İsmail Yoğun
Yeminli Mali Müşavir
ismail.yogun06@gmail.com

Kurgan Rehberi Yayımlandı: Düzeltme Beyanı Vermeyen Tüm Mükellefler Savcılığa Mı Sevk Edilecek?

Başlıktaki soruya hemen cevap vermek gerekirse; Hayır,  KURGAN yazılarını almalarına karşın İdare ile aynı risk algısına sahip olmadığı için düzeltme yapmayan alıcılar incelemeye alındığında otomatik olarak suç duyurusunda bulunulmayacak.

 Son günlerde Vergi Müfettişleri tarafından çok sayıda mükellef ve meslek mensubuna gönderilen KURGAN yazıları vergi camiasında geniş yankı uyandırdı. Söz konusu yazılar vergi denetimi gündeminin odak noktası olarak tartışılırken bir taraftan da bilgi karmaşasına neden oldu.  Bu karmaşayı gidermek adına Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 01.10.2025 tarihli “Sahte Belge ile Mücadele Stratejisi ve KURGAN Mükellef ve Meslek Mensupları Rehberi” yayımlandı. Rehber’de yer alan bazı hususlara aşağıda özet halinde değinilmektedir.

KURGAN Sistemi Nasıl Çalışıyor? Hangi İşlemleri tarıyor?

 -Rehber’de verilen bilgilere göre Sistem, Mükelleflerin her türlü mal veya hizmet alım veya satımlarının her birini birer işlem şeklinde algılayıp anlık olarak taramakta, taranan işlemleri çok sayıda kriter ve veri kaynağından toplanan bilgiler ile analiz ederek her bir işleme risk puanı vermektedir. Dikkat edilirse sistem Mükelleflere değil işlemlere risk puanı atamaktadır. Alıcı sahte belge kullanıcısı, satıcı sahte belge düzenleyicisi olarak kodlanmamakta veya kendilerine bu şekilde bir risk puanı atanmamaktadır. Sadece işlemin riski ölçülmeye çalışılmaktadır. Gönderilen bilgi isteme yazılarında da mükelleflerin riskli olduğuna yönelik bir ifade bulunmamakta ve işlem riski konusunda uyarılarda bulunulmaktadır.

Diğer taraftan Mükelleflerin vermiş olduğu cevaplar da, sistemin bir girdisi olarak kullanılmaktadır.  Yazılar, karşıt inceleme mahiyetindedir.  Bu bilgiler sistemin vakıf olamadığı mutabakat riskleri olarak adlandırılmaktadır. KURGAN yazıları denetimin kendisi değil olası bir denetimin habercisidir. Mükellefler risk durumlarından bilgi sahibi edilmektedir. Örneğin, bir personel suiistimaline bağlı olarak riskli belge mükelleflerin kayıtlarına girmiş olabilir. Böyle durumlarda mükellefler kendi risk durumlarını değerlendirilerek sonuçları çok ağır olacak herhangi bir inceleme geçirmeden pozisyon alabilmektedir.

KURGAN yazısı alan alıcı mükellef ne yapmalıdır?

-Bu yazıları alan mükellefler riskli olduğu yazı ile bildirilen işlemleri gözden geçirmelidir.  Risklilik algısı Vergi İdaresi ile aynı düzeydeyse hukuk düzleminde kayıt veya beyanlarını düzeltme yoluna gidip İdareyi bu konuda cevabi bir yazıyla haberdar etmelidir. Eğer işlem riskinin Vergi İdaresi ile aynı düzeyde olmadığı kanaatine varılmışsa işlem hangi açıdan riskli bulunmuşsa, yazıya bu yönde cevap verilmekle birlikte o alanda araştırmalarını yoğunlaştırıp savunma yapacak delilleri toplaması önemlidir.

Alıcılar, KURGAN yazılarına verilen cevapların satıcılar için yürütülecek denetimlerde kullanılacağını göz önünde bulundurmalıdır. Riskli görülen işlemlere yönelik gerekli araştırmaları yapmak dışında satıcılar nezdinden bir eylemde bulunmalarına gerek yoktur. Satıcıların sahte belge düzenlediği veya alıcıların sahte belge kullandığına yönelik bir bilgi KURGAN yazılarında yer almamaktadır. Bu yüzden KURGAN yazılarına cevap vermek dışında mükelleflerin satıcılar nezdinde bir kanaate varmaksızın riskli olduğu ifade edilen işlemlere yönelik araştırmalarını yoğunlaştırması önem arz etmektedir.  

