Muzaffer Emekci
Yeminli Mali Müşavir
E. Vergi Başmüfettişi
Sorumlu Denetçi
muzafferemekci@gmail.com

İklim Kanunu, Yeşil Dönüşüm Destek Programı

09/07/2025 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan, 7552 sayılı İklim Kanunu ile Yeşil Dönüşüm Destek Programı Uygulama Usul ve Esasları Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile yapılan düzenlemeler özet itibariyle aşağıda izah edilmiştir.

A. 7552 Sayılı İklim Kanunu

7552 sayılı İklim Kanunu, 2053 Net Sıfır Emisyon hedefine ve Paris Anlaşması kapsamındaki taahhütlerine ulaşma yolunda atılan önemli bir adım olmasının yanında, Avrupa Birliği'nin (AB) Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasının (SKDM), Türk ihracatçılarına getireceği mali yükü bertaraf etmek ve karbon gelirlerini Türkiye sınırları içinde tutmak amacıyla tasarlanmış stratejik bir araçtır. Kanunun merkezinde, bu hedefe ulaşmayı sağlayacak olan ulusal bir Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurulması yer almaktadır.

Bu amaçla, , iklim politikalarını yönetmek üzere güçlü ve merkezi bir yapı kurulmuş olmaktadır:

• Kurumsal Mimari: Teknik ve idari uygulamalar için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na bağlı İklim Değişikliği Başkanlığı kurulmuştur. Ancak asıl stratejik kararlar, ekonomik bakanlık ve kurumların (Hazine ve Maliye, Ticaret, Sanayi, Enerji, EPDK, SPK vb.) üst düzey temsilcilerinden oluşan Karbon Piyasası Kurulu tarafından alınacaktır.
• Yaptırımlar: Kanun, uyumu sağlamak için caydırıcı mali yaptırımlar getirmektedir. Özellikle, yıllık emisyon yükümlülüğünü yerine getirmeyen şirketler, eksik kalan her bir ton emisyon için piyasa fiyatının iki katı kadar ceza ödeyecektir. Bu, şirketleri cezadan kaçınmak için her zaman piyasadan emisyon hakkı (tahsisat) satın almaya teşvik ederek sistemin işlerliğini garanti altına alır.

1- Emisyon Ticaret Sistemi (ETS): Türkiye'nin Karbon Piyasası

Kanunun en somut çıktısı, "tavan ve ticaret" (cap-and-trade) ilkesine dayalı bir ulusal Emisyon Ticaret Sistemi'nin (ETS) kurulmasıdır.

• İşleyiş: Sistem, en çok emisyon üreten sektörler için yıllık bir emisyon üst sınırı (tavan) belirler. Bu tavan dahilinde şirketlere emisyon hakları (tahsisatlar) dağıtılır. Emisyonlarını azaltan şirketler fazla haklarını satabilirken, limiti aşanlar piyasadan ek hak satın almak zorunda kalır.
• Piyasa ve Tahsisatlar: Karbon piyasası, Türkiye'nin enerji piyasası işletmecisi olan EPİAŞ tarafından yönetilecektir. Tahsisatların bir kısmı, özellikle uluslararası rekabette dezavantajlı duruma düşebilecek sektörlere ücretsiz olarak verilirken, geri kalanı ihale ile satılacaktır.
• Pilot Aşama: Sistemin tam olarak yürürlüğe girmesinden önce, sanayinin adaptasyonunu kolaylaştırmak için bir pilot uygulama dönemi yapılacaktır. Bu dönemde, olası ihlallere yönelik cezalar %80 indirimli uygulanarak şirketlerin sistemi düşük riskli bir ortamda öğrenmesi hedeflenmektedir.

2- SKDM, Gelirlerin Ülke İçinde Tutulması

Kanunun temel stratejik amacı, AB'nin SKDM'sinden kaynaklanan finansal transferi önlemektir. SKDM, AB dışından ithal edilen karbon yoğun ürünlere (demir-çelik, çimento, alüminyum vb.) ek bir vergi getirmektedir.

