Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Yurtdışı Şirkete Ödenen Pazar ve Müşteri Araştırması ile Aracılık Komisyonu Hizmet Bedellerinin KDV Açısından Değerlendirilmesi

Türkiye’de KDV mükellefi bir işletmenin yurtdışından satın aldığı hizmetin KDV (Katma Değer Vergisi) açısından değerlendirilmesi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Alınan hizmetten Türkiye’de faydalanılması veya faydalanılmaması durumunda yükümlülük değişkenlik gösterecektir.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddesinde Türkiye’de yapılan hizmet ithalatının katma değer vergisine tabi olacağı, 4’üncü maddesinde hizmetin teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlem olduğu, devamında ise bu işlemlerin bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi, şekillerde gerçekleşebileceği hüküm altına alınmıştır.

Mezkûr kanunun 6’ncı maddesinde hizmetin Türkiye’de yapılmasını veya hizmetten Türkiye’de faydalanılmasını ifade ettiği, 9/1 maddesinde ise mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığının, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabileceği belirtilmiştir.

Öte yandan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin (I/A-4) bölümünde “Maddede hizmet dolaylı bir şekilde tanımlanmış, hizmet sayılan bazı işlemler belirtilmiş ve bunlara benzeyen işlemlerin de hizmet sayılacağı hükme bağlanmıştır. Bu nedenle hizmet, belli bir tanım ve bilinen bazı işlemlerle sınırlandırılmamıştır. İleride değişik şekillerde ortaya çıkması muhtemel işlemler de genel tanım ve verilen örneklere nitelik ve mahiyet itibarıyla hizmet olarak değerlendirilebilir.”

Aynı tebliğin (I/A-6.2) “Hizmetin Türkiye’de Yapılması” başlıklı bölümünde “Hizmet ifalarında işlemin Türkiye’de yapılmış sayılması için, 3065 sayılı Kanunun (6/b) maddesine göre hizmetin Türkiye’de yapılması veya hizmetten Türkiye’de faydalanılması gerekir. Hizmetin Türkiye’de yapılmış sayılması için belirtilen iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekmez. Şartlardan herhangi birisinin oluşması halinde hizmet, Türkiye’de yapılmış sayılır. Bir diğer ifade ile hizmet Türkiye’de yapılmışsa, hizmetten hangi ülkede faydalanılırsa faydalanılsın işlem Türkiye’de yapılmış sayılır ve vergiye tabi olur. Hizmetin başka bir ülkede yapılması halinde bu hizmetten Türkiye’de faydalanılmış ise işlem yine Türkiye’de yapılmış sayılır.”

Tebliğin I/C- 2.1.2.1.1) bölümüne göre ise “ikametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayanların Türkiye’de yaptığı hizmetler ile bunların yurt dışında yaptığı ancak Türkiye’de faydalanılan hizmetler KDV’ye tabi olacaktır. Bu gibi hizmet ifalarında mükellef, esas olarak hizmeti ifa eden olmakla birlikte, Türkiye'de ikametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmadığından, KDV’nin tamamı, hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenecektir.

Hizmetin vergiden müstesna olması ve hizmetin yurt dışında yapılıp hizmetten yurt dışında faydalanılması halinde, mükellef veya sorumlu sıfatıyla KDV beyan edilmeyecektir.”

Örnekler:

1-“… Türkiye’de inşa ettirilerek Azerbaycan devletine yapılan gemi satışına ilişkin, Azerbaycan’da yerleşik ... Ltd. Şti’ne ödenen pazarlama ve satış komisyonu bedeli karşılığında Şirketiniz adına düzenlenen faturanın Türk Büyükelçiliğine tasdik ettirildiği belirtilerek, Azerbaycan mukimi firmaya yapılan pazarlama ve satış komisyonu ödemelerinin KVK ve KDV Kanunu karşısındaki durumu ile 2013 yılında kayıtlara gider olarak işlenen ancak aynı yıl içinde Türkiye’den bedeli transfer edilemeyen pazarlama ve satış tutarının 2013 yılında gider olarak kabul edilip edilmeyeceği hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmiştir.

…

Buna göre, ihracat yapan firmanız tarafından yurt dışında yerleşik firmalardan yurt dışında alınan ve yurt dışında yararlanılan pazarlama ve satış hizmetleri, KDV Kanununun 6/b maddesi uyarınca KDV’nin konusuna girmediğinden, Şirketiniz tarafından sorumlu sıfatıyla KDV tevkifatı yapılmayacaktır.” (39044742-010-66139 sayılı 25/05/2016)

2-“… yurt dışına tekstil ürünleri ihraç ettiğinizi, Almanya mukimi gerçek ve tüzel kişilerden ihraç ettiğiniz ürünlerle ilgili yurt dışında pazar ve müşteri araştırması, aracılık komisyonu, pazarlama ve reklam hizmet bedeli gibi hizmetlerden faydalanılacağı belirtilerek, konunun Katma Değer Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu yönünden nasıl değerlendirileceği hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

