Fırat İnsel
Vergi Müfettişi
firat_insel88@hotmail.com

Basit Usulde Yeni Dönem Mi Geliyor?

Basit usulün kapsamını daraltan vergi sistemi değişikliği Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre ticari taksiler, dolmuş, minibüs, otobüs gibi şehir içi yolcu taşımacılığı yapanlar basit usulden yararlanamayacak. 13 büyükşehirde mal alım satımı, otel, lokanta faaliyeti gibi basit usul kapsamı dışında olan işler, diğer 17 büyükşehirde de kapsam dışına çıkarılıyor.  Bu mükellefler 2026 yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirecekler. Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin kazançları, gelir vergisinden istisna olup, bu mükellefler yıllık gelir vergisi beyannamesi de vermiyor. Türkiye'de faaliyet gösteren 3 milyona yakın vergi mükellefinin neredeyse 1 milyona yakını basit usulde vergi üzerinden ödeme yapıyordu.
Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre bazı mükelleflerin vergilendirme usulleri yeniden belirlendi.

Yapılan düzenlemeye göre, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 51'inci maddesi gereği, Büyükşehir belediyesi olan illerde 30 binin üzerindeki ilçelerdeki mükellefler basit değil gerçek usulde vergilendirilecek.

09/09/2025 tarihli ve 33012 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan 10380 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 1/1/2016 tarihi itibariyle bazı mükellefler gerçek usulde vergilendirme kapsamına alınmıştır.

Gelir Vergisi Kanununun “Basit Usulün Hududu“ başlıklı 51 inci maddesi uyarınca, Cumhurbaşkanınca kararlaştırılan iş grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir belediyeleri dahil olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırları (mücavir alanlar dahil), belediyelerin nüfusları, yöreler itibariyle veya sabit bir işyerinde faaliyette bulunulup bulunulmadığına göre gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenler basit usulden faydalanamazlar.

Bu Karar ile Büyükşehir belediyesi olan illerde, bir önceki takvim yılının son günü itibarıyla Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanmış son verilere göre nüfusu 30.000’i geçmeyen ilçeler hariç olmak üzere, aşağıda belirtilen faaliyetlerde bulunan mükellefler gerçek usulde vergilendirileceği kararlaştırılmıştır:

a) Her türlü emtia imalatı ile uğraşanlar (Mobilya atölyesi, tekstil atölyesi, fırın, pastane vb.),

b) Her türlü emtia alım-satımı ile uğraşanlar (Münhasıran bir işyeri açmaksızın gezici olarak veya pazar takibi suretiyle perakende emtia alım-satımı ile uğraşanlar hariç) (Bakkal, tuhafiye dükkanı, nalbur vb.)

c) İnşaat ile ilgili her türlü işlerle uğraşanlar (İnşaat ustası, tesisatçı, boya, badana, elektrik, sıhhi ve kalorifer tesisatı vb.),

ç) Motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarım işleriyle uğraşanlar (Oto tamircisi, kaportacı, oto elektrikçisi vb.),

d) Lokanta ve benzeri hizmet işletmelerini işletenler (Lokantlar ve börek, tatlı, dodurma, turşu ve benzeri nitelikteki emtiayı, işletmesinde servis yapmak suretiyle satanlar ile kahvaltı veren işletmeler vb.)

e) Eğlence ve istirahat yerlerini işletenler (Çay ve kırbahçesi, kahvehane, kıraathane, hamam, pansiyon vb),

f) Şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunanlar (Taksici, dolmuşçu vb).

Marangoz, mahalle bakkalı, lokanta, küçük esnaf, terzi, berber, tesisatçı gibi meslek gruplarındaki mükellefler 1 Ocak 2026 itibariyle basit usul istisnasından yararlanamayacak, dolayısıyla da gelir vergisi ve KDV ödemeye başlayacak.

9 Eylül 2025 tarihli Resmi Gazete’de yer alan 10380 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile büyükşehir belediyesi olan yerlerde 31 Aralık 2024 itibariyle TÜİK verilerine göre nüfusu 30 bini aşmayan ilçeler hariç olmak üzere şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunan taksi ve dolmuşçular, her türlü emtia imalatı ile alım-satımı ile uğraşanlar, inşaat ile ilgili her türlü işlerle uğraşanlar, motorlu taşıtların her türlü bakım ve narımı ile uğraşanlar, lokanta ve benzeri hizmet işletmelerini işletenler, eğlence ve istirahat yerlerini işletenler inşaat ile ilgili her türlü işlerle uğraşanlar 1 Ocak 2026 itibariyle gerçek usule tabi olacaklar.

