Tuğçe İçme Yılmazer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
smmm.tugceicmeyilmazer@gmail.com

İstifa Eden İşçinin Hakları ve Yükümlülükleri

İSTİFA NEDİR?

• En yalın haliyle istifa, bir iş yerinde çalışan kişinin kendi isteği dahilinde süreli ya da süresiz olarak işten ayrılmasıdır. İstifa etmek, çalışanın temel haklarından biridir. Ancak istifa ederken dikkat edilmesi gereken bir süreç söz konusudur. Bu sürecin takip edilmesi, çalışan açısından oldukça önemlidir. En önemli noktalardan biri şudur; işçinin kendi isteğiyle işten ayrılması haklı bir sebebe dayanmakta mıdır?

Bu kritik soruya yazının ileri ki aşamalarında yanıt bulabileceksiniz…

İSTİFA EDERKEN İZLENMESİ GEREKEN ADIMLAR NELERDİR?

İstifa eden işçi için, sürecin hukuki açıdan problemsiz ilerlemesi ve hem işçinin hem de işverenin haklarının korunabilmesi adına izlenmesi gereken birkaç önem arz eden adım vardır. İşçi ve işveren bu adımlarla istifanın uygun bir şekilde gerçekleşmesini sağlarlar.

İstifa Dilekçesi Hazırlama: İstifa eden işçi, istifasını yazılı olarak bildirmelidir. İstifa dilekçesinde işçi, istifa sebebini açık ve net bir şekilde belirtmeli ve istifa tarihi açıkça yazılmalıdır. Ayrıca personelin ad soyadı bilgileri, imzasıyla birlikte dilekçe de yer almalıdır.

İşverene Bildirim Yapma: İstifa dilekçesi, işverene doğrudan veya kanuni temsilcisine elden teslim edilmelidir. Elden teslimi mümkün değilse, kayıtlı posta yoluyla gönderilmesi tavsiye edilir. Bu, istifa sürecinin kayıt altına alınmasını sağlar.

Yasal Bildirim Süresine Uygun Hareket Etme: İş Kanunu, belirli süreli iş sözleşmeleri için istifa öncesinde uyulması gereken bir bildirim süresi öngörmektedir. İstifa eden işçi, bu süreye uyarak işverene yeterli zaman tanımalıdır. Bildirim süresi dikkate alınmadan yapılan istifalar, çeşitli hukuki sonuçlara yol açabilir.

Şahsi Eşyaların Toplanması ve İşyerine Devri: İstifa sürecinde, işçinin kişisel eşyalarını toplaması ve varsa işverene ait olan malzemeleri, dokümanları ve ekipmanları teslim etmesi gerekmektedir. Bu, iş ilişkisinin düzgün bir şekilde sonlandırılmasını sağlar.

Sosyal Güvenlik Haklarının Güncellenmesi: İstifa eden işçi, istifasını Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirmelidir. Bu işlem, işsizlik sigortası ve diğer sosyal güvenlik haklarının güncellenmesi için önemlidir. İstifa sürecinde dikkatli ve bilinçli hareket etmek, ilerleyen süreçte oluşabilecek anlaşmazlıkların önüne geçilmesini sağlar. İşveren ve işçi arasındaki ilişkinin hukuki düzlemde sağlıklı sonlandırılması, her iki tarafın da menfaatine olacaktır. İstifa eden işçi, bu adımları takip etmek suretiyle, profesyonel bir çerçevede istifasını gerçekleştirmiş olur.

İSTİFA SÜRECİNİN İŞLEYİŞİ NASILDIR?

1. İstifa Dilekçesi: Yazılı olarak hazırlanmalıdır ve dilekçe işverene, işyerinin insan kaynakları departmanına veya yetkili kişiye teslim edilmelidir. Dilekçede, istifa tarihi, nedeni ve işçinin imzası bulunmalıdır. Elektronik ortamda yapılan bildirimlerin de yazılı bildirim sayılabilmesi için, taraflar arasında önceden bu yönde bir anlaşma olması gerekir.

2. İhbar Süresi: İş Kanunu’na göre işçinin çalışma süresine bağlı olarak belirlenen bir ihbar süresi vardır:

     - 6 aydan kısa süreli çalışmalarda 2 hafta,

     - 6 ay ile 1,5 yıl arasında 4 hafta,

     - 1,5 yıldan uzun çalışmalarda 6 hafta.

İşçi, bu süre boyunca çalışmaya devam etmeli ya da ihbar süresine uymadığı takdirde işverene ihbar tazminatı ödemelidir.

Belirli durumlar ve koşullar altında, istifa eden işçi bildirim süresine uymadan iş akdini sonlandırabilir. Bu durumlar;

- İşverenin işçiye karşı ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranması,

- İş süreçlerinde önemli değişiklikler yapılması ve bu değişikliklerin işçinin çalışma koşullarını olumsuz etkilemesi gibi hallerdir.

3. İşveren ile Profesyonel İletişim: İşçinin, istifa sürecinde profesyonel bir dil kullanarak işverenle açık ve dürüst bir iletişim kurması önemlidir. Bu, gelecekte doğabilecek hukuki ihtilafların önlenmesine yardımcı olabilir.

