Hüseyin Ergut
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Lisanslı SPK Uzmanı
smmm.hergut@gmail.com

Şemsiye Fon Nedir? Nasıl Kurulur ve İşletilir? Türleri, Avantajları ve Riskleri Nelerdir? Güncel Vergi Uygulamaları Yönünden Değerlendirme

Şemsiye Fon Nedir?

Katılma payları tek bir içtüzük kapsamında ihraç edilen farklı yatırım enstrümanlarına yatırım yapma imkânı sunan tüm fonları kapsayan yatırım fonu türüdür. Şemsiye fon, farklı yatırım stratejileri, risk-getiri profilleri ve hedef kitleleri olan birden fazla fona sahip olabilen bir yapıdır. Şemsiye Fonu, yatırımcılara portföy çeşitlendirmesi, esneklik, kolaylık ve maliyet avantajı sağlar. Yatırımcılar piyasa koşullarına göre fonlar arasında geçiş yaparak yatırımlarını daha iyi yönetebilir. Özellikle, uzun vadeli yatırım stratejisi benimseyen ve riski dağıtmak isteyen bu fon türü, yatırımcılar için önemli avantajlar sunmaktadır. Fonlar, arasında geçiş yaparken ek vergi yükü oluşmamasını sağlar ve yatırımcılara uzun vadeli stratejilerini daha verimli şekilde uygulama fırsatı tanır.

Şemsiye Fonun Temel Özellikleri Şunlardır

-Şemsiye Fon, tek bir tüzel kişilik olarak kurulur ve yönetilir. Şemsiye Fonun içinde yer alan fonlar ise ayrı ayrı portföy yönetimi yaparlar.

-Şemsiye Fonun içinde yer alan fonlar, kendi adlarına katılma payı ihraç ederler. Katılma payları, şemsiye fonun içtüzüğünde belirlenen esaslara göre belirlenir.

-Şemsiye Fonun içinde yer alan fonlar, kendi yatırım politikalarını ve risk-getiri profillerini belirlerler. Bu sayede, yatırımcılar kendi risk tercihlerine uygun fonları seçebilirler.

-Şemsiye Fonun içinde yer alan fonlar arasında katılma payı değişimi yapılabilir. Bu sayede, yatırımcılar piyasa koşullarına göre portföylerini yeniden yapılandırabilirler.

-Şemsiye Fonun içinde yer alan fonların mali tabloları ve performans raporları ayrı ayrı hazırlanır ve yayınlanır. Yatırımcılar, bu raporlara ulaşarak fonların performansını takip edebilirler.

Şemsiye Fon Türleri

Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) tanıtım rehberine göre, şemsiye fon türleri;

-Garantili Şemsiye Fon: Uygun bir garanti veren kuruluş tarafından, fonun katılma payı sahiplerine belirli bir getiri veya anapara garantisi verilen şemsiye fondur. Garantili şemsiye fonun içinde yer alan fonlar, garanti veren kuruluşun belirlediği yatırım araçlarına yatırım yaparlar.

-Katılım Şemsiye Fonu: Portföyünün tamamı devamlı olarak, kira sertifikaları, katılma hesapları, yerli ve yabancı ortaklık payları (hisse senetleri), altın, gümüş ve diğer kıymetli madenler ile danışma kurulunca uygun görülen diğer faize dayalı olmayan para ve sermaye piyasası, araçlarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fondur. Katılım şemsiye fonun içinde yer alan fonlar, katılım bankacılığı prensiplerine uygun olarak yatırım yaparlar.

-Borçlanma Araçları Şemsiye Fonu: Fon havuzundaki toplam paranın en az (%80)’i (belirlenen) borçlanma araçlarına yatırılmaktadır. Borçlanma araçları şemsiye fonun içinde yer alan fonlar, tahvil, bono, eurobond gibi enstrümanlara yatırım yaparlar.

-Hisse Senedi Şemsiye Fonu: Yerli ve/veya yabancı ihraççıların paylarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fondur. Hisse senedi şemsiye fonun içinde yer alan fonlar, farklı sektörlerdeki veya farklı borsalardaki hisse senetlerine yatırım yaparlar.

-Kıymetli Madenler Şemsiye Fonu: Altın ve diğer kıymetli madenler ile bunlara dayalı araçları bulunduran şemsiye fondur. Kıymetli madenler şemsiye fonun içinde yer alan fonlar, altın, gümüş, platin gibi kıymetli madenlere veya bunların dayanak varlık olduğu vadeli işlem sözleşmelerine yatırım yaparlar.

