5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar işveren olarak tanımlanmış olup, işverenlik sıfatının kazanılması için Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre sigortalı sayılan kişileri çalıştırmak yeterli olduğundan, işverenin gerçek veya tüzel kişi olması veya tüzel kişiliğinin olmaması işverenlik sıfatını etkilememektedir.
Sigortalı çalıştıran işyerindeki amacın ekonomik olması zorunlu olmadığından amacı sosyal ve kültürel olan işyerlerinde de belirtilen niteliklerde sigortalı çalıştırılması halinde sigortalı-işveren ilişkisi kurulmuş olacaktır.
5510 Sayılı Yasa kapsamında ‘işveren’ sıfatının kazanılması durumunda bu yasada belirtilen yükümlülüklerin süresi içerisinde yerine getirilmemesi halinde idari para cezası uygulanmaktadır.
5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan sigortalıları çalıştıran işverenlerin yükümlülükleri ve bu yükümlülüklere aykırılık nedeniyle 2025 yılı için uygulanacak idari para cezaları aşağıda ana başlıklar halinde belirtilmiştir:
(Not: İdari para cezası hesaplanırken 2025 yılı Asgari Ücret (A.Ü.) brüt tutarı olan 26.005,50 TL baz alınmıştır.)
1- Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi Verme Yükümlülüğü, 5510 Sayılı Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için işe başlamadan en az 1 gün önce sigortalı işe giriş bildirgesinin e-sigorta kanalıyla verilmesi gerekmekte olup,
Bu sürenin istisnai durumları ise;
a. İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde hizmet akdiyle işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün,
b. Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında işe alınan sigortalıların çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir aylık süre içerisinde, Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi veren işyerlerinde, sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde işe alınacakların sigortalı işe giriş bildirgesinin en geç işyerinin tescil tarihinden itibaren bir ay içinde verilmesi halinde,
c. Kamu idarelerince istihdam edilen 8/9/1999 tarih ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre işsizlik sigortasına tabi olmayan sözleşmeli personel ile kamu idarelerince yurt dışı görevde çalışmak üzere işe alınanların, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde,
d. İlk işyerindeki çalışmasına ait sigortalı işe giriş bildirgesi Kuruma verilerek, tescil işlemi yapılmış olan sigortalının, naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlaması veya işyerinin aynı il içinde başka bir ünitenin görev bölgesine nakledilmesi hâlinde yeni işyeri numarası üzerinden yapılan sigortalı işe giriş bildirgesinin yasal süresi dışında verilmesi halinde,
e. Maliye Bakanlığı vizesine bağlı olarak kamu idarelerinde çalışacak sigortalılar için vize işleminin gerçekleştirildiğine ilişkin yazının, ilgili kamu idaresine intikal ettiği günü izleyen ikinci iş günü sonuna kadar,
f. 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Kanunu uyarınca özelleştirilen işyerlerinden diğer kamu kurum ve kuruluşlarına naklen atanan sözleşmeli veya kapsam dışı personelin nakledildikleri kamu idarelerinde işe başladıkları tarihi takip eden ikinci iş günü sonuna kadar,
g. Yabancı uyruklu kişilerin; çalışma izin belgesindeki izin başlangıç tarihinden itibaren 45 gün içinde ya da çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihi ile çalışma izin tarihinin farklı olması halinde çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihinden itibaren 45 gün, 11/4/2014 tarihinden itibaren 30 gün içinde,
h. 5510 sayılı Kanunun ek 15 inci maddesi kapsamındaki güvenlik korucularının bildirimi valiliklerce çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde,
yapılan bildirimler süresinde yapılmış sayılır.
Bu yükümlülüğün 5510 Sayılı Kanun’un 102 – a/1 maddesi gereği, “bu Kanunda belirtilen süre içinde ya da Kurumca belirlenen şekle ve usȗle uygun vermeyenler veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu hâlde anılan ortamda göndermeyenler, hakkında her bir sigortalı için asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır, A.Ü. (Asgari Ücret) *1 =26.005,50 TL,
102-a/2, bildirgenin verilmediğinin, mahkeme kararından veya Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden ya da diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarının kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında her bir sigortalı için asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır, A.Ü. (Asgari Ücret) *2 = 52.011 TL,
102-a/3, İşyeri esas alınmak suretiyle bildirgenin verilmediğine ilişkin; bir yıl içinde bu bendin (2) numaralı alt bendinde sayılan durumlardan biriyle tekrar bildirge verilmediğinin anlaşılması halinde, bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında bu defa her bir sigortalı için asgari ücretin beş katı tutarında idari para cezası uygulanır, A.Ü.*5 = 130.027,50 TL” idari para cezası uygulanır.
2- Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi Verme Yükümlülüğü, 5510 Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için Sigortalı işten ayrılış bildirgesinin hizmet akdinin sona erdiği tarihi takip eden 10 gün içerisinde e-sigorta kanalıyla verilmesi gerekmektedir.
Bu yükümlüğün yerine ve/veya süresinde getirilmemesi durumunda, 5510 Sayılı Kanunun 102 – j maddesi gereği, “4/a kapsamındaki sigortalılığı sona erenlere ilişkin bildirim ile 506 sayılı Kanunun geçici 20. maddesinde yer alan sandıklara, sandık iştirakçiliğinin başlama veya sona ermesine ilişkin bildirimi, süresi içinde ya da Kurumca belirlenen şekle ve usule uygun olarak yapmayanlar veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler hakkında, bir takvim ayında işlenen bu fiillerden dolayı tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla her bir sigortalı veya sandık iştirakçisi için aylık brüt asgari ücretin onda biri tutarında, A.Ü.*1/10 = 2601 TL” idari para cezası uygulanır.
3- İşyeri Bildirgesi Verme Yükümlülüğü, 5510 Sayılı Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştırılmaya başlanılan bir işyerinde işyeri bildirgesinin en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte Kuruma verilmesi gerekmektedir. Ayrıca,
a. Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tâbi şirketlerin nevilerinin değişmesi, birleşmesi veya diğer bir şirkete katılması durumunda, bu hususların ticaret siciline tesciline ilişkin ilân tarihini takip eden on gün içinde,
b. Adi şirketlerde şirkete yeni ortak alınması durumunda en geç yeni ortağın alındığı tarihi takip eden on gün içinde,
c.İşyerinin miras yoluyla intikali halinde, ölüm tarihinden itibaren en geç üç ay içinde,
d. Sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin devri halinde işyeri bildirgesi, yeni işveren tarafından, en geç işin veya işyerinin devralındığı tarihi takip eden on gün içinde işyerinin işlem gördüğü Kurumun ilgili ünitesine gönderilmesi,
e. İşyerinin faaliyette bulunduğu ilden başka bir ile nakledilmesi halinde, işyeri bildirgesi, işyerinin nakledildiği adresin bağlı bulunduğu üniteye, en geç işyerinin nakledildiği tarihi takip eden on gün içinde,
işyeri bildirgesinin verilmesi gerekmektedir.
İşyeri bildirgesi düzenleme istisnaları ise, “Ticaret sicil müdürlüklerince tescil edilen şirket kuruluşlarına istinaden, Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özel hukuk tüzel kişilerince verilen yapı ruhsatlarına istinaden” otomatik işyeri tescili yapılması durumudur.
Bu yükümlülüğün, 5510 Sayılı Kanun’un 102 – b maddesi gereği, “işyerinin bildirilmesi, devri, intikali ve nakli nedeniyle 11 inci maddesinde belirtilen bildirgeyi, Kurumca belirlenen şekle ve usȗle uygun vermeyenler veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde, anılan ortamda göndermeyenler veya bu kanunda belirtilen süre içinde Kuruma vermeyenlere;
102 – b/1) Kamu idareleri ile bilânço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin üç katı tutarında, A.Ü.*3 = 78.016,50,
102 – b/2) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin iki katı tutarında A.Ü.*2 = 52.011,
102 – b/3 ) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için bir aylık asgari ücret tutarında A.Ü.*1 = 26.005,50” idari para cezası uygulanır.