4. Şahsi Eşyaların Toplanması ve İşyerine Devri: İstifa sürecinde, işçinin kişisel eşyalarını toplaması ve varsa işverene ait olan malzemeleri, dokümanları ve ekipmanları teslim etmesi gerekmektedir.

5. Sosyal Güvenlik Haklarının Güncellenmesi: İstifa eden işçi, istifasını Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirmelidir. Bu işlem, işsizlik sigortası ve diğer sosyal güvenlik haklarının güncellenmesi için önemlidir.

6. İşverenin Yükümlülükleri: İşveren, işçinin hak ettiği tüm ücret, tazminat ve yan haklarını işten çıkış tarihinden itibaren yasal süresi içinde ödemek zorundadır. Ayrıca işten ayrılma sürecinde işçiye çalışma belgesi düzenleyip teslim etmesi gerekmektedir. İstifa süreci, işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisinin adil ve şeffaf bir şekilde sonlandırılmasını sağlamalıdır. İşçi, haklarını korumak ve yükümlülüklerini yerine getirmek için İş Kanunu’nda belirtilen kurallara uygun hareket etmelidir.

HAKLI VE HAKSIZ NEDENLE İSTİFA NEDİR?

• Haklı Nedenle İstifa: İşçinin, işyerinde maruz kaldığı olumsuz koşullar nedeniyle işten ayrılma hakkıdır. Örneğin, işyerinde mobbing, maaşın ödenmemesi, iş güvenliği önlemlerinin alınmaması gibi durumlar haklı neden oluşturur.
• Haksız Nedenle İstifa: İşçinin, herhangi bir gerekçe göstermeden veya hukuki bir sebep olmaksızın işten ayrılmasıdır. Bu durumda, işçinin kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı gibi hakları kaybolur.

İşçinin, haklı nedenle istifa etmesi durumunu örneklerle detaylı bir şekilde inceleyelim;

İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE FESİH HAKKI NEDİR?

• İşçilerin, istifa ettikleri işyerlerinden tazminat alma talebinde bulunabilmeleri için istifalarını haklı neden ya da nedenlere dayandırmak zorundadırlar. Aksi takdirde işçiler, işverenden herhangi bir hak talep edemezler. Bu nedenle işçinin istifasını haklı nedenlere dayandırması zorunludur. İş Kanunu’nun 24. maddesi işçinin haklı nedenle fesih sebeplerini 3 ana başlık altında toplamıştır:

Şimdi bu başlıkları detaylı bir şekilde inceleyelim;

• Sağlık nedeniyle derhal fesih: İşçi, sağlığını tehdit eden bir durum olduğunda haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir. Örneğin; işverenin veya işçinin yakın temas halinde bulunduğu bir başka işçi, bulaşıcı ve öldürücü nitelikte bir virüsten kaynaklı hastalığa yakalanırsa bu durumda işçi istifa edebilir. Başka bir örnekle daha açıklanacak olursa; oldukça fazla güç gerektiren bir işte çalışan işçi, bir süre sonra hasta olursa ve çalışmaya devam etmesinin uygun olmayacağına karar verilirse işçi işten ayrılabilir.
• Zorlayıcı sebep nedeniyle derhal fesih: İşçinin iş yerinde çalışmasını imkansız hale getiren olaylar da haklı fesih sebebidir. Örneğin; yangın nedeniyle iş yerinin hasar alması ve işçinin çalışamayacak hale gelmesi haklı fesih nedenidir. Başka bir örnekle daha açıklanacak olursa; ekonomik sebeplerle bir işyerinin iki hafta boyunca kapatılmasına karar verilirse, işçi bir hafta boyunca iş durduktan sonra istifa edebilmektedir.
• Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık nedeniyle derhal fesih: İş Kanunu’nun 24/II maddesi, işverenin işçiye karşı kötü niyetli davranışlarını fesih sebebi saymaktadır.

Bu son maddeyi örneklerle kapsamlı bir şekilde inceleyelim;

İşverenin işçiyi aldatması veya yanıltması: İşveren, işçiye işe girişte yanlış bilgi vermişse veya çalışma koşullarını gerçekte olduğundan farklı göstermişse, işçi haklı fesih yapma hakkına sahiptir. Örneğin; temizlik personeli olarak işe başlayan işçiye garsonluk görevi verildiği takdirde işçi istifa edebilir.

İşçinin ücretinin eksik veya geç ödenmesi: Maaşın düzenli ödenmemesi, sigorta primlerinin yatırılmaması veya eksik yatırılması, fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi işçi için haklı fesih sebebidir. Örneğin; ücret 20 gün gecikirse, işçi haklı nedenle fesih yapabilir.

Mobbing (Psikolojik Baskı ve Taciz): İşçi, işveren veya iş arkadaşları tarafından hakarete uğruyor, dışlanıyor veya kötü muamele görüyorsa haklı fesih hakkı vardır. Örneğin; İşverenin, işçiyi azarlaması, küçümsemesi, utandıracak sözler söylemesi, alay etmesi, diğer kişilerin yanında utandıracak sözlerde veya davranışlarda bulunması, korkutması, haksız yere eleştirmesi işi bırakma nedenidir.

