Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Mal ve Hakların Elden Çıkarılmasında İktisap Bedeli Her Zaman Endekslemeye Tabi Tutulur mu?

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Safi Değer Artışı” başlıklı mükerrer 81’inci maddesinde “Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Devlet İstatistik Enstitüsünce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında artırılarak tespit edilir. (5281 sayılı Kanunun 28’inci maddesiyle 01.01.2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere eklenen cümle. Yürürlük; 01.01.2006) Şu kadar ki, bu endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının %10 veya üzerinde olması şarttır.”

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298’inci maddesinin c bendinde, “Vergi kanunlarında yer alan “toptan eşya fiyatları genel endeksi” ibaresi “üretici fiyatları genel endeksi” ve “TEFE” ibaresi “ÜFE” olarak uygulanır.”

hükümlerine yer verilmiştir.

Örnek*: Mükellef (M), 15/11/2021 tarihinde 2.000.000 TL’ye satın almış olduğu gayrimenkulü 23/9/2024 tarihinde 10.000.000 TL’ye satmıştır. Bu durumda söz konusu gayrimenkul 5 yıllık süre dolmadan elden çıkarıldığı için mükellef adına oluşacak değer artışı kazancı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Gayrimenkulün iktisap tarihinden önceki ay olan Ekim 2021 döneminde Yİ-ÜFE 780,45; elden çıkarıldığı aydan önceki ay olan Ağustos 2024 döneminde Yİ-ÜFE 3.610,51 olarak gerçekleşmiştir.

Bu durumda ilgili dönemde artış oranının %10’un üzerinde [(3.610,51- 780,45) /780,45] X 100 = %362,62 olduğu görülmektedir.

Dolayısıyla elden çıkarılan gayrimenkulün endekslenmiş maliyet bedeli; 2.000.000 TL X (3.610,51/780,45) = 9.252.380,04 TL olarak dikkate alınacaktır. (İstisna tutarı 87.000)

Haliyle safi değer artış kazancı 747.619,96 TL’dir. (10.000.000-9.252.380,04) Vergiye tabi gelir ise 660.619,96 TL’dir. (747.619,96-87.000)

Örnek: Mükellef (M), 23/05/2024 tarihinde 2.000.000 TL’ye satın almış olduğu gayrimenkulü 23/9/2024 tarihinde 2.500.000 TL’ye satmış olsun. Bu durumda;

2024 yılı Nisan ayındaki Yİ-ÜFE: 3.369,98

2024 yılı Ağustos ayındaki Yİ-ÜFE: 3.610,51

Artış oranı ise: (3.610,51-3.369,98) / 3.369,98= %7,14

Artış oranı %10’un altında kaldığı için endeksleme yapılmadan safi değer artış kazancı 500.000 TL olarak hesaplanacaktır. (2.500.000-2.000.000)

Hisse senetleri ve gayrimenkul için örnek idare görüşleri;

1-“iki yıldan daha az bir süre elde tutulan hisse senetlerinin satılması durumunda, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, hisse senetlerinin elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Devlet İstatistik Enstitüsünce belirlenen üretici fiyatları genel endeksindeki (ÜFE) artış oranında artırılmak suretiyle tespit edilen iktisap bedelinin ve elden çıkarma dolayısıyla yapılan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi sonucu kazanç oluşması durumunda, bu kazanç, istisna uygulanmadan tamamı üzerinden değer artışı kazancı olarak vergiye tabi tutulacaktır.” (B.07.1.GİB.4.35.16.01-176300-227 sayılı)

2-“Söz konusu gayrimenkulün bu tarihten itibaren 5 yıl içinde elden çıkarılması durumunda gayrimenkulün elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Devlet İstatistik Enstitüsünce belirlenen üretici fiyatları genel endeksindeki (ÜFE) artış oranında artırılmak suretiyle tespit edilen iktisap bedeli ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların satış bedelinden indirilmesi sonucu bulunan tutarın, satışın yapıldığı yıl için belirlenen istisna miktarını aşması halinde, aşan kısmın değer artışı kazancı olarak beyan edilmesi gerekmektedir.” (B.07.1.GİB.4.35.16.01-176200-433)

3-“Bu çerçevede, söz konusu hisselere ilişkin safi değer artışı kazancı, her bir hissenin elden çıkarılması karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan hisselerin ayrı ayrı iktisap tarihinden elden çıkarma tarihine kadar yapılan endeksleme suretiyle tespit edilen maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve uhdenizde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle hesaplanacaktır.” (B.07.1.GİB.4.35.16.01-120.07.01-780)

KAYNAKLAR

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu

213 sayılı Vergi Usul Kanunu

Gelir İdaresi Başkanlığı Özelgeleri

*Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı Şubat/2025 Yayın No: 556

23.06.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.