Türkiye'nin kendi ETS'sini kurması, bu mekanizmaya karşı bir kalkan görevi görür. Türk şirketleri, yerli ETS kapsamında ödedikleri karbon bedelini, AB sınırında ödeyecekleri SKDM vergisinden düşebilecektir. Bu sayede, karbon maliyeti AB'ye transfer olmak yerine, Türkiye'nin kendi bütçesine gelir olarak kaydedilecek ve ülkenin yeşil dönüşümünü finanse etmek için kullanılacaktır.

3- Yeşil Dönüşümün Finansmanı

Kanun, ETS'den elde edilecek gelirlerin nasıl kullanılacağına dair yenilikçi bir mali döngü yaratmaktadır.

• Gelirlerin Amaca Tahsisi: ETS ihalelerinden elde edilecek gelirler, genel bütçede özel bir kalemde toplanacak ve yalnızca "yeşil dönüşüm ve iklim değişikliğiyle mücadele" amacıyla kullanılacaktır. Bu, fonların başka alanlara kaydırılmasını önler.
• Adil Geçiş: Kanun, dönüşümün sosyal etkilerini de göz önünde bulundurur. Toplanan gelirlerin %10'a kadarlık bir kısmı, kömür bölgeleri gibi dönüşümden olumsuz etkilenecek toplulukları ve işçileri desteklemek amacıyla "adil geçiş" faaliyetlerine ayrılmıştır. Bu, sürecin sosyal meşruiyetini artırmayı hedefler.
• Yeşil İş Gücü: Kanun, Milli Eğitim Bakanlığı ve YÖK'e, müfredatları güncelleyerek geleceğin "yeşil iş gücü"nü yetiştirme görevi vermektedir.

Kanun, Türkiye'nin 2053 karbon nötr hedeflerine ulaşması için teknolojik dönüşümü de teşvik etmektedir. Özellikle yenilenebilir enerji potansiyelinden faydalanarak yeşil hidrojen üretiminde küresel bir oyuncu olma hedefi öne çıkmaktadır.

Sonuç olarak, 7552 sayılı İklim Kanunu, öncelikli olarak ekonomik gerekliliklerle şekillenmiş pragmatik bir düzenlemedir. AB'nin SKDM tehdidine karşı bir savunma mekanizması kurarken, aynı zamanda Türkiye'yi karbonsuzlaşma yoluna sokmakta ve bu dönüşümü finanse edecek bir iç kaynak meydana getirmektedir. ETS kuralları (emisyon tavanı, ücretsiz tahsisat oranları vb.) henüz netleşmemiş olsa da karbonsuzlaşma yatırımlarının kaçınılmaz hale geldiği söylenebilir.

B. Yeşil Dönüşüm Destek Programı

9 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan tebliğ ile "Yeşil Dönüşüm Destek Programı Uygulama Usul ve Esasları Tebliği"nde bir dizi değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikler, programın adını, amacını, yasal dayanağını ve uygulama süreçlerini yeniden düzenlemektedir.

Programın amacı, Türkiye’de döngüsel ekonomi yaklaşımıyla uyumlu, doğal kaynakları koruyan, iklim ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlayan, kaynak verimli ve düşük karbonlu üretimi amaçlayan yatırımların desteklenmesine yönelik usul ve esasları belirlemektir.

