Mehmet Yıldırım
Vergi Başmüfettişi
mehmetyildirim3446@gmail.com

Vergi İncelemesi Sonucunda Adına Vergi ve Ceza İhbarnamesi Gelen Mükelleflerin Hakları ve Yapılması Gerekenler

Vergi incelemesi sonucunda Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından; adlarına, ikmalen, re’sen veya idarece vergi tarh edilen ve bu vergilerle ilişkili olarak vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezası kesilen mükelleflere vergi ve ceza ihbarnamesi gönderilmektedir. Söz konusu ihbarnameyi tebellüğ eden mükellefin, Vergi Usul Kanunu ve İdare Yargılama Usulü Kanunu çerçevesinde bir takım hakları bulunmaktadır. Bu yazımızda söz konusu haklardan en sık tercih edilen; cezada indirim,  uzlaşma ve dava açma hakkından ve mükellefler sağlayacağı avantajlardan bahsedilecektir.

Cezalarda İndirim Hakkı (213 Sayılı VUK Madde 376)

Kendilerine ceza ihbarnamesi gönderilen mükelleflerin;

-İhbarnamenin tebliğinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurmaları,

-İkmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi veya vergi farkı ve indirimden kalan cezalarının vadesinde ödenmesi ( Tarh edilen vergi ile indirim uygulaması sonrasında tahakkuk eden ceza tutarının; tahakkuk tarihinden başlayarak 1 ay içinde ödeme yapılması gerekir) veya teminat gösterilerek vadesinin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödenmesi,

- İhbarnamenin dava konusu yapılmaması şartıyla

 kapsama giren; Vergi ziyaı, Usulsüzlük ve Özel usulsüzlük cezaları için %50 oranında indirim uygulanır.

Bunun yanında 2025 yılında 33.000 Türk lirasını aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için cezalarda indirim oranı %50 artırım sonucunda %75 olarak uygulanır.

Dikkat edilmesi gereken husus; 213 Sayılı VUK’un153/A maddesinin üçüncü ve müteakip fıkraları uyarınca istenilen teminatın süresinde verilmemesi veya tamamlanmaması nedeniyle kesilen özel usulsüzlük cezaları cezada indirim hakkının kapsamına girmemektedir. (213 Sayılı VUK Mükerrer Madde 355)

Vergi ile indirimden arta kalan cezanın süresinde ödenmediğinin tespit edilmesi veya ihbarnamenin dava konusu yapılması hâlinde, cezalarda indirim uygulaması ihlal edilmiş sayılır ve indirilen ceza tutarı tekrar tahakkuk ettirilerek ceza eski haline döner.

Uzlaşma Hakkı (213 Sayılı VUK Ek Madde 1)

Uzlaşma, mükelleflerin ikmalen, re’sen ve idarece tarh edilecek/edilen vergilere ilişkin kesilecek/kesilen vergi ziyaı cezaları ile belirli bir tutarı aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları konusunda yargı yoluna başvurmadan, vergi idaresi ile anlaşmak amacıyla başvurabilecekleri idari bir çözüm yoludur.

Vergi incelemesi sonucunda adlarına;  İkmalen, re’sen ve idarece tarh edilen vergilere ilişkin kesilen cezalar için mükellefler Tarhiyat Sonrası Uzlaşmaya başvurabilmektedir. Tarhiyat Sonrası Uzlaşmada, mükellef adına önce tarhiyat yapılmakta akabinde Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından vergi ve ceza ihbarnamesi gönderilmektedir.

Tarhiyat Öncesi Uzlaşma ise 213 Sayılı VUK Ek Madde 11’de hüküm altına alınmıştır. Vergi incelemesine dayanarak tarh edilecek vergilere ilişkin cezalar için geçerlidir. Yani henüz vergi inceleme süreci tamamlanmamış ve tarhiyat kesinleşmemiştir. Mükellef adına henüz vergi ve ceza ihbarnamesi düzenlenmemiştir. Bu nedenle, vergi incelemesi sonucunda adlarına ihbarname gönderilen mükelleflerin Tarhiyat Öncesi Uzlaşma müessesinden yararlanabilmeleri mümkün değildir.

Kendilerine ceza ihbarnamesi gönderilen mükellefler; İhbarnamenin tebliğinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurmaları şartıyla; İkmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilere ilişkin kesilen vergi ziyaı cezaları ile 1/1/2025 tarihinden itibaren 33.000 TL’yi aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için uzlaşma hakkından yararlanabilir.

Mükelleflerin dikkat etmesi gereken husus, sadece cezalar için uzlaşılabileceğidir. 02.08.2024 tarih ve 7524 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonrasında vergi aslı uzlaşmanın konusundan çıkarılmıştır.

