Murat Sercan Karslıoğlu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
murat.karslioglu@sistemglobal.com.tr

Teknoloji Geliştirme Bölgesi İncelemeleri Başladı!

Proje geliştirme faaliyetlerini Teknoloji Geliştirme Bölgesi içerisinde yürüten işletmeler için dikkat seviyesi yüksek olan bir dönem içerisinden geçmekteyiz. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı (VDK) tarafından başlatılan sonrasında bağlı bulunulan vergi dairesine iletilen süreçte bölge içerisinde faaliyet gösteren işletmelerin faaliyet dönemleri için hesapladıkları kazanç istisnalarına dönüş ve teftişler başlatılmış durumda. Yararlanılan Kazanç İstisnası özelinde başlatılan bu denetimler oldukça can yakacak seviyede olacaktır.

2017 yılı, Teknoloji geliştirme bölgeleri için kritik bir dönemi ifade etmektedir. İstisna uygulamasına ilişkin Bakanlar Kuruluna verilen yetki 4691 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesine 7033 sayılı Kanunun 64 üncü maddesiyle eklenen ikinci fıkra çerçevesinde Bakanlar Kuruluna verilen yetki, 19/10/2017 tarihli ve 30215 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 11/9/2017 tarihli ve 2017/10821 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kullanılmıştır.

Yine Kurumlar Vergisi Genel Tebliğ (Seri No:1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No:16) ile Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde yürütülen projelerin mali süreçleri çehre değiştirmiştir.

Yapılan değişikler ile işletmelerin projeler kapsamında elde edecekleri teşviklere sınırlamalar ve bazı zorunluluklar getirilmiştir. Bu değişiklikler ile ilgili Resmi Gazete yayımlanma tarihleri itibari ile proje yürütücüsü tüm işletmelere konunun ne denli önemli olduğu aktarılmaya çalışılmıştır.

VE ŞİMDİ BEKLENEN FİNAL…

PEKİ YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER NELER?

1. Kazanç İstisnası Hesaplama Parametresi değiştirildi,
2. Proje yürütücüsü işletmelerin mali uygulamalarını yürüten meslek mensuplarının hayatlarına Nitelikli Harcama / Toplam Harcama kavramı dahil oldu,
3. Yürütülen projeler için oluşacak Gelirin teşvik kapsamında değerlendirilmeye alınabilmesi, ilgili projenin Patent veya Patente eşdeğer belgeye bağlanması gerekliliğini oluşturdu.

NİTELİKLİ HARCAMA / TOPLAM HARCAMAYA ORANI NE İFADE EDİYOR?

4691 Sayılı Kanun teşvikleri içerisinde yer alan Kazanç İstisnası uygulaması ilgili önemli değişiklikler yapılmadan önce çok kolay uygulanmaktaydı. İlgili dönem Kar/Zarar tablosu içerisinden Ar-Ge ile ilişkilendirilen kalemlerin ayrıştırılarak oluşturulan Vergisiz Kar/Zarar tablosu sonuç bakiyesi direkt ilgili dönem beyannamesi üzerinde Kazanç İstisnası olarak kullanılabilmekteydi. Yapılan değişikler ile sonuç hesabına yansıyan değerin doğrudan beyanname üzerine yazılmadan öncesine bir basamak daha eklendi; NİTELİKLİ HARCAMANIN TOPLAM HARCAMAYA ORANI.

Not: Bu değişiklik 19.10.2017 öncesi başlamış ve en geç 30.06.2021 tarihine kadar devam edecek projeler için geçerli olmayacaktır.

Not-2: 19.10.2017 sonrası başlayan tüm projeler bu değişiklik kapsamında değerlendirilecektir.