KURGAN sisteminde ilk gönderilen yazılar işlemlerin gerçekliğine odaklandığından muhtemel bir denetim sürecinde işlemlerin gerçekliğini ispata yönelik delillerin toplanması gerekir. KURGAN yazıları cebri nitelikte yazılar değildir. Mükellefler istedikleri şekilde davranmakta özgür bırakılmıştır. Herhangi bir şekilde veya herhangi bir yöntemde düzeltme yapması veya beyanname vermesine yönelik bir talep içermemektedir.

KURGAN yazısı alan meslek mensuplarından herhangi bir bilgi istenmemekte, kendilerine herhangi bir sorumluluk yüklenmemekte veya kayıtlara işledikleri işlemlerin gerçekliğine yönelik araştırma yapmaları beklenmemektedir. Yazıların muhatabını, alış işlemini gerçekleştiren mükellefler oluşturmaktadır. KURGAN yazılarını alan meslek mensuplarından beklenti süreçten haberdar olmaları ve mükelleflere risk durumları ilgili rehberlik etmeleridir. 

Düzeltme Beyanı Vermeyen Tüm Mükellefler Savcılığa mı sevk Edilecek?

 - 1 Ekim 2025 sonrasında bilerek kullanmanın esas, bilmeden kullanmanın istisna olduğu kamuoyu ile paylaşılmıştır. KURGAN yazılarını almalarına karşın İdare ile aynı risk algısına sahip olmadığı için düzeltme yapmayan alıcılar incelemeye alındığında otomatik olarak suç duyurusunda bulunulmayacak. Ancak, bilerek kullanma ve dolayısıyla suç duyurusu için daha sıkı bir kast değerlendirmesi süreci yürütülecek.  Söz konusu Kast değerlendirmesi, 306 sıra no.lu VUK Genel Tebliği çerçevesinde yapılacak. Tebliğ’de Vergi Müfettişlerinin tasarrufuna bırakılmış değerlendirme süreci için bakılması gereken 13 kriter bulunmaktadır. Alıcı mükelleflerin incelemeye alınması durumunda vergi müfettişleri bu 13 kritere tek tek bakıp araştırma yaparak mükellefle ilgili bilerek kullanmaya ilişkin kanaatlerini oluşturacak.

Savcılığa Sevk Kanaatini oluşturacak 13 Kriter Nedir?

Bilerek Sahte Belge kullanmanın esas bilmeden kullanmanın istisna olduğu yaklaşımı, kast unsurunun vergi müfettişleri tarafından değerlendirilmeyeceği anlamını taşımamaktadır.  306 no.lu VUK Genel Tebliği yürürlüktedir.  Kast unsuru belirlenirken bu kriterlere yönelik tek tek çalışmalar yürütülecek ve müfettişlerin kanaati bu çalışmalardan elde edilen veriler ışığında şekillenecek. Böylece mahkemelerin eksik araştırma yapılması boyutuyla kullanıcı raporlarına getirdikleri eleştirilerin önüne geçilmeye çalışılacak.

  Müfettişlerin kanaati bir veya daha fazla kesin delil mahiyetindeki kriterler üzerinden şekillenebilecek olmasına karşın diğer kriterlere yönelik gerekli araştırmaların yürütülmesi değerlendirme sürecine temel teşkil edecek. Dolayısıyla tüm kriterler irdelenmeden kanaat oluşturulamayacak.

1. Atıf Kriteri: Düzenleyici Mükellef hakkında tanzim edilmiş olan Vergi Tekniği Raporunda söz konusu belgenin bilerek kullanıldığına yönelik bir tespit bulunup bulunmadığı,

2. Faaliyet Konusu Kriteri: Kullanılan sahte belge içeriği mal ve/veya hizmetlerin mükellefin faaliyet konusu ile ilgili olup olmadığı,  

3. Oran Kriteri: Sahte belge tutarının hangi maliyet/gider hesaplarında izlendiği ve bu hesaplar içerisindeki oranı, sahte belgeye istinaden indirim konusu yapılan KDV tutarının toplam indirilecek KDV tutarı içerisindeki oranı,