İşverenin işçiye cinsel tacizde bulunması: Cinsel taciz, işveren veya iş arkadaşlarından        gelebilir. İşçi, böyle bir durumda iş sözleşmesini derhal feshedebilir ve tazminat talep edebilir. Örneğin; işverenin, işçinin kendisine ya da bir aile üyesine sarkıntılık etmesi istifa nedenidir.

İşverenin veya iş arkadaşlarının işçiye fiziksel saldırıda bulunması: İşçinin fiziksel şiddete maruz kalması haklı fesih sebebidir. Örneğin; işçinin, işveren tarafından darp edilip, sağlık sorunları yaşaması istifa nedenidir.

İşçinin kişisel haklarına saldırı veya onur kırıcı davranışlar: İşveren, işçiyi aşağılayan, küçük düşüren veya onur kırıcı sözler sarf ediyorsa işçi haklı olarak işten ayrılabilir. Örneğin; iş yerinde, işverenin işçiye hakaret veya küfür etmesi, çalışan açısından son derece rahatsız edici ve hukuk dışı bir durumdur. Bu duruma istinaden, işçi istifa etme hakkına sahiptir.

İSTİFA EDEN İŞÇİNİN HAKLARI NELERDİR?

1. Kıdem Tazminatı: İşçi, kendi isteğiyle işten ayrıldığında genelde kıdem tazminatı alamaz. Ancak, istifa ederken haklı bir fesih nedeni varsa bu hak doğar. Haklı fesih nedenleri şunlardır:

     - İşyerinde psikolojik taciz (mobbing) uygulanması,

     - Ücretin sürekli ve zamanında ödenmemesi,

     - Çalışma koşullarının işçinin sağlığını tehlikeye sokacak şekilde kötüleştirilmesi.

     - Haklı bir fesih durumunda, işçinin çalıştığı her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir.

2. İhbar Tazminatı: İstifa eden işçi, ihbar tazminatı talep edemez çünkü bu hak işveren tarafından yapılan fesihlerde geçerlidir.

Ancak, işçinin ihbar süresine uymaması durumunda işveren, işçiden ihbar tazminatı talep edebilir.

- İşçinin Derhal Ayrılma Hakkı

İstifa eden işçi, ancak kanunlar veya toplu iş sözleşmesi gibi düzenlemelerde öngörülen bazı zorunlu durumlar söz konusu olduğunda derhal işten ayrılabilir. Bu durumlar genellikle işçinin sağlık sorunları veya işverenin işçiye karşı yükümlülüklerini yerine getirmemesi gibi istisnai hallerdir.

3. Ücret ve Yan Haklar: İstifa eden işçi, çalıştığı süre boyunca hak ettiği tüm ödenmemiş maaşını, fazla mesai ücretlerini ve kullanmadığı yıllık izin ücretlerini alabilir. Ayrıca varsa işçiye sağlanan prim, yemek kartı, özel sağlık sigortası gibi haklar da fesih tarihine kadar devam ettirilmelidir.

4. İşsizlik Maaşı: Haklı bir nedenle istifa eden işçi, Türkiye İş Kurumu’na (İŞKUR) başvurarak işsizlik maaşı alabilir. Bunun için işçinin istifa nedenini ve haklı gerekçesini kanıtlayan belgeleri sunması gerekir.

5. Referans İsteme: İstifa eden işçi yeni bir iş bulma sürecinde eski işvereninden referans isteyebilir. İşverenin, işçinin performansına ve iş ahlakına uygun dürüst bir referans vermesi beklenir.

SONUÇ

İşçilerin hakları konusunda bilgi sahibi olmak son derece önemlidir. İstifa eden bir işçinin, tazminat alıp almayacağı konusu ise sıklıkla üzerinde durulan önemli bir konudur. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli kriter, istifa eden işçinin istifa nedenidir.

Eğer işçi, haklarının ihlali veya çalıştığı koşulların sağlıksız olması gibi geçerli sebeplerle istifa etmişse, tazminat hakkı doğar. Bu nedenle, istifa eden işçi tazminat alabilir mi sorusuna cevap ararken, işçinin içerisinde bulunduğu iş koşullarının sağlıklı ve detaylı analiz edilmesi oldukça önemlidir. Sonuç olarak, işçinin haklarını bilmesi ve haklarına dair gerekli savunmayı yapabilmesi, her çalışan nezdinde oldukça hassas bir konudur.

Ayrıca şu detay oldukça önemlidir; İşçinin iş yerinden kendi rıza ve isteği ile ayrılması işçinin sadece kıdem tazminatı almasını engeller. Kıdem tazminatı haricinde bulunan içeride bulunan tüm alacakların işveren tarafından işçinin kendisine ödenmesi gerekmektedir. Bu alacaklara; ücret, prim, ikramiye, kullanılmayan senelik izin vb. tüm hak edişler örnek olarak gösterilebilmektedir.

20.10.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.