Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Babadan Çocuğa Miras Yoluyla Nakdi Edinim veya Bağışın Temel Vergileme Farkı

Aile içinde babadan çocuğa mal devri Türk hukukunda iki temel yolla gerçekleşir. Bunlar miras yoluyla intikal ve sağlar arası bağışlama. Bu iki tasarruf, hukuki sonuçları bakımından benzer görünse de özellikle vergisel yükümlülükler açısından önemli farklılıklar barındırır. Bu çalışmada nakdi miras ve nakdi bağış arasındaki temel vergisel ayrım incelenmiştir. İncelenen konuya ilişkin Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) “Mirasçıların Vergisel Yükümlülükleri Rehberi” kullanılmış olup ilgili bölümler aşağıda özetlenmeye çalışılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye’de bulunan malların veraset yoluyla veya herhangi bir suretle ivazsız (karşılıksız) bir şekilde bir şahıstan diğer şahsa intikali veraset ve intikal vergisinin konusuna girer.

Bir kimsenin ölümü üzerine mirası (malları, hakları ve borçları), Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre mirasçılarına geçer. Mirasçılık ya kanuna ya da murisin iradesine dayanır. Kanuna dayanan mirasçılığa “kanuni mirasçılık”, murisin iradesine dayanan mirasçılığa da “mansup mirasçılık” denir.

İvazsız bir şekilde intikal eden gayrimenkul ve hakların tesliminde tapuya tescil ile menkul mallar açısından ise fiziki (hukuken iktisap) tasarrufun geçmesi ile vergiyi doğuran olay meydana gelir.

Veraset ve intikal vergisinin mükellefi, veraset yoluyla veya ivazsız (karşılıksız) bir suretle kendisine mal intikal eden gerçek ve tüzel kişilerdir. Gerçek kişiler insanlardır. Türk Medeni Kanunu’nun 28’inci maddesine göre, kişilik, çocuğun sağ olarak tamamıyla doğduğu anda başlar ve ölümle sona erer. Çocuk hak ehliyetini, sağ doğmak koşuluyla, ana rahmine düştüğü andan başlayarak elde eder.

Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 4’üncü maddesinde yer alan istisnalar aşağıda belirtilmiştir:

-Veraset yoluyla intikal eden ev eşyası ile murise ait kişisel eşyalar ve aile hatırası olarak korunan tablo, kılıç, madalya gibi eşyalar,

-Veraset yoluyla intikal eden malların, evlatlıklar da dâhil olmak üzere çocuklar ve eşten her birine düşen miras paylarının 2025 yılı için 2.316.628 TL’si, eşin tek başına mirasçı olması halinde ise kendisine isabet eden miras payının 2025 yılı için 4.636.103 TL’si,

-Örf ve âdete göre verilmesi gelenek olmuş hediye, cihaz, yüzgörümlüğü ve drahomalar (gayrimenkuller hariç),

-Bütün sadakalar,

-İvazsız suretle olan intikallerin 2025 yılı için 53.339 TL’si,

-Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerin 2025 yılı için 53.339 TL’si,

-Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 3’üncü maddesinin (a) ve (b) bentleri kapsamına giren kişilerin statüleri gereğince amaçları doğrultusunda usulüne uygun olarak yaptıkları yardımlar,

…

Veraset yoluyla meydana gelen intikallere ilişkin Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi;

Ölüm Türkiye’de meydana gelmiş ise;

-Mükellefler Türkiye’de bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 4 ay içinde,

-Mükellefler yabancı bir memlekette bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 6 ay içinde,

Ölüm yabancı bir memlekette meydana gelmiş ise;

-Mükellefler Türkiye’de bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 6 ay içinde,

-Mükellefler ölenin bulunduğu memlekette bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 4 ay içinde,

-Mükellefler ölenin bulunduğu memleketin dışında başka bir yabancı memlekette bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 8 ay içinde,

Gaiplik halinde gaiplik kararının ölüm siciline işlendiği tarihi takip eden 1 ay içinde verilir.

