüküm altına alınmıştır.

3-Uluslar arası Taşımacılık Faaliyetin Varlığının Belgelendirilmesi

Uluslararası taşımacılık faaliyetleri çerçevesinde yüklenilen gider ve maliyetlere ilişkin KDV, Kanun’un izin verdiği şartlarda mükelleflerin hesapladıkları KDV’nden indirilmekte, vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde de indirilemeyen KDV bu işlemleri yapanlara nakden veya mahsuben iade olunmaktadır.

Ancak uluslararası taşımacılık faaliyetinin teknik özellikleri sebebiyle uygulamada gerek idare gerekse mükellefler açısından bir takım problemlerle karşılaşılabilmekte, ortaya çıkan bu sorunlara da çözüm yolları üretilmeye çalışılmaktadır.

İadenin gerçekleştirilebilmesi için temel ilke böyle bir ticari faaliyetin varlığının hukuka uygun bilgi ve belgelerle kanıtlanmasıdır. Sadece bu kapsamda düzenlenmiş faturalar doğal olarak iş bu faaliyetin varlığını belgelemeye yeterli değildir. Düzenlenen faturada söz konusu edilen uluslararası taşımacılık hizmetini gerçekleştiren bu işi yapan taşımacıya ait (öz mal) veya üçüncü kişilerden kiralanmış araç veya araçların varlığı gerektiği gibi bu araçların söz konusu işi yaptığına dair ilgili mevzuata ve uluslararası hukuka uygun düzenlenmiş tevsik edici belgelere de ihtiyaç vardır.

Bu nedenle uluslar arası taşımacığın yapıldığı güzergahın her aşamasında TIR karnesi, gümrük beyannamesi gibi tevsik edici belgelerin asılları veya asıllarına uygun örnekleri mükellefler tarafından alınarak gerektiğinde ibraz edilmek üzere muhafaza edilmeli ve ibraz edilmelidir.

Elektronik ortamda takibi yapılan işlemler dışında özellikle taşıma işini yapan araçları kullanan veya araçlarda yönetici olarak bulunan diğer personelin bu belgeleri muhafaza etmeleri, ilgili gümrük idarelerinden giriş çıkışlarda eksiksiz onaylanmaları ve taşımacılık faaliyetinin sonunda elde kalan süreci belgeleyen onaylı belgelerin sağlıklı bir şekilde mükellefin ilgili birimlerine ulaştırılması konusunda eğitilmiş olmaları gerekmektedir.

3.1-Uluslara Arası Kara Taşımacılık İşlerinden Kaynaklanan İade Taleplerinde Aranan Belgeler

Mükelleflerin transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan kara taşımacılık işlerinden kaynaklanan iade taleplerinde aşağıdaki belgeler aranmaktadır.

1- Standart iade talep dilekçesi

2- İstisnanın beyan edildiği döneme ilişkin indirilecek KDV listesi

3- İade hakkı doğuran işleme ait yüklenilen KDV listesi

4- İadesi talep edilen KDV hesaplama tablosu

5- Satış faturaları listesi

6- Uluslararası taşımacılık faaliyetinin yürütülmesi için ilgili mevzuat gereğince yetki belgesi alınmasının zorunlu olması halinde, söz konusu belge

7- Kara Taşımacılığında; Transit Beyannamesi / TIR Karnesi / Form 302 Belgesi / Kara Manifestosu / Yük Senedi (CMR) / Geçiş Belgesi (Dozvola) /Özet Beyan veya Özet Beyan Yerine Geçen Belgeler / Özet Beyana Dayanak Oluşturan Tevsik Edici Belge / Transit Refakat Belgesi veya bunların gerekli bilgileri ihtiva eden listesi (aslı veya noter, gümrük idaresi ya da YMM onaylı örnekleri)

Yedinci maddede sayılan belgeler yapılan taşıma işinin uluslararası taşımacılık işi kapsamında olduğunu ispat etmesi ve gümrük giriş-çıkış tarihiyle ilişkilendirilmesi kaydıyla iade taleplerinde tevsik edici belge olarak kabul edilebilmektedir.

Yukarıda 1, 2, 3, 4 ve 5. maddelerde belirtilen indirilecek KDV, yüklenilen KDV, Satış faturaları listeleri, genel olarak bütün KDV iade taleplerinde istenen listelerdir.