Üzerinde uzlaşma sağlanan (uzlaşmanın vaki olması) veya tutanakla tespit edilen hususlar hakkında dava açılamaz ve hiçbir merciye şikâyette bulunulamaz. Vergi aslının uzlaşmanın konusundan çıkarılması sebebiyle, kesilen cezalarda uzlaşma vaki olsa dahi vergi aslıyla sınırlı olmak kaydıyla tarh edilen vergi aslı için dava açılabilir.

Uzlaşmanın vaki olmaması ( oran ve tutarda anlaşılamaması) veya temin edilememesi (mükellefin uzlaşma tarihinde komisyona iştirak etmemesi, uzlaşma tutanağını imzalamak istememesi, ihtirazi kayıtla tutanağı imzalamak istemesi) halinde yeniden uzlaşma talebinde bulunulamaz. Uzlaşmanın vaki olmadığına dair tutanağa idarenin nihai teklifi yazılır. Mükellef dava açma süresinin sonuna kadar teklif edilen cezayı kabul ettiğini yazılı olarak bildirirse bu takdirde uzlaşma sağlanmış sayılır.

-213 Sayılı VUK’un 359 uncu maddede yazılı fiillerle ( kaçakçılık suçları) vergi ziyaına sebebiyet verilmesi halinde kesilen ceza,

-Kaçakçılık suçlarına iştirak edenlere kesilen ceza,

-213 Sayılı VUK’un153/A maddesinin üçüncü ve müteakip fıkraları uyarınca istenilen teminatın süresinde verilmemesi veya tamamlanmaması nedeniyle kesilen özel usulsüzlük cezası,

Tarhiyat Sonrası Uzlaşmanın konusuna girmemektedir. Bunun yanında; 213 Sayılı VUK’un 370 inci maddenin (b) fıkrası kapsamınca adlarına Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge (SMİYB) Kullanma fiilinin işlenmiş olabileceği nedeniyle izaha davet yazısı gönderilen mükellefler uzlaşma hakkından yararlanamamaktadır.

Uzlaşma talebinde bulunan mükellef, uzlaşma tutanağını imzalayıncaya kadar uzlaşma talebinden vazgeçtiğini beyan ederek kesilen cezalar için 213 Sayılı VUK 376 ncı maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi kapsamında indirimden yararlanabilir. Uzlaşmanın vaki olması durumda uzlaşılan cezalar hakkında ayrıyeten cezada indirim hükümlerinden yararlanılamaz.

Uzlaşmanın vaki olması halinde uzlaşma tutanağı, uzlaşılan cezaların ödeme zamanlarından önce mükellefe tebliğ edilmişse kanuni ödeme zamanlarında, ödeme zamanı kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse tutanağın tebliğ edildiği tarihten itibaren 1 ay içinde ödeme yapılması gerekir. (213 Sayılı VUK Ek Madde 8)

Dava Açma Hakkı (2577 Sayılı İYUK Madde 7)

Kendilerine vergi ve ceza ihbarnamesi gönderilen mükellefler ihbarnamenin tebliğ edildiği tarihi izleyen günden itibaren 2577 Sayılı İYUK’un 7 nci maddesi gereği 30 gün içinde vergi mahkemesine başvurarak dava açabilirler. Vergi mahkemesinde dava açılması halinde yürütmenin durdurulması talebi olmasa bile tarh edilen vergi ve kesilen cezaların tahsil işlemini durduracaktır. (2577 Sayılı İYUK Madde 27)

Dava açma hakkından önce uzlaşma talebinde bulunan mükellef, uzlaşma talep ettiği cezalar için ancak uzlaşma vaki olmadığı durumda tutanağın tebliğinden itibaren genel hükümler dairesinde yetkili vergi mahkemesinde dava açabilir. Dava açma süresi bitmiş veya 15 günden az kalmış ise dava açma süresi, tutanağın tebliğinden itibaren 15 gün uzamaktadır. (213 Sayılı VUK Ek Madde 7)

İhbarnamenin süresi içinde dava konusu edilmesi halinde bile mükelleflerin uzlaşma hakkı bulunmaktadır. Tek şart uzlaşma hakkı için başvuru süresinin geçmemiş olmasıdır. Bu takdirde dava, uzlaşma işleminin sonuca bağlanmasından önce vergi mahkemelerince incelenmez ve durdurulur; herhangi bir sebeple incelenir ve karara bağlanırsa bu karar hükümsüz sayılır. Uzlaşma vaki olmaması halinde durdurulmuş olan davanın görülmesine devam edilir.

30.12.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.