Kadir Demirbaş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vergi.uzmani@yandex.com

Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihazların Kullanımı

YN ÖKC’ler internet yoluyla Gelir İdaresi Başkanlığı’na (GİB Teknoloji) güvenli şekilde veri aktarabilen ve iletişim kurabilen bilgisayar tabanlı cihazlardır.

Bünyesinde banka POS’u barındıran EFT-POS Özellikli YN ÖKC’ler, bünyesinde banka POS’u barındırmayıp haricen POS cihazı bağlanabilen Basit/Bilgisayar Bağlantılı YN ÖKC’ler olmak üzere iki tür YN ÖKC bulunmaktadır.

EFT-POS özellikli YN ÖKC’ler, bünyesinde banka vb. kuruluşlara ait EFT-POS’u da barındıran bütünleşik yazar kasalardır. Basit/Bilgisayar Bağlantılı YN ÖKC’ler ise, bünyesinde banka vb. kuruluşlara ait POS bulunmamakta olup haricen banka vb. kuruluşlara ait POS’un bağlanabildiği yazar kasalardır. Bütün YN ÖKC’lerin ortak noktaları, bilgisayar tabanlı olması ve internet yoluyla GİB Teknoloji ile iletişim kurabilme özelliklerinin bulunmasıdır. 

YN ÖKC’ler kimlik ibraz edilmek suretiyle, yetkili ÖKC firmalarının bakım-onarım/

Satış bayilerinden alınır. Bayiler, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından YN ÖKC üreticilerine verilen web servis üzerinden veya Gelir İdaresi Başkanlığı’nın https://ynokc.gib.gov.tr/ adresinden alıcının ÖKC satın alıp alamayacağı hakkında sorgulamasını yaptıktan sonra, sorgulama çıktısını müşteriye imzalatarak satış işlemini gerçekleştirir.

YN ÖKC Kullanmak Zorunda Olanlar

Birinci ve ikinci sınıf tüccarların fatura verilme zorunluluğu bulunmayan perakende mal ve hizmet satışlarında ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyeti bulunmaktadır. Eski nesil ödeme kaydedici cihaz (EN ÖKC) kullanan veya kullanması gereken mükellefler aynı zamanda YN ÖKC kullanma mecburiyeti kapsamındadır.

Yeni İşe Başlayanlar veya Şube İş Yeri Açan Mükelleflerin Durumu

İşe yeni başlayan/şube iş yeri açan veya sonradan ÖKC kullanma mecburiyeti kapsamına giren mükelleflerin YN ÖKC kullanma mecburiyetleri, işe başlama ve mecburiyet kapsamına girme tarihinden itibaren 30 gün içinde başlamaktadır. Bu süre, kalkınmada öncelikli yörelerdeki faaliyetleri ile ilgili olarak 60 gün olarak belirlenmiştir. Mecburiyet kapsamında olan mükelleflerin en geç 30 gün içinde YN ÖKC’lerin aktivasyon işlemlerini yaptırması ve 557 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında belirlenen süreler itibarıyla en az bir banka veya diğer kuruluş ya da ödeme hizmet sağlayıcısı ile üye iş yeri anlaşması yaparak banka

veya kredi kartı ile ödeme imkânı sunması gerekmektedir.

YN ÖKC Kullanmak Zorunda Olanlar

3100 Sayılı Kanun kapsamına girmeyen, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar dışındaki mükellefler ile Bakanlıkça mecburiyet dışı bırakılanların YN ÖKC kullanma mecburiyetleri bulunmamaktadır.

Buna göre;

Kazançları basit usulde tespit edilenler, Serbest meslek erbabı, Zirai kazanç sahipleri, Menkul ve gayrimenkul sermaye iradi sahipleri, Diğer kazanç ve irat sahipleri, Ücret geliri elde edenler, Perakende mal ve hizmet satışı bulunmayan birinci ve ikinci sınıf tüccarlar (Örneğin; Toptancılar), Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemine dâhil olarak bu sisteme kaldıkları süre içerisinde sistem kapsamındaki ödeme kabul eden araçları kullanan mükellefler, 483 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 6. maddesi kapsamında muafiyet alan mükellefler, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Genel Tebliğler uyarınca ÖKC kullanım zorunluluğu dışında bırakılan mükellefler,

YN ÖKC kullanmak zorunda değildir.