Ancak içerik itibarıyla transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan uluslar arası taşımacılık işlerinden kaynaklanan KDV iade taleplerine ilişkin Araç Hasılat Listesi olarak ta adlandırılan Satış Faturaları Listesi’nin teknik bilgileri içermesi nedeniyle diğer iade türlerindeki listeden farkı bulunmaktadır.

Her iade türünün Satış Faturaları Listesi kendi özelliklerine göre teknik bilgiler içermektedir.

3.2-Taşımacılık İstisnasından Kaynaklanan Satış Faturası Listesi’nin Önemi

Taşımacılık İstisnasından Kaynaklanan Satış Faturası Listesi, Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinden kaynaklanan iade taleplerinde önemli teknik bilgileri içeren bir listedir. Diğer adı da Araç Hasılat Listesi olan Transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinden kaynaklanan iade taleplerinde aranan Taşımacılık İstisnasından Kaynaklanan Satış Faturası Listesi’nde; KDV iade taleplerine ilişkin Satış Faturası Listesi’ndeki rutin Satış Faturasının Tarihi, Satış Faturasının Serisi, Satış Faturasının Sıra No.su, Firmanın Unvanı, Vergi Dairesi ve Vergi Kimlik Numarası gibi bilgilerin dışında, Araç Plaka (1), Araç Plaka (2), Güzergah (Giriş), Güzergah (Çıkış) Diğer Gelir Kalemleri, (Navlun, Sigorta vb.), Tevsik Edici Belge No (TIR Karne vb. no), Fatura Tutarı, Araç Durumu, Kat edilen Km, Yurtdışı Giriş Gümrük Kapısı, Yurtdışı Çıkış Gümrük Kapısı, Gümrük Giriş Tarihi ve Gümrük Çıkış Tarihi gibi teknik bilgiler bulunmaktadır.

Bu listede mevcut bilgiler ne kadar sağlıklı hazırlanırsa iade talebi sonrası sistem tarafından oluşturulan Kontrol Raporunda çıkan birçok hatalı segmentin açılmadığı görülecektir. Bu durum hem idarenin hem de mükelleflerin ve meslek mensuplarının iş yükünü azaltacak, nakden ve/veya mahsuben iadelerin de hızlanmasını sağlayacaktır.

Listelerin sistem tarafından kontrolü sonrasında az sayıda hata vermesi veya hiç hata vermemesi uluslar arası taşımacılık yapan firmanın belge/bilgi arşivinin de yeterliliğini ortaya koymaktadır. Çünkü bu listeler araçların plakalarını, kat ettikleri mesafeyi (km), varış-bitiş ülkesini, öz mal mı yoksa kiralık araç mı olduklarını, çekici mi, dorse mi olduklarını, kısaca taşımacılık sürecine ilişkin tüm teknik bilgileri de görerek yapılan hizmete bütünüyle de vakıf olmayı da sağlamaktadır.

Ayrıca Araç Hasılat Listesi’nde bulunan kat edilen mesafeye (km) ilişkin teknik bilgilerden hareketle iade hakkı doğuran işleme ait yüklenilen KDV listesine yazılıp sarf edilerek yüklenildiği belirtilen taşımacılık işinin temel girdilerinden olan motorinlere ilişkin randıman hesaplaması kontrolü de yapılabilmektedir.

4-SONUÇ

Kamunun uluslar arası taşımacılık istisnasıyla ulaştırma-lojistik sektörünün KDV yükünün telafisini ve bu işlerinden kaynaklanan iade taleplerinin hızlı ve sorunsuz gerçekleşmesi için alt yapıyı uygun hale getirmeye gayretlerini anlamlı ve önemli buluyor, bu husustaki çabaların ekonomimize global ölçekte değer katacağına inanıyoruz.

Uluslararası taşımacılık faaliyetini ifa eden mükelleflerinde, sektördeki belgelendirmenin teknik özellikleri sebebiyle transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan kara taşımacılık işlerinden kaynaklanan iade taleplerinde problemlerle karşılaşılmaması için; faaliyetin araç ve güzergah bilgileri konusunda sürekli belgelendirilmesi ve bu belgelere istinaden de Taşımacılık İstisnasından Kaynaklanan Satış Faturası Listesi’nin (Araç Hasılat Listesi) itinayla hazırlanması gerektiğini düşünmekteyiz.

26.12.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.