1- Başvuru ve Uygulama Esasları

• Yol Haritası Raporu: Yatırımcılar, tesis bazında yürütecekleri yeşil dönüşüm uygulamalarını içeren bir yol haritası raporu hazırlamakla yükümlüdür. Bu raporun, Bakanlık tarafından ilan edilen şablon kullanılarak hazırlanması ve en az beş yıllık bir süreyi kapsayan proje önerileri içermesi zorunludur.
• Yeşil Dönüşüm Ekibi ve Lideri: Yatırımcı tarafından bir yeşil dönüşüm ekibi oluşturulur ve bu ekip içinden bir "yeşil dönüşüm lideri" yetkilendirilir. Programla ilgili tüm bilgilendirmeler bu lidere yapılır. Yeşil dönüşüm lideri, aynı zamanda Yatırım Teşvik Belgesi işlemlerinin elektronik ortamda yürütülmesi için de yetkilendirilmiş olmalıdır.
• Başvuru Süreci: Başvurular, yeşil dönüşüm lideri tarafından program portalı üzerinden yapılır. Bir yatırım adresi için süreci devam eden bir başvuru veya düzenlenmiş açık bir Yatırım Teşvik Belgesi varken yeni başvuru yapılamaz.
• Değerlendirme: Başvurular öncelikle şekil yönünden incelenir ve eksiklikler için düzeltme süresi verilir. Koşullara uygun olmayan projeler değerlendirme dışı bırakılır. Desteklenmesi uygun bulunan başvurular, Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmesi için Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne (TUYSGM) bildirilir.

2- Proje Kapsamı ve Destek Unsurları

• Proje Kapsamı: Program, mevcut tesislere yapılacak ilave yeni yatırımları destekler. Komple yeni yatırımlar ile teknoloji ve ürün geliştirme veya üretmeye yönelik Ar-Ge faaliyetleri destek kapsamında değildir. Proje bütünlüğü için güneş veya rüzgâr enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi yatırımları projeye dahil edilebilir ancak bu yatırımlar Yatırım Teşvik Belgesinde yer almaz.
• Destek Unsurları: Destek kararı alınan projeler için 9903 sayılı "Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar" kapsamında tanımlanan destekler sağlanır.

3- İzleme, Revizyon ve Tamamlama

• İzleme: Projelerin ilerleme durumu, Genel Müdürlük tarafından görevlendirilen değerlendiriciler aracılığıyla izlenir.
• Revizyon: Uygun bulunan revizyon talepleri, işlem tesis edilmek üzere TUYSGM’ye bildirilir.
• Tamamlama:

• Hedeflere ulaşan projelerin tamamlama işlemleri, "Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2025/1)" hükümleri uyarınca TUYSGM tarafından yürütülür.
• Hedeflere ulaşamayan projeler program kapsamından çıkarılır, bu projelerin gerçekleştirildiği tesis için verilmiş olan "Yeşil Dönüşüm Merkezi" unvanı iptal edilir. Bu projeler için TUYSGM tarafından diğer teşvik uygulamaları kapsamında yeni bir Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenebilir.

C. Değerlendirme ve Sonuç

Türkiye için karmaşık, iddialı ve çok yönlü bir yasal çerçeve sunan İklim Kanununun başarısı, nasıl uygulandığı, paydaşların sürece nasıl uyum sağlayacağı ve ortaya çıkacak risklerin nasıl yönetileceğine bağlı olarak değişecektir.

Fonksiyonel olarak, Türkiye’nin 2053 Net Sıfır vizyonunun hedeflerine ulaşmak için önemli bir ekonomik araç olarak hizmet eden "ETS ve Yeşil Finansman Kanunu", piyasayı ve finansal mekanizmaları oluşturmakta, spesifik nicel hedeflerin belirlenmesini ise daha esnek idari süreçlere bırakmaktadır.

Yeşil Dönüşüm Destek Programı ise doğru zamanda atılmış, doğru hedeflere odaklanmış, cesur ve vizyoner bir adım olarak gözükmekte ise de programın başarısı, özellikle KOBİ'lerin sürece etkin katılımının sağlanması, değerlendirme süreçlerinin adil ve hızlı işlemesi ve en önemlisi, programın özel sektör sermayesini beklenen ölçekte harekete geçirebilmesine bağlıdır.

10.07.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.