Muaf Olma Şartları

-       50’den fazla YN ÖKC’ye sahip olmak,

-       Hesap dönemi sonu itibarıyla satış veya gayrisafi iş hasılatının 110 milyon TL’yi, bilanço aktif toplamının 110 milyon TL’yi, bilanço öz sermaye veya öz kaynak toplamının 11 milyon TL’yi aşması koşullarından en az ikisini sağlamak (Bu tutarlar, takvim yılı başından geçerli olmak üzere her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu’na göre tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu şekilde hesaplanan tutarların %5’ini aşmayan kesirler dikkate alınmaz.),

-       e-Fatura, e-Arşiv Fatura ve e-Defter uygulamalarına dahil olmak,

-       Tüm satışlarında elektronik ortamda e-Fatura ve/veya e-Arşiv Fatura düzenlemek (Söz konusu e-Fatura ve e-Arşiv Faturalarında, mal satışları ile hizmet ifalarının tahsilat işlemlerinde kullandıkları banka vb. kuruluşlara ait EFT-POS cihazlarından gerçekleştirilen tahsilata ilişkin müşteri slibinde yer alan temel bilgilere yer verilmesi gerekmektedir.),

-       Düzenlenen e-Arşiv Faturaların bir örneğinin belgenin oluşturulmasını müteakiben; gizliliği, bütünlüğü ve değişmezliği garanti edilerek ve GİB’in erişimine ve sorgulamasına açık olacak şekilde GİB’den e-Fatura saklama hizmeti verme izni bulunan kurumlarda muhafaza edilmesini sağlamak,

-       Başvuruda bulunulan yıl ile önceki dört takvim yılında, Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinin (b) ve (ç) fıkrasında yer alan kaçakçılık fiillerini işlememek,

-       GİB’e yazılı olarak müracaat etmek ve talepleri uygun görülmek.

Mükelleflerin taleplerinin uygun görüldüğünün bildirildiği tarihi takip eden ayın başından itibaren, perakende mal satışları ile hizmet ifalarının belgelendirilmesinde YN ÖKC kullanma mecburiyeti sona erecektir.

Hatalı Düzenlenen ÖKC Fişleri

ÖKC fiş toplamlarını kaydetmeye ve saklamaya tahsis edilmiş mali hafızalar silinemez ve değiştirilemez özellikte olup hatalı düzenlenen fişlerle ilgili olarak cihazların mali hafızalarına herhangi bir müdahalede bulunulamaması nedeniyle düzeltmenin, hatalı fişin aslının (müşteriye verilecek olan) iptal ve istendiğinde ibraz edilmek üzere işletmede kalan kayıt rulosundaki örneğinin üzerine iliştirilerek muhafaza edilmesi, bunun yerine gerçek bedel yazılmak suretiyle düzenlenen fişin müşteriye verilmesi ve kanuni defterlere gerçek satış hasılatının yazılması suretiyle gerçekleştirilmesi gerekir.

Hatalı fişin yanlışlıkla müşteriye verilmesi ve bulunamaması halinde ise yeterli verilerle ispatlanmak (hatalı fişin fatura düzenleme limitinin veya işletmenin günlük hasılatının üzerinde olması vb.) kaydıyla yapılan hatanın mükellef tarafından bir dilekçeyle ilgili vergi dairesine bildirilmesi, vergi dairesi müdürlüğünce durumun tutanakla (hatalı ödeme kaydedici cihaz fişinin tarihi, numarası, bedeli ve satılan ürünün cinsi belirtilmek suretiyle) tespit edilmesi, düzenlenen tutanağın bir örneğinin mükellefin tarh dosyasına konulması ve hatalı fiş yerine gerçek bedel üzerinden yeniden ÖKC fişi düzenlenerek kayıtların buna göre yapılması gerekmektedir.

YN ÖKC’lerden Düzenlenen Z Raporlarına Ait Mali Bilgilerin Düzenlenmesi

YN ÖKC’lerden düzenlenen ÖKC günlük kapanış (Z) raporlarına ait mali bilgiler (günlük, aylık satış raporları), güvenli servis sağlayıcısı (ÖKC TSM Merkezleri) üzerinden GİB’e elektronik ortamda bildirilecektir.

Ancak, YN ÖKC’lerden gerçekleşen satışlara ait ÖKC günlük kapanış (Z) raporlarına ait mali bilgileri ÖKC TSM Merkezleri aracılığıyla GİB’e iletemeyecek durumda olan mükellefler, YN ÖKC’lerden düzenlenen ÖKC günlük kapanış (Z) raporlarına ait mali bilgileri;

GİB’den e-Arşiv fatura uygulamaları kapsamında izin alan özel entegratörlerin bilgi işlem sistemleri aracılığıyla e-Arşiv uygulaması,

Dijital Vergi Dairesi, üzerinden bildirmek için GİB’e başvurabilirler.

Bildirim zorunluluğu getirilen bilgilerin, ÖKC TSM Merkezleri aracılığıyla bildirilmesi durumunda; bu bilgilerin zamanında, eksiksiz ve belirlenen format ve standartlarda elektronik ortamda bildirilmesine ilişkin sorumluluk YN ÖKC üreticileri ile birlikte ÖKC TSM Merkezlerine aittir. YN ÖKC’lerin bağlı oldukları ÖKC TSM Merkezleri ile sürekli çevrim içi bağlantılı olmasının sorumluluğu ise YN ÖKC’leri kullanan mükellefe aittir.

