Murat Çelik
Seranit Granit Seramik A.Ş.
Muhasebe Müdür Yrd.
murat-celik@hotmail.com

2008 Yılında Biten Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşlerinde Karın Hesaplanması ve Kesinlen Stopajların Kurumlar Vergisinde Mahsubu

I- GİRİŞ

    Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşleri gerek vergi tekniği gerekse muhasebe ilkeleri açısından özellik az eden bir konudur.  Kurumlar Vergisi Beyannamelerine düzenlediğimiz şu günlerde Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşleri ile ilgili dikkat edilmesi gereken bazı konuların hatırlanmasında yarar görmekteyim.  Bu konuların en başında ise Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşinde Kârın Tespiti ve Stopaj kesintilerinin mahsubu gelmektedir.

    II- YILLARA SARİ İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNDE KÂRIN HESAPLANMASI

    Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşlerinin vergilendirilmesine yönelik düzenlemeler GVK’nın 42.maddelerinde yer almaktadır. Bu düzenlemeler, 5520 sayılı KVK’nın 6. madde hükmü uyarınca kurumlar vergisi mükellefleri için de geçerlilik taşımaktadır. GVK 42. maddesinin 1. fıkrası uyarınca Yıllara Sari İnşaat ve Onarım işlerinde kar veya zarar, işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, o yılın beyannamesinde gösterilir. Kanununda da açıkça belirtildiği üzere Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşi bitmeden herhangi bir kar veya zarar hesaplamasının yapılamayacağı ortaya çıkmaktadır. Dolayısı ile sadece Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşleri ile iştigal eden kurumlar, yalnızca biten işlerinden dolayı Kar/Zarar hesaplaması yapmaları gerekir. Devam eden işlerinden dolayı herhangi kar/zarar hesaplaması yapmamaları gerekmektedir. Bunun yanında Yıllara Sari İnşaat ve Onarım işleri dışında, işin devam ettiği süreçte bu işler dışında arızi kar veya zararlar da ortaya çıkabilmektedir. Bunlar özellikle inşaat işi nedeniyle alınan istihkakların bankaya yatırılması sonucu tahakkuk eden faizler ile kur farkı gelirleri, alınan tazminatlar, ihale makamı, ortaklar, taşeronlar, satıcılar ve finans kurumları ile olan borç ve alacak ilişkilerinden, iş makinelerinin satışından veya kiraya verilmesinden veyahut hurda satışlarından kaynaklanmaktadır. Vergi idaresinin görüşü, işin bitiminin beklenmeden, mükelleflerin belirtilen gelir unsurlarını faaliyet dışı bir gelir olarak cari yıl kâr-zararının tespitinde dikkate almaları ve beyan etmeleri gerektiği yönündedir. Ancak Danıştay’ın bu konuda aksi yönde verilmiş kararları mevcuttur.(2)

    III- MÜŞTEREK GENEL GİDERLERİN DAĞITIMI

    Yıllara Sari İnşaat ve Onarım işi yapan işletmelerde üç çeşit gider bulunmaktadır. Birincisi doğrudan doğruya tek bir inşaat işini ilgilendiren giderlerdir (müşterek olmayan giderler). Şantiye elektrik giderleri, şantiye su giderleri gibi. İkincisi birden fazla inşaat işine ya da inşaat işi ile birlikte başka işlere ait ortak giderler (Şirket merkezinde şantiyelerin projelerini çizen mimarların ücretleri, şirketin projelerinin tanıtıldığı reklam ve afişleri gibi) ve üçüncüsü inşaat ve onarma işi ile hiçbir ilişkisi olmayan giderlerdir (Şirket merkez giderleri gibi). Bu gider türlerine ilişkin olarak yapılacak işlemler aşağıdaki gibidir:

    Tek bir inşaat işiyle ilgili olan doğrudan giderler

    Hangi işe ait olduğu net olarak tespit edilebilen giderler (doğrudan giderler), o işe ait maliyet hesaplarında izlenir ve iş bitiminde o işten elde edilen kazanç tespitinde dikkate alınır.

    Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşleri İle İlgisiz Giderler

    Yıllara Sari İnşaat ve onarım işi ile hiçbir ilişkisi olmayan giderlerin ilgili olduğu yılda doğrudan sonuç hesaplarına aktarılması gerekir. Örneğin yeni bir işin alımı için yapılan seyahat harcamalarının, işin alınamaması halinde, dağıtıma tabi tutulmaması, doğrudan gider hesaplarına aktarılması gerekmektedir.

    Müşterek Giderler

    Belli bir işin yapılması ile doğrudan ilgili olmayan, birden fazla işle ilgili olan (müştereken yapılan) giderlerin dağıtılmasından meydana gelen maliyetlerdir. Vergi Usul Kanunu’nda üretim maliyeti konusunda; genel idare giderlerinden mamule pay verilmesi bakımından mükelleflerin seçimlik hakkı bulunmaktadır. Yıllara yaygın inşaat işlerinde ise, getirilen özel düzenleme ile bu işlerle ilgili müşterek genel giderlerin maliyete verilmesi zorunlu kılınmış ve dağıtımda hangi anahtarın kullanılacağı GVK’nın 43. maddesinde açıklanmıştır.

    Birden Fazla YSİO İşinin Birlikte Yapılması Halinde Gider Dağıtımı

    GVK’nın 5024 sayılı Kanunla değişik 43/1. maddesi uyarınca, yıl içinde birden fazla inşaat ve onarım işinin birlikte yapılması halinde her yıla ait müşterek genel giderlerin dağıtılmasında bu işlere ait harcamaların birbirine oranı esas alınacaktır.

