Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Yurt Dışından Satın Alınan Malların Türkiye’ye İthal Edilmeden, Yurtdışı Müşteriye Satılması İşleminde Muhasebe Uygulaması

Yurt dışından satın alınan bir malın Türkiye’ye hiç sokulmadan (serbest dolaşıma girmeden) doğrudan yabancı bir müşteriye satılması durumunda muhasebe uygulaması bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 3’üncü maddesinde, Kanunun 1’inci maddesinde sayılı kurumlardan kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunanların tam mükellef olacakları ve gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında elde ettikleri kazançlarının tamamı üzerinden vergilendirilecekleri; aynı Kanunun 6’ncı maddesinde, kurumlar vergisinin mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 38’inci maddesinde bilanço esasına göre ticari kazancın, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müspet fark olduğu, bu dönem zarfında sahip veya sahiplerce işletmeye ilave olunan değerlerin bu farktan indirileceği, işletmeden çekilen değerlerin ise farka ilave olunacağı, 40 ve 41’inci maddesinde ise safi kazancın tespitinde indirilecek giderler ile gider kabul edilmeyen ödemelere yer verilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 262’nci maddesinde maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade ettiği, iktisadi kıymetin finansmanında kullanılan kredilere ait faiz giderleri ve bunlara ilişkin kur farklarının; emtiada emtianın stoklara girdiği tarihe kadar, diğer iktisadi kıymetlerde ise iktisadi kıymetin envantere alındığı hesap döneminin sonuna kadar olan kısmı ile söz konusu kredilere ilişkin giderler (Faiz giderleri ile kur farklarının diğer kısımlarını maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte mükellefler serbesttirler.), maliyet bedeline dâhil edileceği belirtilmiştir.

3065 sayılı KDV Kanunu’nun 1’inci maddesinde Türkiye’de yapılan ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler ile her türlü mal ve hizmet ithalatının katma değer vergisine tabi olacağı, “İşlemlerin Türkiye’de Yapılması” başlıklı 6’ncı maddesinde ise malların teslim anında Türkiye’de bulunmasını işlemin Türkiye’de yapılmasını ifade ettiği hüküm altına alınmıştır.

Ayrıca, “KDV’nin konusuna girmeyen bu işlemlerin KDV beyannamesinde gösterilmeyeceği de tabiidir.” (B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.06.-454)

1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinin “Tekdüzen Hesap Çerçevesi. Hesap Planı ve Hesap Planı Açıklamaları” başlıklı bölümünde,

60. BRÜT SATIŞLAR İşletmenin esas faaliyetleri çerçevesinde satılan mal ya da hizmetler karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen toplam değerleri kapsar. Satılan mal ve hizmetlerle ilgili sübvansiyonlar, satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları, vergi iadeleri brüt satışlar içinde gösterilir.

120. ALICILAR Bu hesap, işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklarının izlenmesi için kullanılır.

153. TİCARİ MALLAR Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacı ile işletmeye alınan ticari mallar (emtia) ve benzeri kalemler bu hesapta yer alır.

159. VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI Yurt içinden ya da yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır.

320. SATICILAR İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesaptır. Ortaklar, ana kuruluş, iştirakler ve bağlı ortaklıklara olan senetsiz ticari borçların bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerekir.

621. SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ (-) Herhangi bir değişikliğe tabi olmadan satılmak amacıyla alınan ticari mallar (emtia) ve benzeri kalemlerin maliyetini kapsar.

601. YURTDIŞI SATIŞLAR Yurt dışında satılan mal ve hizmetler karşılığında alınan ya da alınacak olan toplam değerlerin izlendiği hesaptır.

646. KAMBİYO KÂRLARI Kambiyo kârlarının izlendiği hesaptır. (İhracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları bu hesaba değil, “601- YURT DIŞI SATIŞLAR” hesabına aktarılır.)

Örnek Uygulama

ADA … A.Ş. yurtdışından 100.000 EUR bedelle satın almış olduğu ticari malları yurtdışı müşterisine 150.000 EUR bedelle sattığını varsayalım. Diğer veriler ise aşağıdaki gibidir.

Yurtdışı tedarikçiden mal sipariş edilip sipariş ödemesi yapıldığında;

Mal tedarikçiden çıkıp müşteriye gittiğinde stok kaydı; (oluşan kur farkı maliyete yazılmıştır. Burada mal bedelinin kredi ile ödenmesi halinde faizlerinde dikkate alınması gerekir.)

Satış faturası düzenlendiğinde;

Satılan malın maliyet kaydı;

Yurtdışı müşteriden tahsilat yapıldığında; (İhracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları 601 hesaba yazılmıştır.)

Sonuç

Tam mükellef olan şirketin yurt dışından satın aldığı emtiayı yurt dışındaki başka bir şirkete satması dolayısıyla elde ettiği kazancın kurumlar vergisi matrahına dahil edilmesi gerekmektedir.

Yurtdışından satın alınan malların Türkiye’ye getirilmeden yurtdışında yerleşik bir şirkete satılması işlemi, teslimin Türkiye’de gerçekleşmemesi nedeniyle KDV’nin konusuna girmemektedir. KDV’nin konusuna girmeyen bu işlemlerin KDV beyannamesinde gösterilmeyeceği de tabiidir.

Yurt dışından mal alımları ile ilgili olarak yurt dışındaki satıcı tarafından alıcı adına fatura (veya ilgili ülke vergi mevzuatına göre muteber bir belge) düzenlenmesi, satıcının ise satışları ile ilgili olarak ise alıcı adına gerçek satış bedeli üzerinden malın teslim edildiği tarihten itibaren yedi gün içerisinde fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

Emtianın stoklara girdiği tarihe kadar oluşan kur farkları ile ilgili ülkenin (satıcının) mevzuatına göre tahsil edilen vergiler maliyet bedeline dahil edilir. Ayrıca satış ile ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları da 601 hesaba yazılır.

KAYNAKLAR

Vergi Kanunları

1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği

45404237-130[I-19-22]-9300 sayılı GİB özelgesi

67630374-130[2017/69]-15415 sayılı GİB özelgesi

01.12.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.