Değerlendirme

YN ÖKC faaliyete geçmesiyle birlikte kayıt dışı ekonomiyi kayıt altına alma konusunda çok ciddi adım atılmıştır. Bununla birlikte uygulama kolaylığı ve pratikliği getirmiştir. Eski uygulamalarla karşılaştırdığımızda hem başvuru süreçlerinin hem de kullanım konusunda vergi mükelleflerine çok ciddi kolaylıklar sağlamaktadır.

YN ÖKC satın almak isteyen mükelleflerin satış bayilerinden cihazlarını satın aldıktan sonra yetkili ÖKC servisleri aracılığıyla cihazlarını kullanıma hazır hale getirmeleri için vergi dairesinden izin yazısı alması gerekmez.

YN ÖKC kullanan mükellefler en az bir banka veya diğer kuruluş ya da ödeme hizmet sağlayıcısı ile üye iş yeri anlaşması yaptığı halde kartla ödeme imkanı sunmaması durumunda, söz konusu mükelleflere Vergi Usul Kanunu mükerrer 355 inci maddesine göre her bir tespit için özel usulsüzlük cezası uygulanır.

Eski nesil ÖKC kullananların ÖKC’leri süresince hurdaya ayırması gerekmektedir; aksi takdirde birinci derece usulsüzlük cezalarının beş katı uygulanır.

Söz konusu düzenlemelere göre YN ÖKC kullanma mecburiyeti kapsamında olan mükelleflere banka, ödeme vb. kuruluşlar tarafından seyyar EFT-POS (SoftPOS dahil) cihazı verilmemesi, Basit/Bilgisayar Bağlantılı YN ÖKC kullanan mükelleflere ise masaüstü EFT-POS cihazı verilmesi gerekmektedir. YN ÖKC kullanma mecburiyeti kapsamında bulunmayan veya dışında bırakılan mükelleflere ise seyyar EFT-POS (SoftPOS dahil)/masaüstü EFT-POS cihazı verilmesinde bir sakınca bulunmamaktadır.

Seyyar EFT-POS (SoftPOS dahil)/masaüstü EFT-POS cihazı almak için banka, ödeme vb. kuruluşlara başvuran mükellefler, söz konusu taleplerinin elektronik sorgu sonucu olumsuz cevaplanması durumunda, faaliyetleri gereğince seyyar EFT-POS (SoftPOS dahil)/masaüstü EFT-POS cihazı kullanmasına engel bir durum olmadığı gerekçesiyle gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine elden veya Dijital Vergi Dairesi uygulaması üzerinden “Masaüstü/ Seyyar EFT-POS Cihazı (SoftPOS dahil) Kullanım Talep Dilekçesi” ile başvurabilir.

Başvuruda bulunan mükelleflerin EFT-POS cihazı kullanma durumu hakkında çeşitli kriterlere göre tarh dosyası ve sistem kayıtlarında gerekli araştırma yapılarak ilgili vergi dairesi tarafından olumlu veya olumsuz cevap verilmektedir.

YN ÖKC kullanma mecburiyeti bulunan mükellefler tahsilatlarını EFT-POS özellikli YN ÖKC’den veya YN ÖKC ile bağlantılı masaüstü/kablolu POS cihazından yapması gerekmektedir. Tahsilat amaçlı seyyar EFT-POS cihazlarının veya YN ÖKC’lerden bağımsız bir şekilde masaüstü POS cihazlarının kullanılması ise mümkün bulunmamaktadır.

Satışlarını internet üzerinden gerçekleştiren, bürosunu sadece müşteri ile irtibat için kullanan, bunun dışında herhangi bir emtia satışı yapmayan, satış bedelini bürosunda tahsil etmeyen (banka aracılığıyla veya elektronik yolla alan) mükelleflerin Vergi Usul Kanununda geçen fatura veya perakende satış fişlerini düzenlemeleri şartıyla YN ÖKC kullanma mecburiyetleri yoktur.

Yol kenarı otoparklar ve müşterinin masasında veya mükellefin iş yeri dışında müşterinin ayağına gidilerek seyyar EFT-POS cihazı kullanılmak suretiyle tahsilat yapan lokanta, restoran vb. işletmeler, seyyar EFT-POS cihazları yerine EFT-POS özellikli Yeni Nesil ÖKC kullanmaları gerekir.