Bu değişiklik aslında şunu ifade etmektedir. Hesaplanan kazanç istisnası değerinden ne oranda beyanname üzerinde faydalanılabileceğini göstermektedir. Harcamalar üzerinden doğru oran hesaplama yapılabilmesi için kullanılan hesap planlarının bazı kriterlere göre şekillendirilmesi önemlidir.  Bu kriterler aşağıdaki gibidir:

BELİRTİLEN HARCAMA TÜRLERİ	Nitelikli Harcamalar Kapsamına;	Toplam Harcama Kapsamına;
İlişkisiz kişilerden sağlanan ve (gayri maddi hak ile doğrudan bağlantılı harcamalar) aynı mahiyeti taşıyan fayda ve hizmet bedellerinin toplamı	Girmektedir.	Girmektedir.
Yurt içinde yerleşik ilişkili kişilerden sağlanan fayda ve hizmet bedelleri	Girmektedir.	Girmektedir.
Gayri maddi hakkın elde edilebilmesi için mükellefin kendisi tarafından yapılan ve gayri maddi hak ile doğrudan bağlantılı harcamalar	Girmektedir.	Girmektedir.
Gayri maddi hak satın alma bedelleri (lisans ve benzeri bedeller dahil)	Girmez	Girmektedir.
Yurtdışı İlişkili kişilerden sağlanan fayda ve hizmet bedelleri	Girmez	Girmektedir.
Faiz giderleri	Girmez	Girmez
Bina maliyetleri gibi yürütülen yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyeti ile doğrudan ilişkili olmayan her türlü maliyet unsuru	Girmez	Girmez
Binalara ilişkin amortismanlar, kiralar, ısıtma, aydınlatma, su, temizlik, güvenlik, bakım, onarım, vergi, resim ve harçlar ile genel yönetim giderlerinden verilen paylar gibi	Girmez	Girmez
Finansman giderleri	Girmez	Girmez

 

 

 

 

 

 

 

 

Yukarıda yer alan tablodan görüleceği üzere oran hesaplaması içerisine dahil edilecek ve edilemeyecek giderler özelinde de bir ayrıştırma yapılması gerektiğini görüyoruz. Yine aynı değişiklik ile birlikte kanun proje yürütücüsü olan işletmelere Nitelikli Harcama tutarını %30 oranında artırabilme hakkını koşulsuz şartsız vermiştir. Nitelikli harcama tutarında yapılacak bu artışın toplam harcamayı geçmemesine de ayrıca dikkat etmek gerekmektedir.

Örn;

(A) Ltd. Şti. 22/11/2017 tarihinde teknoloji geliştirme bölgesinde başlattığı Ar-Ge projesi çerçevesinde, kendisi tarafından yapılan ve gayri maddi hak ile doğrudan bağlantılı 105.000. –TL harcama gerçekleştirmiştir. Ayrıca, projeyle doğrudan bağlantılı olmayan, bina kirası ve kredi faizine yönelik 30.000. –TL gidere katlanmış, projede kullanacağı bir gayri maddi hakkı 35.000. –TL bedelle satın almış ve ayrıca yurt dışı ilişkili kişiden 10.000.–TL tutarında mühendislik hizmeti sağlamıştır. Şirket bu projesini tamamlayarak ilgili mevzuat çerçevesinde patent aldıktan sonra projeye ilişkin gayri maddi hakkını satmış ve bu satıştan 1.000.000. –TL kazanç elde etmiştir. Bu durumda, projeyle doğrudan bağlantılı olmayan 30.000. –TL harcama, gayri maddi hakkın satışından doğan kazancın istisna uygulanacak kısmına ilişkin hesaplamada nitelikli harcamalar ile toplam harcamalara dahil edilmeyecektir. Ayrıca bu hesaplamada, şirketin satın aldığı gayri maddi hakkın maliyet bedeli ile yurt dışı ilişkili kişiden sağlanan fayda ve hizmet tutarı toplam harcamaya dahil edilecek; nitelikli harcama tutarına ise dahil edilmeyecektir.Buna göre;

–Nitelikli harcama

= 105.000.–TL

–Toplam harcama

= 105.000. –TL + 35.000. –TL + 10.000. –TL= 150.000. –TL

–İstisna oranı

= Nitelikli harcama / Toplam harcama

= 105.000. –TL / 150.000. –TL

= %70

Bu durumda, bu projeyle ilgili gayri maddi hakkın satışından elde edilen kazancın %70’lik kısmı olan (1.000.000. –TL x %70=) 700.000. –TL için istisna uygulanacaktır.