-Fon Sepeti Şemsiye Fonu: Farklı fonları ve borsa yatırım fonlarını kapsayan şemsiye fondur. Fon sepeti şemsiye fonun içinde yer alan fonlar, portföy çeşitlendirmesi sağlamak amacıyla farklı risk-getiri profillerine sahip olan diğer fonlara yatırım yaparlar.

-Değişken Şemsiye Fonu: Portföyünün tamamını devamlı olarak değiştirebilen ve herhangi bir orana bağlı olmayan şemsiye fondur. Değişken şemsiye fonun içinde yer alan fonlar, piyasa koşullarına göre farklı yatırım araçlarına yönelerek esnek bir strateji izlerler.

-Serbest Şemsiye Fonu: Portföyünün tamamını devamlı olarak değiştirebilen ve herhangi bir orana bağlı olmayan şemsiye fondur. Serbest şemsiye fonun içinde yer alan fonlar, değişken şemsiye fona benzer şekilde esnek bir strateji izlerler, ancak daha yüksek risk alarak daha yüksek getiri hedeflerler.

-Korumalı Amaçlı Şemsiye Fonu: Fonun katılma payı sahiplerine belirli bir koruma sağlamak amacıyla kurulan şemsiye fondur. Korumalı amaçlı şemsiye fonun içinde yer alan fonlar, portföyünün belirli bir kısmını sabit getirili araçlara, belirli bir kısmını ise değişken getirili araçlara yatırarak hem koruma hem de getiri sağlamayı amaçlarlar.

Şemsiye Fon Avantajları ve Dezavantajları

-Portföy Çeşitlendirmesi: Şemsiye fonu, farklı yatırım araçlarına ve farklı risk-getiri profillerine sahip olan birden fazla fona yatırım yapma imkanı sunar. Bu sayede, yatırımcılar portföylerini çeşitlendirerek risklerini azaltabilir ve getirilerini artırabilirler.

-Esneklik: Şemsiye fonu, yatırımcılara piyasa koşullarına göre portföylerini yeniden yapılandırma esnekliği sağlar. Yatırımcılar, şemsiye fonun içinde yer alan fonlar arasında katılma payı değişimi yaparak farklı yatırım stratejilerine yönelebilirler.

-Kolaylık: Şemsiye fonu, yatırımcılara tek bir tüzel kişilik altında farklı fonlara yatırım yapma kolaylığı sağlar. Yatırımcılar, tek bir içtüzük, tek bir hesap numarası, tek bir vergi numarası ve tek bir mali raporlama ile işlem yapabilirler.

-Maliyet Avantajı: Şemsiye fon, yatırımcılara maliyet avantajı sağlar. Şemsiye fonun içinde yer alan fonların kuruluş ve işletim giderleri, tek bir tüzel kişilik tarafından karşılandığı için daha düşüktür. Ayrıca, şemsiye fonun içinde yer alan fonlar arasında katılma payı değişimi yapmak için herhangi bir komisyon veya vergi ödenmez.

Şemsiye Fon Dezavantajları

-Yönetim Zorluğu: Şemsiye fonu, farklı yatırım araçlarına ve farklı risk-getiri profillerine sahip olan birden fazla fona sahip olduğu için yönetimi zor olabilir. Yatırımcılar, şemsiye fonun içinde yer alan fonların performansını takip etmek ve portföylerini uygun şekilde ayarlamak için daha fazla zaman ve emek harcamak zorunda kalabilirler.

-Bilgi Eksikliği: Şemsiye fon, tek bir tüzel kişilik olarak kurulduğu için şeffaflığı az olabilir. Yatırımcılar, şemsiye fonun içinde yer alan fonların yatırım politikalarını, risk-getiri profillerini ve portföy bileşimlerini tam olarak bilemeyebilirler.

-Garanti Yokluğu: Şemsiye fonu, garantili şemsiye fon hariç olmak üzere, yatırımcılara herhangi bir getiri veya anapara garantisi vermez. Yatırımcılar, şemsiye fonun içinde yer alan fonların performansına bağlı olarak zarar edebilirler.

Şemsiye Fon Nasıl Kurulur ve İşletilir?

-Kurucu: Şemsiye fonu, portföy yönetim şirketleri tarafından kurulur. Kurucu, şemsiye fonun tüzel kişiliğini temsil eder ve şemsiye fonun içinde yer alan fonların yönetimini üstlenir.