31.12.1998 yılına kadar “götürü usul” denilen ve elde ettikleri gelir ne kadar olursa olsun hepsi aynı tutarda maktu vergilendirilmeye tabi olan bir kısım mükellef grubunu 4369 sayılı kanunla 01.01.1999 tarihinden itibaren elde ettikleri gelire göre vergilendirmek amacıyla basit usul denilen bir yönteme geçirmişlerdir. Bu tarihten itibaren basit usul mükellefleri her yıl elde ettikleri gelirlerini takip eden yılın şubat ayı içinde vergi idaresine beyan edip hesaplanan gelir vergilerini de Şubat ve Haziran olmak üzere iki eşit taksitte öderlerdi. Ancak 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren Gelir Vergisi Kanunu’na Mükerrer madde 20/A eklenerek istisna edildi. Böylece basit usul mükellefleri o tarihten beridir elde ettikleri gelirler gelir vergisinden istisnadır. Basit usule tabi mükellefler marangoz, mahalle bakkalı, lokanta, küçük esnaf, terzi, berber, tesisatçı gibi meslek gruplarını kapsar. Ama belirttiğim bu mesleklerin hepsi de basit usul mükellefi olamazlar elbette. Çünkü basit usule tabi olmanın bir genel bir de özel olmak üzere iki temel şartı vardır. Basit usulden yararlanmak isteyen ticaret erbapları genel şartların tamamını, özel şartlardan da kendine uygun olanı taşımak zorundadır.

Basit usule tabi olmanın genel şartları 2025 yılı için şunlardır (GVK m.47):

1. Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (işinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zorunlu ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. Ölüm halinde iş sahibinin dul eşi veya küçük çocuklar namına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup-bulunmamalarına bakılmaz),
2. İş yeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde 2025 yılı için 79.000 TL’yi, diğer yerlerde 48.000 TL’yi aşmamak,
3. Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi olmamak.

Basit usule tabi olmanın özel şartları ise 2025 yılı için şunlardır (GVK m.48):

1. Yıllık alışları tutarının 990.000 TL veya yıllık satışları tutarının 1.580.000 TL’yi aşmaması,
2. 1 numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatının 480.000 TL’yi aşmaması,
3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının 990.000 TL’yi aşmaması.

Kazancı basit usulde tespit edilen mükelleflerin gelirleri GVK mükerrer m.20/A uyarınca gelir vergisinden istisna edilmekle beraber, bu mükelleflerin yıllık gelir vergisi beyannamesi, geçici vergi beyannamesi, muhtasar ve KDV beyannamesi verme yükümlülükleri de yoktur. Vergi tevkifatı yapılmaz ve muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verilmez. Ancak 5510 sayılı Kanuna göre sigortalı çalışanları bildirmekle yükümlü olanlar, muhtasar ve prim hizmet beyannamesi vermek zorundadırlar. Kazançları basit usulde tespit edilen mükelleflerin teslim ve hizmetleri KDV’den istisna edilmiş olup, bu mükellefler tarafından KDV beyannamesi verilmeyecektir.

Kazançları basit usulde tespit edilen mükellefler tarafından defter tutulmaz. Alınan ve verilen belgelerin kayıtları “aracılık ve sorumluluk sözleşmesi” düzenlenen meslek odası veya meslek mensupları aracılığıyla Defter-Beyan Sistemi üzerinden tutulur.

Bu düzenleme ile büyükşehirlerde yukarıda sayılan faaliyetleri yapanlar 1 Ocak 2026’dan itibaren gerçek usule tabi olacak. Bunun anlamı bu mükellefler artık basit usul istisnasından yararlanamayacak ve dolayısıyla da gelir vergisi ve KDV ödemeye başlayacak. Hatta bunları ödemek için beyanname verecekler ve hatırlarsanız beyannameye ilişkin maktu damga vergisi de 6 Eylül günü 10364 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile de artırılmıştı. Bu nedenle basit usulden gerçek usule geçecek olan mükelleflerin 2026 yılından itibaren vergi yükleri de artmış olacak.

Ancak 95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yukarıdaki tabloda yer alan ilk 13 sıradaki büyükşehirde 10380 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile basit usul kapsamı dışına çıkarılan faaliyetler -şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunanlar hariç-  zaten gerçek usulde vergilendirilmekteydi. 10380 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile bu diğer 17 ile de uygulanmaya başlanacak. Böylece 17 ildeki 285.314 basit usul mükellefi istisna kapsamı dışına çıkmış oldu.

11.09.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.