4- İş Kazasına İlişkin Bildirim Yükümlülüğü, sigortalıların iş kazası geçirmeleri halinde işverenleri tarafından kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, Kuruma kazadan sonraki üç işgünü içinde bildirim yükümlülüğü bulunmakta olup, sigortalıların, işverenin kontrolü dışındaki yerlerde iş kazası geçirmeleri hâlinde, iş kazası ile ilgili bilgi alınmasına engel olacak durumlarda bildirim süresi iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren üç iş günü olmaktadır.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 14. Maddesi 1. Fıkrası (a) bendinde yer alan ‘İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde’ bildirilmemesi durumunda, 26/1/e maddesinde yer alan ‘iş kazası ve meslek hastalıklarının’ bu süre içerisinde bildirilmemesi durumunda 2025 Yılı için;
10’dan az çalışanı bulunan işyerleri için, Az tehlikeli : 35.416 TL, Tehlikeli: 44.270 TL, Çok Tehlikeli : 53.124 TL;
10 – 49 Çalışanı Olan İşyerleri için, Az Tehlikeli : 35.416 TL, Tehlikeli : 53.124 TL, Çok Tehlikeli : 70.832 TL;
50 + Çalışanı Bulunan İşyerleri için, Az Tehlikeli: 53.124 TL, Tehlikeli: 70.832 TL, Çok Tehlikeli : 106.248 TL idari para cezası uygulanır
5- Meslek Hastalığına İlişkin Bildirim Yükümlülüğü, sigortalıların meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen sigortalı veya bu durum kendisine bildirilen işveren tarafından, bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç iş günü içinde ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkezlerine bildirilecektir.
Süresinde bildirilmeyen ‘meslek hastalığı’ için 5. Maddesi yer alan idari para cezaları aynen uygulanmaktadır.
6- Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişinde Bulunma Yükümlülüğü, Geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesi esnasında sigortalının; a) İstirahatli olduğu dönemde işyerinde çalışıp çalışmadığının, b) Kazanç hesabına giren döneme ilişkin aylarda, prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemelerin, c) Sağlık hizmet sunucusuna müracaat ettiği//istirahatin başladığı tarih itibarıyla prim ödeme hâlinin devam edip etmediğinin, işveren tarafından Kuruma elektronik ortamda bildirilmesi gerekmektedir.
Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda 5510 Sayılı Kanun’un 102 – i maddesi gereği, “- 4/a kapsamındaki sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği ödemelerinde 100. maddeye istinaden Kurumca işverenlerden istenilen bildirimlerin belirlenen süre içerisinde ve elektronik ortamda yapılmaması halinde sigortalı başına aylık brüt asgari ücretin onda biri tutarında, A.Ü.*1/10 = 2.601 TL,
- 4/a kapsamındaki sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği ödemelerinde 100. maddeye istinaden Kurumca işverenlerden istenilen bildirimlerin hiç yapılmaması halinde sigortalı başına aylık brüt asgari ücretin yarısı tutarında, A.Ü.*1/2 = 13.003 TL” idari para cezası uygulanır.
7- Aylık Prim ve Hizmet Belgesi/ Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Verme Yükümlülüğü, İşverenler (Kanunun Ek 9 uncu maddesi kapsamındaki ‘Ev hizmetlerinde ve konut kapıcılığı’ kapsamında sigortalı çalıştıranlar hariç olmak üzere) ile Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıklar ise Türkiye genelinde 01.07.2020 tarihinden (Temmuz/2020 dönemine ait beyanlardan) itibaren sigortalıların cari aya ait prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini içeren muhtasar ve prim hizmet beyannamesini en geç ertesi ayın 26 ıncı günü saat 23.59’a kadar e-yetkili vergi dairesine elektronik ortamda vermekle yükümlüdür.
Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda 5510 Sayılı Kanunun 102 – m maddesi gereği, “…, İşveren sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren on beş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür) uyarınca verilmesi gereken beyannamedeki sigortalıların, prime esas kazançlarının veya hizmetlerinin bildirilmediği, eksik ya da geç bildirildiği anlaşılan her bir işyeri için;
102 – m/1) Beyannamenin asıl olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında, A.Ü.*1/5 = 5.201 TL,
102 – m/2) Beyannamenin ek olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında, A.Ü.*1/8 = 3.251 TL,
102 – m/3) Ek beyannamenin, 86 ncı maddenin beşinci fıkrasına istinaden Kurumca resen düzenlenmesi durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı tutarında, A.Ü.*1/2 = 13.003 TL,
102 – m/4) Beyannamenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri ve kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği ya da sadece hizmetlerinin Kuruma eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması hâlinde, beyannamenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık beyannamedeki her bir işyeri için; a) Kamu idareleri ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin üç katını geçmemek üzere sigortalı başına aylık asgari ücret tutarında, A.Ü.*1 = 26.005,50 TL,
b) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin iki katını geçmemek üzere sigortalı başına yarım asgari ücret tutarında, A.Ü.*1/2 = 13.003 TL,
c) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar hakkında aylık asgari ücreti geçmemek üzere sigortalı başına asgari ücretin üçte biri tutarında, A.Ü.*1/3 = 8.669 TL,
ç) Beyannamedeki her bir işyerinden bildirilen sigortalıların sadece prime esas kazançlarının eksik bildirildiğinin anlaşılması hâlinde ise beyannamenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin onda birinden az, iki katından fazla olmamak üzere tespit edilen prime esas kazanç tutarında” idari para cezası uygulanır.