 İçtüzük: Şemsiye fonu, tek bir içtüzük kapsamında kurulur. İçtüzük, şemsiye fonun temel özelliklerini, amaçlarını, yatırım politikalarını, katılma paylarının ihraç ve iade esaslarını, yönetim ücretlerini ve diğer hususları belirler. İçtüzük Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) onayı ile yürürlüğe girer.

-Fonlar: Şemsiye fonun içinde yer alan fonlar, içtüzükte belirlenen esaslara göre kurulur. Fonlar, kendi adlarına katılma payı ihraç ederler ve kendi yatırım politikalarını ve risk-getiri profillerini belirlerler. Fonlar ayrı ayrı portföy yönetimi yaparlar ve ayrı ayrı mali tablo ve performans raporu hazırlarlar.

-Katılımcılar: Şemsiye fona katılmak isteyen yatırımcılar, şemsiye fonun içinde yer alan fonlardan birine veya birden fazlasına katılma payı alarak yatırım yapabilirler. Katılımcılar, şemsiye fonun içinde yer alan fonların katılma paylarını almak veya iade etmek için kurucuya başvurabilirler. Katılımcılar şemsiye fonun içinde yer alan fonlar arasında katılma payı değişimi yapabilirler.

Şemsiye Fon İşletimi

-Portföy Yönetimi: Şemsiye fonun içinde yer alan fonların portföy yönetimi, kurucu tarafından yapılır. Kurucu, her bir fona ait portföyü, fona özgü yatırım politikasına uygun olarak yönetir. Kurucu, portföy yönetimi için profesyonel kadrolarını kullanır veya dışarıdan hizmet alabilir.

-Denetim: Şemsiye fonun denetimi, (SPK) tarafından yapılır. Sermaye Piyasası Kurulu, şemsiye fonun içtüzüğüne, mevzuata ve iyi niyet kurallarına uygun olarak faaliyet gösterip göstermediğini denetler. Ayrıca, şemsiye fonun mali tablo ve raporlarının doğruluğunu ve güvenilirliğini denetler.

-Raporlama: Şemsiye fonun raporlama faaliyeti, kurucu tarafından yapılır. Kurucu, şemsiye fona ve şemsiye fonun içinde yer alan fonlara ait mali tablo ve performans raporlarını hazırlar ve yayınlar. Kurucu, ayrıca şemsiye fona ve şemsiye fonun içinde yer alan fonlara ilişkin bilgileri katılımcılara ve kamuoyuna duyurur.

Vergi Uygulaması

Şemsiye fona yatırım yaparken, şemsiye fonun ve şemsiye fonun içinde yer alan fonların vergi uygulamasının bilinmesi gerekir. Şemsiye fona yatırım yapmak, gelir vergisi kanunu açısından menkul sermaye iradı elde etmek anlamına gelir. Bu nedenle, yatırımcılar, şemsiye fona yatırım yaparken elde ettikleri kazançlardan stopaj vergisi kesintisi yapılacağının farkında olmalıdır.

9 Temmuz 2025’tarihli Resmi Gazetede yayımlanan karar ile aşağıda bulunan maddelerde belirtilen fon kategorileri hariç olmak üzere 09.07.2025’tarihinden itibaren iktisap edilen yatırım fonu paylarına, gelirleri üzerinden (%17,50) stopaj uygulanacaktır.

Hisse Senedi Yoğun Fon katılma payları, (%0) Girişim Sermayesi Yatırım Fonu ve Gayrimenkul Yatırım Fonları iki yıldan fazla süreyle elde tutulması koşuluyla (%0,00), iki yıldan önce elden çıkartılması durumunda (%17,50) olarak uygulanacaktır.

Kurumlar İçin Avantajları;

Yatırım fonlarından elde edilen gelirlerde stopaj oranı “0’’ olarak uygulanmaktadır. Ancak, fon gelirleri kurumlar vergisi    kapsamında beyan edilir ve kurumlar vergisine tabidir. 

Kaynakça:

-6362’saylı SPK Kanunu.

-İş Portföy Yönetimi A.Ş.

-9’Temmuz 2025’tarihli ve 32951 Sayılı RG.10041’sayılı Cumhurbaşkanı Kararı.

-spk.gov.tr

-III-52.1 Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği.

-4 Mart 2020/31058 RG. Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği (III-52.1)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (III-52.1.ç)

-Özelge Sayı: 62030549-125[2-2015/313]-169519/14.06.2017 GİB-İstanbul Vergi Dairesi Bşk.

17.09.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.