    IV- STOPAJ KESİNTİLERİNİN NE ZAMAN YAPILMAYA BAŞLANACAĞI

    GVK’nın 94/3. maddesi uyarınca, 42. maddede kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedelleri üzerinden (istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben) maddede belirtilen oranda gelir vergisi kesintisi yapılır (2006/11449 sayılı BKK uyarınca, 01.01.2007 tarihinden itibaren bu oran %3’tür).

    Burada en fazla tereddüt yaşanmasına sebep olan durum sözleşme süresinden dolayı Yıllara Sari İnşaat ve Onarım işi kapsamına girmeyen ancak süresinde tamamlanamadığı için Yıllara Sari İnşaat ve Onarım işine dönüşen işlerde işin toplam bedeli üzerinden mi yoksa takip eden hesap döneminden itibaren mi stopaj kesintisinin yapılması gerektiğidir.

    Öncelikle yapılan işin bir sözleşme tarihlerine bakılıp bir takvim yılını aşıp aşmadığının bilinmesi gerekmektedir. Eğer bir bakım onarım işi yapılıyor ise ve örneğin 01.04.2008 tarihinde başlayıp 31.12.2009 tarihinde bitmesi planlanmakta ise bu iş Yıllara Sari İnşaat ve Onarım işi değildir. Ancak iş sözleşmede planlandığı şekilde bitmeyip 31.03.2009 tarihinde bitirilmesi hesap ediliyor ise takvim yılı sonunda bu inşaat işi için Kâr/Zarar hesaplamayarak Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşleri hesaplarına aktarılması gerekmektedir. Tabip eden takvim yılı başından itibaren yapılacak istihkak ödemelerinden ise %3 oranında stopaj kesintisi yapılarak ilgili vergi dairesine ödenmesi gerekmektedir. Bu iş ile ilgili vergilendirme ise 2009 yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesi ile birlikte yapılması gerekmektedir.

    V- YILLARA SARİ İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNDE HESAPLANAN STOPAJLARIN KURUMLAR VERGİSİNDEN MAHSUBU

    193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 42.maddesinde birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerine yer verilmiş, aynı kanunun 44.maddesinde de inşaat işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın düzenlendiği tarihin, diğer hallerde işin fiili tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarihin bitim tarihi olarak kabul edileceği belirtilmiştir.

    Yıllara Sari İnşaat ve onarım İşlerinden dolayı yapılan istihkak ödemelerinden kesilen stopaj kesintileri yukarıdaki hallerde bittiği dönemin kurumlar vergisinden mahsup edilmesi gerekmektedir. İlgili yılda Kurumlar Vergisi ödemesi bulunmayan veya mahsup edilecek tutar kadar Kurumlar vergisi tahakkuk etmeyen mükellefler söz konusu fazla stopaj kesintilerini kurumlar vergisinin verildiği ilgili yılın son gününe kadar diğer vergi borçlarından mahsubunu isteyebilirler.

    Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus mahsup talebinin başvuru süresidir. Örneğin 2008 yılında 30.000 TL Yıllara Sari İnşaat ve Onarım işinden dolayı stopaj ödemesi yapmış olan bir mükellef yine 2008 yılı Kurumlar Vergisi beyannamesinde 15.000 TL kurumlar vergisi tahakkuk ettirmiş olsun. Yıllara sari inşaat ve onarım işlerinden dolayı ödemiş olduğu 30.000 TL lik stopaj kesintisini Kurumlar Vergisi Matrahından mahsup edeceği için Kurumlar Vergisi ödemesi çıkmayacaktır. Ancak ödediği stopaj kesintisi daha yüksek olduğundan kalan 15.000 TL lik kısmını  2009 yılında herhangi bir vergisinden mahsubunu isteyebilir. Ancak bu mahsup talebini 31.12.2009 tarihine kadar yapması gerekmektedir. Şayet mahsup talebinde bulunmamış ise 01.01.2010 tarihinden itibaren bu alacağı Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak kabul edilip vergi dairesince de yapılacak mahsup talep başvuruları reddedilecektir.

    VI- SONUÇ

    Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşlerinden elde edilen kazançlar işin geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın düzenlendiği tarih itibari ile, diğer hallerde ise işin fiili tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarihin bitim tarihi olarak kabul edileceği belirtilmiştir. Bu tarih itibari ile biten, tamamlanan veya bırakılan inşaat işlerinin Kâr/Zarar hesaplaması yapılır. Bunun yapında müşterek veya doğrudan giderler de inşaatın maliyetlerine dahil edilip edilmediği kontrol edilmesi gerekmektedir.

    Yıllara Sari İnşaat ve Onarım işleri dolayısı ile ödenen stopaj kesintilerinin mahsup işlemi ilgili yılın Kurumlar Vergisinden mahsup edilmek suretiyle yapılabileceği hüküm altına alınmıştır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus mahsup işleminden sonra stopaj kesintisinden kalan alacağın Kurumlar Vergisi Beyannamesinin verildiği yılın sonuna kadar diğer vergilerden mahsubunun istenebileceğidir. İlgili yılın sonuna kadar bu mahsup hakkını kullanmayan mükellefler takip eden yıllarda bu haklarının yanacağı unutulmamalıdır.

                                              

 

Kaynaklar                                                                                                                             

(1)Özkan ATİLA Yaklaşım Dergisi / Aralık 2007 / Sayı: 180

(2) Dn. 4. D.’nin, 30.05.1995 tarih ve E. 1994/4989, K. 1995/2383 sayılı; Dn. 4. D.’nin, 08.06.1994 tarih ve E. 1994/581, K. 1995/3495 sayılı Kararları.

(3) İstanbul Deftardarlığının B.07.4.DEF.0.34.11.GVK-42 sayılı müktezası.

24.04.2009

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.