Mert Abakuş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
abakusmert@gmail.com

Cari Yaşlandırma Nedir? Cari Yaşlandırma Raporu Ne İşe Yarar?

İşletmelerin genel kabul görmüş amaçlarından bir tanesi süreklilik kavramıdır. İşletmelerin sürekliliklerini sağlayabilmek için uyguladıkları bir takım faaliyetler bulunmaktadır. Karlılık bu faaliyetlerin en kritik unsuru olarak kabul edilse de işletmenin sürekliliğini sağlaması açısından tek başına yeterli olmayabilir. Bu noktada işletmelerin nakit akışlarını takip edebilme ve nakit akışlarını yönetebilmeleri de önemli unsurlardır. İşletmeler bu uygulamalar ile finansal riskleri tespit edebilir veya yapabileceği olası yatırımlar için analizler elde edebilir. Bu analizler sonucunda işletmeler, zararlarını minimize etme, mevcut durumlarını koruma veya hacimlerini büyültme yetkinlikleri kazanabilirler. Bu bakış açısı ışığında Cari Yaşlandırma metodu işletmelerin sıklıkla kullandığı yöntemlerden bir tanesi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Cari yaşlandırma kavramı; işletmenin tahsilatlarının ve ödemelerinin vadelere göre sınıflandırılmasını ifade eder. İşletmeler belirledikleri periyotlar çerçevesinde haftalık, aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık olarak borçlarını ve alacaklarını bir rapor haline getirerek cari yaşlandırma raporu oluşturur. Bu rapor işletmelerin ödeme kapasitelerini ortaya koyar. İşletmelerin ödemelerini gerçekleştirebilir durumda olup olmadığının belirlenmesi açısından kritik önem taşır.

Cari yaşlandırma raporu, özellikle kredili-vadeli alım-satım gerçekleştiren işletmelerin ödeme güçlerinin belirlenmesinde kritik yer tutar. İşletmelerin belirli bir tarihte gerçekleştirmesi gereken ödemeler ile belirli bir tarihte gerçekleştirmesi gereken tahsilatların takibini kolaylaştırır. İşletmenin nakit akışıyla ilgili analiz yeteneği kazanmasına yardımcı olur. Ödemenin ve tahsilatın zamanında gerçekleştirilmemesinden doğacak vade farkı borçlarının kolaylıkla takibini sağlar. Kritik durumdaki ödeme ve tahsilat gecikmelerine karşı işletmelere tedbir alma esnekliği kazandırır.

Cari Yaşlandırma Raporu Nasıl Oluşturulur?

Cari yaşlandırma raporu işletmenin genel nakit akış durumuna uygun periyot seçimi sonrası faturalandırılma işlemi sonrasında satış sürecinde anlaşılan vadelere göre borç/alacak bakiyelerinin sınıflandırılması ile hazırlanır. Günümüz Muhasebe ve ERP programları faturaların muhasebeleştirmesi esnasında vade girişini mümkün kılarak cari yaşlandırma raporlarının kolaylıkla elde edilmesini mümkün kılmaktadır.

Aşağıdaki tabloda haftalık olarak basit biçimde düzenlenmiş bir Müşteri Yaşlandırma raporu örneklendirilmiştir.

Müşteri Yaşlandırma
Cari Adı	6.06.2025	13.06.2025	20.06.2025	27.06.2025	Toplam
X A.Ş.	100.000,00 TL	20.000,00 TL		55.000,00 TL	175.000,00 TL
Y. A.Ş.	50.000,00 TL		45.000,00 TL		95.000,00 TL
Z. A.Ş.		15.000,00 TL	150.000,00 TL		165.000,00 TL
Toplam	150.000,00 TL	35.000,00 TL	195.000,00 TL	55.000,00 TL

Bu raporu incelediğimizde belirlenen tarihlerde işletmenin hesaplarına tahsil edilmesi gereken tutarların kolaylıkla analiz edilebildiğini görüyoruz. Yine detaylandırdığımızda hangi işletmeden hangi tarihlerde hangi tutarda tahsilat sağlanması gerektiği ve işletmenin hangi işletmeden ne kadar toplam alacağının olduğu da kolaylıkla ortaya çıkmaktadır.

Aynı raporu satıcılar için örneklendirdiğimizde ise işletmenin ödeme yükümlülüğü bulunan tutarların da kolaylıkla analiz edilebildiğini görüyoruz.

Satıcı Yaşlandırma
Cari Adı	6.06.2025	13.06.2025	20.06.2025	27.06.2025	Toplam
A A.Ş.	45.000,00 TL	10.000,00 TL		60.000,00 TL	115.000,00 TL
B. A.Ş.	25.000,00 TL		100.000,00 TL		125.000,00 TL
C. A.Ş.		15.000,00 TL	95.000,00 TL		110.000,00 TL
Toplam	70.000,00 TL	25.000,00 TL	195.000,00 TL	60.000,00 TL

İki raporu tarih bazlı incelediğimizde işletmenin tahsilatlarının, ödemelerini karşıladığı sonucuna ulaşabiliyoruz. Elbette bu mikro örnek cari yaşlandırma raporlarının temel mantığını anlamak açısından bir bakış açısı kazandıracaktır. Ancak cari yaşlandırma raporunun faydaları bununla sınırlı kalmamaktadır. Cari yaşlandırma raporu işletmenin finansal sağlığını belirlemek açısından faydalarını şu şekilde ifade edebiliriz;

• Nakit akış süreçlerinin yönetilmesine katkı sağlamak,
• Müşterilerin ödenmemiş tutarlarının ve vadelerinin izlenmesini sağlamak,
• Vadesi geçmiş olmasına rağmen ödeme gerçekleştirmeyen müşterilerin tespit edilmesini sağlayarak, süreç planlamasına katkıda bulunmak,
• İşletmelerin ödemekle yükümlü olduğu borçlarının vadelere göre değerlendirilerek ödeme planlarının oluşturulmasına katkıda bulunmak,
• Müşterilerin ticari alışverişlerdeki davranışlarının analiz edilmesini ve ticari ilişkinin gözden geçirilmesini sağlamak,
• İşletmelerin finansal riskleri tespit ve analiz etme süreçlerine katkıda bulunmak,
• İşletmelerin nakit ihtiyaçlarının tespit edilmesine ve finansal kararlar almasına katkıda bulunmak.

İşletmelerin muhasebe kayıtlarının doğru ve dönemsellik ilkesine uygun olarak gerçekleştirilmesi cari yaşlandırma raporlarının gerçeğe uygun olması açısından kritik yer tutmaktadır. Özellikle fatura hareketliliği yüksek işletmeler açısından değerlendirdiğimizde sistemsiz bir şekilde ödeme ve tahsilat takibinin oldukça zor olduğunu görüyoruz. Ödemelerini zamanında gerçekleştiren işletmelerin ticari itibarının değer kazanacağını ve dolayısıyla finans kuruluşları ile olan ilişkilerinin de olumlu yönde ilerleyeceğini düşündüğümüzde cari yaşlandırma raporunun işletmeler açısından ne denli önemli olduğunu tespit edebiliyoruz.

30.05.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.