İsteğe bağlı sigortada son durum / Sadettin Orhan

Okurlarımızdan en fazla soru aldığımız konulardan birisi de isteğe bağlı sigorta uygulaması.

Her bir soruya ayrı cevap vermek yerine, bu yazımızı konuya dair en son gelişmelere ayırdık. Ülkemizde uygulanan sosyal güvenlik sistemi genel itibariyle zorunlu sigortalılığa dayanır. Yani bir kimse çalıştığı statüye göre (memur, işçi, esnaf vs.) o statünün gerektirdiği sigortalılık kapsamına zorunlu olarak alınır.

Ancak herhangi bir şekilde çalışma hayatının dışında kalmış kişiler de, isterlerse primlerini kendileri ödemek suretiyle emeklilik sistemine dahil olabilirler. İşte bu uygulamaya isteğe bağlı sigortalılık diyoruz. Sosyal güvenlik reformu, hemen her konuda olduğu gibi isteğe bağlı sigortalılık konusunda da önemli yenilikler getirdi. SGK, geçtiğimiz günlerde konuya ilişkin çıkardığı genelge ile uygulamaya açıklık getirdi.

Eski uygulama nasıldı, yeni durum ne?

1 Ekim 2008 tarihinde 5510 sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce, her bir kurum (SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı) için ayrı bir isteğe bağlı sigorta sistemi vardı. Ancak yeni sistemde bu üç ayrı uygulamaya son verilerek sisteme standart getirildi. Eski uygulama ile yenisini karşılaştıracak olursak;

 Eski sistemde isteğe bağlı sigortalı olanlar sağlık primi ödemediklerinden, kendi primleriyle sağlık yardımı alamıyorlardı. Yeni uygulamada, isteğe bağlının primine Genel Sağlık Sigortası primi de eklendiği için, kişiler kendi sigortaları ile sağlık yardımı alacaklar.

SSK'lılarda, isteğe bağlı sigortalı olabilmek için en az 1080 prim gününe sahip olma şartı vardı. Yeni sistemde bu şart kaldırıldı. Örneğin bir ev hanımı, daha önce herhangi bir şekilde çalışmadığı halde, doğrudan isteğe bağlı sigortaya başvurabilecek.

Yurtdışında bulunanlar dikkat!

Eski sistemde, yurtdışında bulunanlar da Türkiye'de isteğe bağlı sigortalı olabiliyorlardı. Yeni sistemde ise isteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye'de ikamet şartı aranıyor.

Ancak 1 Ekim 2008'den önce isteğe bağlı sigortaya giriş yapmış olan gurbetçilerimiz, aynı şekilde prim ödemeye devam edebilecekler. Öte yandan bu kişilerin isteğe bağlı sigortalılıklarında bir kesinti oluşursa, yurtdışındayken tekrar isteğe bağlıya başvuramayacaklar.

1 Ekim 2008 tarihinden önce memur olarak göreve başlamış olanlar için yeni SGK değil, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu uygulanacak. Dolayısıyla bu memurlar hakkında, yeni isteğe bağlı sigorta hükümleri yerine eski uygulama devam edecek. Ancak bu memurlar, 5434'e göre isteğe bağlı sigortalı iken, bu kapsamdan bir şekilde çıkarlarsa, tekrar eski sisteme göre isteğe bağlıya giriş yapamayacaklar.

Yeni isteğe bağlı sigorta ile getirilen en tipik uygulama, kısmi süreli (part-time) çalışanlara yönelik. Bu kişilerin sigorta bildirimleri ay içerisinde 30 günden az olduğundan, dilerlerse kendileri eksik kalan günleri isteğe bağlı olarak ödeyebilecekler. Ancak hem bu kişilerin ödeme güçleri, hem de ödeyecekleri primlerin Bağ-Kur gibi sayılacağı dikkate alınırsa, bu düzenlemenin pek uygulanabilir olmadığı kanaatindeyiz.

Eski uygulamada örneğin SSK'lılar için üç ay üst üste prim ödenmemesi durumunda isteğe bağlı sigorta kesiliyordu. Yeni uygulamada ise kişiler, bir ayın primini takip eden 12 ay içerisinde öderse, isteğe bağlı sigortada herhangi bir kesinti olmayacak. Örneğin 2009/Ocak ayının isteğe bağlı sigorta primi en geç 2009/Aralık ayı sonunda ödenirse, sigortalılıkta boşluk oluşmayacak.

Primler Bağ-Kur gibi değerlendirilecek

Yeni isteğe bağlı sigortalılığın en önemli özelliği, ödenecek primlerin eski Bağ-Kur, yeni 4/b'li gibi değerlendirilecek olması. 1 Ekim 2008 öncesinden beri SSK'ya isteğe bağlı prim ödeyenler, bu tarihten sonra da ödemeye devam ederlerse, yeni primleri 4/b kapsamında sayılacak. Bu şekilde 1260 günden fazla prim ödenirse, SSK'lı olarak değil, Bağ-Kur'lu gibi emekli olacaklar. Bu da daha fazla prim ödeme anlamına gelecek.

Yeni sistemle isteğe bağlı sigortada başlatılan uygulamalardan birisi de peşin ödeme imkanı. Kişiler dilerlerse, gelecek 1 yılın isteğe bağlı primini bugünden peşin olarak ödeyecekler. Ayrıca bu peşin ödeme sonucunda erken ödeme indiriminden de faydalanacaklar.

Yeni isteğe bağlıda aylık primler asgari ücretin %32'si ila bunun 6,5 katı arasında olacak. Buna göre en düşük prim 213 TL, en yüksek prim de 1.385 TL olacak.

(Kaynak: Bugün Gazetesi | 12.01.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.