8- Sigorta Primlerinin Ödenmesi Yükümlülüğü, sigortalıları çalıştıran işverenler, bir ay içinde çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazançları üzerinden hesaplanacak sigortalı hissesi prim tutarlarını sigortalıların ücretlerinden keserek, kendi hissesine isabet eden prim tutarlarını da bu tutarlara ekleyerek en geç takip eden ay/dönemin sonuna kadar Kuruma ödeyeceklerdir.
Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam olarak ödenmezse, ödenmeyen kısmı sürenin bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık sürede her bir ay için %3 oranında gecikme cezası uygulanarak artırılır. Ayrıca, her ay için bulunan tutarlara ödeme süresinin bittiği tarihten başlamak üzere borç ödeninceye kadar her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığınca açıklanacak bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı hesaplanır. Ancak, ödemenin yapıldığı ay için gecikme zammı günlük hesaplanır.
9- İşyeri Defter, Kayıt Ve Belgelerinin Saklanması, İşveren, işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak üzere on yıl süreyle, kamu idareleri otuz yıl süreyle, tasfiye ve iflâs idaresi memurları ise görevleri süresince, saklamak zorundadırlar.
Saklama sürelerine uyulmaması nedeniyle Kurum talebi üzerine işyerine ait defter, kayıt ve belgelerin süresi içinde kuruma ibraz edilmediğinden bahisle 5510 sayılı Kanunun 102-e maddesi uyarınca idari para cezası uygulanmaktadır. (102-e maddesi aşağıda ayrıntılarıyla irdelenmiştir.)
10- İşyeri Defter, Kayıt Ve Belgelerini İstenilmesi Halinde İbrazı, İşverenler ve işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde on beş gün içinde ibraz etmek zorundadırlar.
Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda 5510 Sayılı Kanun’un 102 – e maddesi gereği, “İşyeri defter, kayıt ve belgelerinin Kurumun denetim ve kontrol memurlarınca incelenmek üzere Kurumca yapılan yazılı ihtara rağmen 15 gün içinde mücbir sebep olmaksızın tam olarak ibraz edilmemesi veya defterlerin tasdiksiz olması halinde;
102 – e/1) Bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için aylık brüt asgari ücretin oniki katı tutarında, A.Ü.*12 = 312.066 TL,
102 – e/2) Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için aylık brüt asgari ücretin altı katı tutarında, A.Ü.*6 = 156.033 TL,
102 – e/3) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için aylık brüt asgari ücretin üç katı tutarında, A.Ü.*3 = 78.017 TL,
102 – e/4) Defter ve belgelerin tümünü verilen süre içinde ibraz etmekle birlikte, defter kayıtlarının geçersiz sayılması halinde, geçersizlik hallerinin gerçekleştiği her bir takvim ayı için;
a) Bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, asgari ücretin oniki katını (312.066 TL) aşmamak üzere aylık brüt asgari ücretin yarısı tutarında A.Ü.*1/2 = 13.002 TL,
b) Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, asgari ücretin altı katını aşmamak (156.033 TL) üzere aylık brüt asgari ücretin yarısı tutarında A.Ü.*1/2 = 13.002 TL,
c) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için, asgari ücretin üç katını aşmamak (78.016,50 TL) üzere aylık brüt asgari ücretin yarısı tutarında A.Ü.*1/2 = 13.002 TL,
102 – e/5) İşverenler tarafından ibraz edilen aylık ücret tediye bordrosunda; işyerinin sicil numarası, bordronun ilişkin olduğu ay, sigortalının adı, soyadı, sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası, ücret ödenen gün sayısı, sigortalının ücreti, ödenen ücret tutarı ve ücretin alındığına dair sigortalının imzasının bulunmadığı (imza şartı yönünden makbuz mukabilinde veya banka kanalıyla yapılan ödemeler hariç) durumlarda ücret tediye bordroları geçerli sayılmaz ve her bir geçersiz ücret tediye bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı tutarında , A.Ü.*1/2 = 13.002 TL” idari para cezası uygulanır.
KAYNAKÇA:
08.05.2025
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.
>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV Ayrıntılar için tıklayın.