Yunus Doğru
Yeminli Mali Müşavir
ymmyunusdogru@gmail.com

İstisna ve Arizi Serbest Meslek Kazançlarında Stopaj ve KDV Uygulaması

Serbest meslek faaliyeti, sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye ya da ihtisasa dayanan, ticari niteliği olmayan işlerin, işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında, kendi nam ve hesabına yapılmasıdır. Bu tür faaliyetlerden elde edilen her türlü kazanç, serbest meslek kazancı olarak kabul edilir. Örnek olarak, avukatlar, doktorlar, mimarlar, mühendisler, ses sanatçıları, öğretmenler, akademisyenler ve benzer meslek grupları serbest meslek faaliyetleri yürüten kişilerdir.

Serbest meslek faaliyetiyle elde edilen kazançların, istisna kazançlar veya arizi kazançlar kapsamında vergilendirilmesi ve bu kazançlardan kesilecek Gelir Vergisi Stopajı ile ödenecek sorumlu sıfatıyla KDV konuları, makalemizin konusunu oluşturmaktadır.

a. İstisna serbest meslek kazançlarında Stopaj ve KDV uygulaması

GVK’nın Madde 18. Maddesinde “Müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senorya ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket,  resim,    heykel  ve   nota  halindeki   eserleri   ile  ihtira   beratlarını  satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Gelir Vergisinden müstesnadır. 

Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir.

Yukarıda yazılı kazançların arızi olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına engel teşkil etmez. Serbest meslek kazançları istisnasının, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.

Bu madde kapsamındaki kazançları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanamazlar. Bu durumda olanların, 94 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü yoktur”  şeklindedir.

Bu kapsamda gelir elde eden serbest meslek erbaplarına yapılan ödemeler üzerinden, Gelir Vergisi Kanunu'nun (GVK) 94. maddesi uyarınca %20 oranında stopaj kesintisi yapılması gerekmektedir. Ayrıca, bu kesintinin yapılmadan önce brüt gelir üzerinden, sorumlu sıfatıyla KDV hesaplanarak beyan edilmesi de zorunludur.

KDV Genel Tebliği'nin 2.1.2.2 bölümünde bu konu şu şekilde açıklanmıştır:
"193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesi kapsamına giren teslim ve hizmetleri, yalnızca aynı kanunun 94. maddesinde belirtilen kişi, kurum ve kuruluşlara yapanların hesaplayacağı KDV'nin, bu kişi veya kuruluşlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi gerekir."

b. Arizi serbest meslek kazançlarında Stopaj ve KDV uygulaması

Gelir Vergisi Kanunu (GVK) 82/4 maddesinde, "Arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hâsılat" arizi kazanç olarak tanımlanmıştır. 2025 yılı için, bu faaliyetlerden elde edilen kazançların 280.000 TL'lik kısmı gelir vergisinden müstesnadır; ancak bu sınır aşan kazançlar beyan edilmek zorundadır. Bu kapsamda, arızi kazanç elde eden kişilerden hizmet alanlar, bu kişilere yapılan ödemeler üzerinden GVK 94. maddesi gereğince %20 stopaj kesintisi yapmalıdır. Ancak, sorumlu sıfatıyla KDV ödenmez.

Konuya ilişkin olarak, Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 02.10.2023 tarihli E-64597866-120-4066 sayılı özelgede şu açıklama yapılmıştır:
"Buna göre, arızi olarak serbest meslek faaliyetinde bulunanlar tarafından Şirketinize sunulan hizmetler, KDV'nin konusuna girmeyecektir."

c) Sonuç

Serbest meslek faaliyetini istisna kazançlar kapsamında yada arizi kazanç olarak elde edenlerden kesilecek Gelir Vergisi Stopajı ve ödenecek sorumlu sıfatıyla KDV konusu özetle aşağıdadır.

• İstisna serbest meslek kazançları: Bu tür kazançlar, hem Gelir Vergisi Stopajına hem de KDV (Katma Değer Vergisi)'ye tabi olup, sorumlu sıfatıyla KDV ödemesi yapılmaktadır.
• Arizi serbest meslek kazançları:  Arizi serbest meslek kazançları yalnızca Gelir Vergisi Stopajı'na tabidir,  sorumlu sıfatıyla KDV ödemesi yapılmaz.

26.08.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.