İvazsız intikallere ilişkin Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi;

-Malların hukuken iktisap edildiği tarihi izleyen 1 ay içinde,

Gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişler ile şans oyunlarında, ikramiye kazananlardan kesilen veraset ve intikal vergisine ilişkin beyanname bunları düzenleyenler tarafından yarışma ve çekiliş ile müsabakaların yapıldığı günü takip eden ayın 20’nci günü akşamına kadar verilir.

Veraset ve intikal vergisinin oranı, Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 16’ncı maddesinde belirlenmiştir. 2025 yılı için vergi tarifesi aşağıdaki gibidir:

Bir şahsa, ana, baba, eş ve çocuklarından (evlatlıktan evlat edinenlere yapılan ivazsız intikaller hariç) ivazsız mal intikali halinde vergi, ivazsız intikallere ilişkin tarifede yer alan oranların yarısı uygulanarak hesaplanır.

Örnek 1: 2025 yılında vefat eden (A) şahsından mirasçısı bulunan iki çocuğuna 6.600.000 TL miras kalmıştır. Her bir çocuğa kalan miras payından 2.316.628 TL istisna düşüldükten sonra kalan tutar veraset ve intikal vergisi matrahı kabul edilip tarife oranına göre vergilendirilecektir.

Her bir çocuğun miras payı %50 (3.300.000 TL) olduğundan birisinin matrahı:

3.300.000 - 2.316.628 = 983.372 TL olacaktır.

Dolayısıyla bir mirasçının ödeyeceği toplam vergi: 983.372 X %1 = 9.833,72 olup, bu tutar verginin tahakkukundan itibaren 3 yılda her yıl mayıs ve kasım aylarında olmak üzere altı eşit taksitte ödenecektir. Buna göre ilk taksit tutarı 1.638,95 TL olacaktır. Diğer mirasçı da aynı tutarda vergi ödeyecektir.

Örnek 2: (B) şahsı 2025 yılında iki çocuğuna da ayrı ayrı 2.800.000 TL bağışlamıştır. Bir şahsa, ana, baba, eş ve çocuklarından (evlatlıktan evlat edinenlere yapılan ivazsız intikaller hariç) ivazsız mal intikali halinde ivazsız intikallere ilişkin tarifede yer alan oranların yarısı uygulanacağından kendisine bağış yapılan çocuklardan her biri için hesaplanacak vergi şu şekilde olur.

İstisna tutarı 53.339 TL dir.

Matrah 2.800.000 - 53.339 = 2.746.661 TL’dir.

Matrah artan orana tabi tutulduğunda, ödenecek vergi şu şekilde hesaplanacaktır.

2.400.000 X %5 (Normal oran %10) = 120.000 TL

346.661 X %7,5 (Normal oran %15) = 25.999,57 TL

120.000 + 25.999,57 = 145.999,57 olup, bu tutar verginin tahakkukundan itibaren 3 yılda her yıl mayıs ve kasım aylarında olmak üzere altı eşit taksitte ödenecektir. İlk taksit 24.333,26 TL olarak ödenecektir. Kendisine bağış yapılan diğer çocuk da aynı tutarda vergi ödeyecektir.

5602 sayılı Kanunda tanımlanan şans oyunları ile gerçek veya tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyelerde vergi oranı %20 olarak uygulanmaktadır. İkramiyenin ayni olarak verilmesi halinde fatura tutarı esas alınır.

Veraset ve intikal vergisinin;

-Tahakkukundan itibaren 3 yılda ve her yıl mayıs ve kasım aylarında olmak üzere toplam 6 eşit taksitte,

-Gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazananlara ödenecek ikramiyeler ile 5602 sayılı Kanunda tanımlanan şans oyunları dolayısıyla dağıtılacak ikramiyelerden kesilen vergilerin beyanname verme süresi içinde ödenmesi gerekir.

KAYNAKLAR

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) Mirasçıların Vergisel Yükümlülükleri Rehberi (Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı Ağustos/2025 Yayın No: 570)

15.12.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.