4. İlişkili Kişi ve Meslek Mensubu Kriteri: Mükellefin, kullanılan sahte belgeyi düzenleyen mükellef ile ilişkili kişi kapsamında olup olmadığı, ayrıca aynı meslek mensubundan hizmet alımı vb. verisinin bulunup bulunmadığı, mali müşavirlik sözleşmesinin feshedildiğine ilişkin tespit bulunması durumunda mali müşavirin sözleşme feshine ilişkin ifadeleri,

5.  Sektör Ortalamaları Kriteri: Mükellefin içinde bulunduğu sektör ve faaliyet konusuna göre tespit edilebildiği ölçüde karlılık oranı, iş hacmi ve cirosuna göre tahakkuk eden vergi durumu (sürekli zarar veya devreden KDV beyan edip etmediği ya da çok düşük tutarlarda ödenecek vergi beyan etmesi, vergiye uyumu vb.),

6. Düzenleyici Mükellef sayısı Kriteri: Kullanılan sahte belgelerin birden fazla mükelleften alınıp alınmadığı,

7. Depolama Kriteri: Mükellefin kullandığı sahte belge içeriğindeki mal miktarını depolayabilecek kapasitesinin olup olmadığı,

8.  Sevkiyat Kriteri: Kullanılan sahte belge içeriğinde yer alan malların sevkiyatına yönelik olarak sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, teslim tesellüm belgesi vb. belge ibraz edilip edilmediği, ibraz edilmiş ise bu belgelerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı, sevkiyata ilişkin plaka takip sistemi kayıtlarıyla sevkiyat güzergahının uyumlu olup olmadığı ya da nakliye vasıtası olarak belirtilen plakaların ait olduğu araçların motosiklet, binek oto ve tescili terk edilmiş araç niteliğinde olup olmadığına ilişkin tespitler,

9.  Ödeme Kriteri: Kullanılan sahte belge tutarlarına ilişkin ödemelerin nasıl gerçekleştiği, yapılan ödemenin fiktif olup olmadığı, yapılan ödemenin mükellefe iade edilip edilmediği, ödeme belgelerinin gerçek olup olmadığı, çek ile yapılan ödemelerde ciro silsilesi ve çekin kim tarafından tahsil edildiği, çeki tahsil eden ile çeki düzenleyen mükellef arasında bir ilişki olup olmadığı, ödemeler yapılırken doğrudan borçlandırma sisteminin (DBS) kullanılıp kullanılmadığı,

10.  Yoklama Geçmişi Kriteri: Mükellef nezdinde daha önce yapılmış yoklamalarda, sahte belgede yer alan emtiaya ya da benzer nitelikli emtiaya ilişkin bir tespit bulunup bulunmadığı,

11.  İnceleme Geçmişi Kriteri: Mükellefle ilgili daha önce vergi incelemesi yapılmışsa bu incelemelerdeki sonuçlar, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma sıklığı (kaç farklı mükelleften alındığı, takvim yılı/ vergilendirme dönemlerine yaygınlığı vb.) daha önceki yıllarda kast unsuru ortaya konulan bir sahte belge kullanma raporunun bulunup bulunmadığı,

12. İlişkili İnceleme Geçmişi Kriteri: Mükellefin ortak veya yöneticileri ile mükellefin ortak veya yönetici olduğu mükelleflerle ilgili daha önce yapılan sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme ve kullanma tespitleri,

13.İmza Tarihi Kriterleri: Kullanılan sahte belgelerin düzenlenme tarihleri ile elektronik imza tarihlerinin uyumlu olup olmadığı,

Kastın varlığı yukarıdaki 13 kriter ile ortaya konulacak olsa da, bize göre gözden kaçırılmaması gereken önemli unsurlardan birisi de, sahte belge kullanıcılarının doğrudan veya dolaylı olarak “vergi kaçakçılığı soruşturması” sürecine takılabilecek olmalarıdır. “Vergi Kaçakçılığı Soruşturması” başlığı ile  Vergi Usul Kanununa  140/A maddesinin eklenilmesi hazırlıklarının devam ettiği anlaşılmaktadır.  140/A maddesi hayatımıza girdiğinde ise, konusu vergi olan her bir hareketin/ işlemin “kaçakçılık soruşturması” radarına takılabileceği, bu durumun da “bilerek sahte belge kullanma” kanaati için en büyük kriter olacağı değerlendirilmektedir.

08.10.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.