Necdet Doğruç
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
necdetdogruc@gmail.com

İşletmelerde Özkaynaklar ve Muhasebe Kayıtları (2.Bölüm)

529-Diğer sermaye yedekleri

520-521-522-523  bu hesap grubu içerisinde sayılanların dışında kalan diğer sermaye yedeklerinin izlendiği hesaptır.

Bu hesaba örnek olarak sermaye tamamlama fonunu gösterebiliriz.

KVK 6 MADDE

(1) Kurumlar vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safî kurum kazancı üzerinden hesaplanır.

(2) Safî kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun ticarî kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır. Ziraî faaliyetle uğraşan kurumların bu faaliyetinden doğan kazançlarının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun 59 uncu maddesinin  son fıkra hükmü de dikkate alınır.

(7394 sayılı kanunun 23.maddesiyle eklenen fıkra; Yürürlük 15.04.2022) (3) 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 376 ncı maddesi uyarınca sermayenin tamamlanmasına karar verilen şirketin ortakları tarafından zarar sebebiyle karşılıksız kalan kısmı kapatacak miktarda aktarılan tutarlar kurum kazancının tespitinde dikkate alınmaz.

SERMAYE TAMAMLAMA FONU :Zarar sebebiyle karşılıksız kalan tutarın şirket ortakları  tarafından karşılanmasıdır.

   Y .AŞ’nin öz varlık durumu aşağıdaki gibidir.

   SERMAYE    :600.000 TL

   ZARAR          :400.000 TL

   ÖZ VARLIK    :200.000 TL

Şirket genel kurulunda karar gereği şirket zararı kadar sermaye tamamlanması karar verilmiş ve şirket ortakları zarar tutarı  olan   400.000 TL şirketin banka hesabına yatırmışlardır.

(7394 sayılı kanunun 23.maddesiyle eklenen fıkra; Yürürlük 15.04.2022) (3) 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 376 ncı maddesi uyarınca sermayenin tamamlanmasına karar verilen şirketin ortakları tarafından zarar sebebiyle karşılıksız kalan kısmı kapatacak miktarda aktarılan tutarlar kurum kazancının tespitinde dikkate alınmaz.

--------------------------------------------/—----------------------------------------------

102 BANKALAR        400.000 TL

                                                529  DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ  400.000 TL

                                                529.01 Sermaye  tamamlama fonu

                 ortaklar tarafından yatırılan sermaye tamamlama fonu

-----------------------------------------/—-------------------------------------------

ÖRNEK  2 -ORTAKLARA OLAN BORÇLARDAN KARŞILANMASI

Şirket genel kurulunda karar gereği şirket zararı kadar sermaye tamamlanması karar verilmiş ve  bu zarar tutar ortakların   şirketten olan alacağından karşılanmıştır.

(7394 sayılı kanunun 23.maddesiyle eklenen fıkra; Yürürlük 15.04.2022) (3) 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 376 ncı maddesi uyarınca sermayenin tamamlanmasına karar verilen şirketin ortakları tarafından zarar sebebiyle karşılıksız kalan kısmı kapatacak miktarda aktarılan tutarlar kurum kazancının tespitinde dikkate alınmaz.

—----------------------------------------/—------------------------------------------------

331 ORTAKLARA BORÇLAR               400.000 TL

                                             529  DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ        400.000 TL

                                              529.01 Sermaye tamamlama fonu

Şirketin ortaklara olan ticari ve mali borçlarından   zarar sebebiyle karşılıksız kalan kısmının  sermaye fonuna aktarılması

—--------------------------------------/—------------------------------------------------   

1-SERMAYE TAMAMLAMA FONUNUN ZARARLARA MAHSUBU

“Sermaye tamamlama fonu yalnızca zararların mahsup edilmesi suretiyle kullanılabilir.”26.12.2020 TTK TEBLİĞ MADDE 4

Tebliin ilgili maddesine göre sadece zararların mahsubuna izin vermektedir.Sermaye artırımına müsade etmemektedir.

4 maddesine göre maddesine göre  zarar mahsubu

-----------------------------------------/—---------------------------------------------

  529  DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ    400.000 TL

  529.01 Sermaye tamamlama fonu

                                                    580 GEÇMİŞ YIL ZARARLARI   400.000 TL 

Sermaye tamamlama fonunun zararlara mahsubu

—---------------------------------------/—---------------------------------------------------------

54 KAR YEDEKLERİ

Yasal yedekler:Kanun ,ana sözleşme hükümleri yada  ortaklıkların yetki organları tarafından alınan karalar uyarınca,dağıtılmamış yada işletmede alıkonulmuş karlar bu hesap grubunda gösterilir.

540 Yasal Yedekler

Kanun hükümleri uyarınca  ayrılmış bulunan yedekler bu hesap kaleminde gösterilir.

I - Kanuni yedek akçe TTK-519)

1. Genel kanuni yedek akçe

MADDE 519- (1) Yıllık kârın yüzde beşi, ödenmiş sermayenin yüzde yirmisine ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçeye ayrılır.

(2) Birinci fıkradaki sınıra ulaşıldıktan sonra da;

a) Yeni payların çıkarılması dolayısıyla sağlanan primin, çıkarılma giderleri, itfa karşılıkları ve hayır amaçlı ödemeler için kullanılmamış bulunan kısmı,

b) Iskat sebebiyle iptal edilen pay senetlerinin bedeli için ödenmiş olan tutardan, bunların yerine verilecek yeni senetlerin çıkarılma giderlerinin düşülmesinden sonra kalan kısmı,

c) Pay sahiplerine yüzde beş oranında kâr payı ödendikten sonra, kârdan pay alacak kişilere dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu,

genel kanuni yedek akçeye eklenir.