Ayrıca, Bakanlar Kurulu Kararında belirtilen %30 artırım oranının uygulanması durumunda, istisna oranı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

–Nitelikli harcama = 105.000. –TL

–%30 artırımlı tutar = 105.000. –TL + (105.000. –TL x %30)= 136.500. –TL

–Toplam harcama = 150.000. –TL

–İstisna oranı 

= Nitelikli harcama / Toplam harcama

= 136.500. –TL / 150.000. –TL

= %91

Bu durumda, Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında nitelikli harcama tutarının %30 oranında artırılarak dikkate  alınması sonucunda, mükellefin bu projesiyle ilgili gayri maddi hakkının satışından elde ettiği kazancın %91’lik kısmı olan (1.000.000. –TL x %91=) 910.000. –TL için istisnadan yararlanılabilecektir.

Bu oran hesaplaması olmadan yararlanılan kazanç istisnasının doğruluğu yapılan değişiklikler ile kabul edilemez bir hale gelmiştir.

Nitelikli Harcama / Toplam Harcama oranlamasını yaptık peki yeterli mi ? Cevap ne yazık ki HAYIR.

Oranlamaya konu edilecek Kazanç istisnasının kullanılabilmesi için önemli gerekliliklerden olan belgelendirme şartını da ilgili işletmelerin yerine getiriyor olması beklenmektedir.

NEDİR BELGELENDİRME ŞARTI ?

4691 Sayılı kanun kapsamında bölge içerisinde yürütülen projeler için olmazsa olmaz bir zorunluluk. BELGELENDİRME. Yürütülen projenin çıktısının ne olduğuna göre değişkenlik gösterecek olan bu ifadeye göre ;

Donanım projesi yürüten ve çıktısı donanım olacak projeler için Proje bitirme belgesi,

Yazılım projesi yürüten ve çıktısı yazılım olacak projeler için ise Telif Hakkı Tescil belgesi,

alınması zorunluğu getirilmiştir ilgili işletmelere.

Kanundaki ifadesi Patent veya patente eş değer belge olarak geçen bu zorunlulukta yıllar itibari ile çeşitli hadlerin üzerinde kalan işletmeler için belgelendirme şartının yerine getirilmesi PATENT ile , hadlerin altında olan işletmeler için ise PATENTE EŞ DEĞER BELGE ( Faydalı Model Belgesi , Tasarım Tescil Belgesi , Telif Hakkı Tescil Belgesi vb) ile yapılması gerektiği belirtilmiştir.

İlgili belgeler nereden ve nasıl temin edilecek ?

Donanım projeleri için bağlı bulunulan TGB Yönetici Şirket başvurusu,

Yazılım projeleri için ise Kültür ve Turizm Bakanlığı internet sitesi üzerinden yapılacak başvuru ile ilgili belge teminleri gerçekleştirilebilecektir.

Not: Telif Hakkı Tescil belgesi kapsamında devam eden projelere fatura kesilip Kazanç istisnasına konu edilebilmesi için fiziki olarak belgenin oluşum ve teslim tarihini beklemeye gerek yok. BAŞVURU TARİHİ esas alınarak kesilecek faturalardan elde edilecek kazançlar istisnaya konu edilebilmektedir.

Not – 2 : Yürütülen projeler SİPARİŞE DAYALI projeler ise bu projeler kapsamında yapılacak tüm hesaplamalar eski usullere göre devam ettirilebilecektir.

Sonuç

4691 sayılı Kanun uygulamalarında değişikler çok nadir olurken 2017 yılı bu genel kabul görmüş kuralları tamamen yıktı. Yapılan köklü değişikler ile uygulamaların uyumluluğu için başlatılan denetimler de sonra dönemde oldukça hızlandı. Denetimlerin içerik olarak sadece KAZANÇ İSTİSNASI HESAPLAMALARI VE BEYANNAME UYUMU üzerine kurgulanması sebebi ile denetim gereçleri olarak talep edilen isterler de ilgili hesaplara ilişkin çalışmalardan oluşmaktadır. Yapılan değişikliklerin ve getirilen zorunlulukların neler olduğuna ilişkin detaylı bir açıklama yapmış olup sonuç hesaplarını etkileyecek bu işlemlerin tamamının yapılan incelemelerde titizlik ile incelendiğini tekrar hatırlatmak isterim.

PEKİ YA SİZ ? SİZ BUNA HAZIRMISINIZ 

30.06.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.