            …        

Buna göre, şirketinizin yurt dışına yapacağı ihracat işlemlerine yönelik olarak yurt dışında verilen ve yurt dışında yararlanılan aracılık hizmeti KDV’nin konusuna girmediğinden, söz konusu aracılık hizmeti karşılığında yurt dışında mukim firmalara yapılan ödemeler üzerinden sorumlu sıfatıyla KDV tevkif edilip, 2 No.lu KDV Beyannamesiyle beyan edilmesine gerek bulunmamaktadır.” (62030549-125[30-2013/350]-51641 sayılı 29/04/2015)

3-“… firmanızın turizm sektöründe faaliyet gösteren bir otel işletmesi olduğu, Haziran/2010 döneminde Almanya’da mukim bir firmanın çalışanlarının tesisinizde konakladığı, ancak yurt dışındaki ilgili müşterileri bulan, organize eden ve tesisinize gönderen yine Almanya’da mukim bir seyahat acentesinin vermiş olduğu müşteri bulma hizmetinin bedeli olarak tarafınıza komisyon faturası gönderdiği, söz konusu faturaya kurumlar vergisi ve katma değer vergisi (KDV) stopajı uygulanıp uygulanmayacağı ve stopaj uygulanması durumunda, stopaj oranının ne olacağı konusunda tereddüt hasıl olduğu belirtilerek Başkanlığımız görüşü talep edilmiştir.

…

Buna göre, yurt dışındaki seyahat acentesi tarafından firmanıza verilen müşteri bulma hizmetinden Türkiye’de yararlanıldığından, Almanya'da mukim seyahat acentesi tarafından verilen bu hizmet KDV’ye tabi tutulacaktır. Hizmeti veren firmanın Türkiye’de ikametgahı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmadığı takdirde, bu işleme ait KDV’nin, KDV Kanununun 9’uncu maddesi uyarınca firmanız tarafından 2 No.lu KDV Beyannamesi ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir.” (B.07.1.GİB.4.06.17.01-KDV-4:2010-14009-65-312 sayılı 24/05/2011)

4-“… tekstil ürünleri imalatı ve ihracatı işiyle iştigal eden firmanızın yurt dışı pazar ve müşteri bulma faaliyetleri nedeniyle yurtdışında yerleşik Türkiye’de şubesi veya temsilcisi bulunmayan firmalardan yurt dışında gerçekleştirdikleri pazarlama, satış ve pazar bulma faaliyetleri kapsamında almış olduğunuz hizmetlerin ticari kazanç olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği hususu ile düzenlenen faturalarda kurumlar vergisi stopajı ile sorumlu sıfatıyla katma değer vergisi (KDV) tevkifatı uygulamasının yapılıp yapılmayacağına ilişkin görüş talep edilmektedir.

…

Buna göre, ihracat yapan firmanızın yurt dışında mukim firmalardan yurt dışında alacağı ve yurt dışında yararlanacağı müşteri getirme ve yurt dışından müşteri bulma hizmetleri KDV Kanununun 6/b maddesi uyarınca KDV’nin konusuna girmediğinden firmanız tarafından sorumlu sıfatıyla KDV tevkifatı yapılmayacaktır.” (B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV 12-459 sayılı 08/02/2012)

5-“… Şirketinizin esas amaç ve konusunun e-ticaret olduğu, bu amaçla dünyanın her ülkesinde bulunan yerli ve yabancı kişilere her ülkede geçerli olan ve kullanan kişilere çeşitli indirim ve kampanyalardan faydalanmasını sağlayan kart satışı yaptığınızı, yurt dışı bağlantılarınız gereği çeşitli ülkelerde Şirketinize müşteri bulup yönlendiren firmalara, buldukları müşteri başına belli bir komisyon ödemesi yaptığınızı belirterek, …'da kurulu … isimli firmaya Şirketinize bulmuş olduğu müşteriler için komisyon bedeli olarak ödediğiniz 500,00.-USD tutarlı faturanın şirketiniz kayıtlarına alınması sırasında sorumlu sıfatı ile KDV ödenip ödenmeyeceği, ödenmesi halinde KDV oranının bildirilmesi ve stopaj yönünden fatura bedeli üzerinden gelir stopaj kesintisi yapılıp yapılmayacağı hususlarında Başkanlığımız görüşü sorulmaktadır.

…

Buna göre, şirketiniz tarafından yurt dışına yapılan kart satışlarıyla ilgili olarak yurt dışında mukim firmalardan alınan müşteri bulma hizmetinden yurt dışında faydalanıldığından, bu hizmet KDV’nin konusuna girmemektedir.” (62030549-125[15-2020/178]-687706 sayılı 17.06.2022)

Özetle yurt dışındaki şirket size bir hedef pazar analizi, müşteri profilleme, potansiyel müşteri listesi gibi hizmetler veriyor ve bu hizmetten Türkiye’de faydalanılıyor ise bu hizmet KDV’ye tabidir. Aksi halde hizmet KDV’nin konusuna girmemektedir.

KAYNAKLAR

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği

GİB Özelgeleri

22.09.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.