(3) Genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşmadığı takdirde, sadece zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye veya işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler alınması için kullanılabilir.

(4) İkinci fıkranın (c) bendi ve üçüncü fıkra hükümleri, başlıca amacı başka işletmelere katılmaktan ibaret olan holding şirketler hakkında uygulanmaz.

(5) Özel kanunlara tabi olan anonim şirketlerin yedek akçelerine ilişkin hükümler saklıdır.

1ci Yedek Akçe

Yıllık kârın yüzde beşi, ödenmiş sermayenin yüzde yirmisine ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçeye ayrılır.

2ci Yedek Akçe

Pay sahiplerine yüzde beş oranında kâr payı ödendikten sonra, kârdan pay alacak kişilere dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu,

ÖRNEK

( Y )A.Ş  

 Kuruluş Yılı                   :  2024

 Sermayesi                    :   500.000 TL

 Ticari Kar                      :1.000.000 TL (690 hesap)

 Kkeg                             :   100.000 TL

 Kurumlar Vergisi           :   275.000 TL

 sermayenin tamamı ödenmiştir.

Yukarıda verilen bilgiler doğrultusunda  Kanuni Yedek akçe hesaplaması

1.Yedek Akçe hesabı

   Ticari Kar (690 hesap)  %5                           :   1.000.000 x%5 =  50.000 TL Sınır(500.000 x%20=100.000 TL 

    1 Temettü   : Ödenmiş sermayenin %5        :     500.000 x%5  =25.000 TL

2.Yedek Akçe  hesabı

Ticari Kar(690Hesap)                           :   1.000.000 TL

Kkeg                                                     :      100.000 TL

Kurumlar Vergi Matrah                         :   1.100.000 TL

Kurumlar vergisi %25  (-)                          :  275.000 TL

Netkar                                                    :     725.000 TL   (1.000.000-275.000)

Net Kar                                                                :725.000 TL

1.yedek akçe  (-)                                                 :   50.000 TL

1.Temettü       (-)                                                 :   25.000 TL

Ortaklara dağıtılmasına karar verilen kar           : 650.000 TL

2.Yedek Akçe  (650.000x%10)                           :    65.000 TL

MUHASEBE KAYITLARI

—-----------------------------------------------2025—----------------------------------------------------

570 Geçmiş Yıl Karları        115.000 TL

                                             540 Yasal Yedekler                              115.000TL

                                             540.01 1. Yedek akçe   50.000 TL

                                             540.02 2.Yedek Akçe   65.000 TL

Kanuni Yedek Akçe ayrılması

—-----------------------------------------------/—----------------------------------------------

549 Özel Fonlar

İşletmede  bırakılması ve tasarrufu zorunlu yasal fonlar ile diğer maksatlarla ayrılan fonlar bu hesapta izlenir.

ÖRNEK (KGV 5-1-e)

Gayrimenkul 2016 yılında satın alınmıştır 2024 yılında da satılmıştır

Firma 2024 yılında zarar beyan etmiştir.

Gayrimenkul satış karı       1.000.000 TL

KGV 5-1-e) %25                    250.000 TL

Gayrimenkul istisna satış karı 2024 yılı gelir tablosunda beyan edilecek ve 2024 yılı kurumlar vergisi beyanında istisna tutarı indirim konusu olacaktır. Fon hesabına alınma işleminin,satışın yapıldığı yılı izleyen hesap döneminin başından  itibaren kazancın beyan edildiği döneme ait kurumlar vergi beyannamesinin  verildiği tarihe kadar yapılması gerekir.

SATIŞIN YAPILDIĞI YILI  İZLEYEN DÖNEMDE (2025 YILI)YAPILACAK  MUHASEBE KAYITLARI

—-----------------------------------------01.01.2025—-----------------------------------------

580 Geçmiş Yıl Zararları          250.000 TL                                   

                                              549 Özel Fonlar       250.000 TL          

                                              549.01 G menkul satış fonu

2024 yılında  gayrimenkul satış karının ilgili hesaba kaydı

--------------------------------------------/--------------------------------------

Eğer firma kar beyan etmiş olsaydı

Muhasebe kaydımız

---------------------------------------01.01.2025------------------------------------

570 Geçmiş yıl karları          250.000 TL

                                                      549 Özel Fonlar       250.000 TL           

                                                      549.01 G menkul satış fonu

2024 yılında  gayrimenkul satış karının ilgili hesaba kaydı

----------------------------------------/------------------------------------

PASİF KALEMLERE  AİT ENFLASYON FARKLARININ  DÜZELTME SONUCU OLUŞAN GEÇMİŞ YIL ZARARLARINA  MAHSUP İŞLEMİ

ÖRNEK

(Z) A.Ş   2024 yılında enflasyon düzeltmesi sonucu

  Geçmiş yıl  zarar enf farkları        :200.000 TL dir

  muhasebe kaydımız  aşağıdaki olacaktır.

—-------------------------------------------------/—-----------------------------------------

580  Geçmiş Yıl zararları                    200.000 TL

580.50 enf düz zararları

                                         502 -529-540-542-570 Hesap         200.000 TL

                                           502.50- enf düzeltme olumlu farkları

—------------------------------------------------------/—---------------------------------------------

geçmiş yıl zarara enf düzeltme farkları  502-529-540-542-570 hesaplardaki enflasyon düzeltme olumlu farklarına mahsup edilmesi VUK MÜK 298-5/A   

502-529-540-542-570 hesaplarındaki enflasyon farkları Tasfiye veya Sermaye azaltımında (sermayeye ilave edilen enflasyon farkları) vergilendirilir.

29.12.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.