Ayrıca, özellikle restoran ve lokanta iş yerlerinde, satış işlemleri sırasında kullanılan harici bilgisayar donanımları, restoran satış programları, yazılımları ve bu iş yerlerinde kullanılan harici banka vb. kuruluşlara ait EFT-POS cihazlarının YN ÖKC’lerle bağlantılı, entegre ve uyumlu yapıda kullanılması zorunludur.

Mali bilgileri içeren YN ÖKC fişleri ile bankacılık işlemine dair bilgileri içeren banka POS harcama belgesi bilgileri birleştirilmiştir. Diğer bir ifadeyle, banka kartları ile yapılan teslim ve hizmet ifalarına dair YN ÖKC fişlerinin müşteri nüshalarında, ÖKC fişlerinde yer alan mali bilgilerin yanı sıra banka POS harcama belgelerinde olması gereken bankacılık bilgileri de yer alacaktır.

Banka kartları ile yapılan ödeme karşılığında ÖKC fişi yerine fatura düzenlenmesinin söz konusu olduğu durumlarda, mali değeri olan ÖKC fişi yerine, satışın faturalı satış olduğunu belirten bir bilgi fişinin ÖKC’den düzenlenerek müşteriye verilmesi ve bu bilgi fişinde banka POS harcama bilgilerinin de gösterilmesi gerekmektedir.

YN ÖKC’lerin bakım, onarım, aktivasyon ve benzeri servis hizmetlerinin, ÖKC firmaları tarafından belirlenen ve Bakanlık tarafından bildirilen yetkili servisler tarafından yerine getirilmesi gerekmektedir. YN ÖKC’lerin bakım onarım süreleri azami 48 saattir.

Mükelleflerce kullanılmaya başlanan YN ÖKC’ler, mali hafızaları doluncaya kadar kullanılabilir. Mali hafızasının dolması halinde, söz konusu cihazların mali hafıza değişimine tabi tutulması mümkün bulunmayıp mevzuatın öngördüğü usul ve esaslarla hurdaya ayırma işlemine tabi tutulması gerekmektedir.

Mükellefler işi bırakma, YN ÖKC kullanım mecburiyeti dışında kalma, yeni bir YN ÖKC alma ve benzeri nedenlerle sahibi oldukları cihazlarını hurdaya ayırmaları halinde (hurdaya ayırmak istemeyen mükellefler söz konusu YN ÖKC’lerini yetkili servisleri marifetiyle “Kapalı” statüsüne getirmelidirler), YN ÖKC’lerin hurdaya ayrılma işlemleri cihazın üreticisi olan ÖKC firmasına ait yetkili servisler tarafından yapılır.

Hurdaya ayırma işlemleri sırasında; yetkili servisler tarafından cihazın hurdaya ayrılacağı zamana kadar YN ÖKC’de kayıtlı olan mükellef mali bilgilerini ihtiva eden son “Z” raporunun alınıp elektronik ortamda GİB Bilgi Sistemine iletilmesi sağlanır. Bunu takiben ÖKC TSM Merkezinde tutulan “YN ÖKC Aktivasyon Listesi”ne hurda şerhi düşülerek cihaz hurdaya ayrılır.

Hurdaya ayrılan cihazın ruhsatnamesi iptal edilir. Söz konusu cihaz tamir edilerek bir başkasına satılamaz veya bir daha kullanıma açılamaz.

İşi bırakma nedeniyle kullanılan YN ÖKC’lerin kullanım dışı bırakılmak veya bir başkasına satılmak istenmesi halinde buna ilişkin işlemler, 30 gün içerisinde gerçekleştirilmelidir.

“Z” raporunun alınmasını gerektiren süre, bir gün içerisindeki faaliyeti (saat 00’dan 24’e kadar geçen süredeki satışları) kapsamaktadır. Ancak, günün sonunda gece saat 24’ten sonra da bir süre açık kalan işletmelerde, saat 24’ten sonra gerçekleştirilen satışlar, tarih olarak bir sonraki güne kalmakla beraber, bir önceki gün başlatılmış olan faaliyetin devamı niteliğindedir.

Bu nedenle, gece saat 24’ten sonra bir süre daha faaliyetine devam eden mükellefler günlük olarak almak zorunda oldukları “Z” raporlarını, faaliyetlerinin bitiş saatinde (örneğin, işletme gece 03.00’te kapanmışsa 03.00’te, 04.00’te kapanmışsa 04.00’te) alacaklardır.

Gece saat 24’ten sonra alınan bu günlük “Z” raporlarının üzerinde yazılı hasılat, cihazın kullanılmaya başlandığı günün (“Z” raporunun alındığı tarihe göre bir önceki günün) hasılatı olarak değerlendirilecektir.

Yararlanan Kaynaklar:

-       213 sayılı Vergi Usul Kanunu

-       3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkındaki Kanun

-       426 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

-       483 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

-       557 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

26.12.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.