Fırat İnsel
Vergi Müfettişi
firat_insel88@hotmail.com

Cezada İndirim ve Uzlaşma Müessesi

1-Cezada İndirim

Mükellefler veya vergi sorumluları adına düzenlenmiş olan vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları ile uzlaşmanın gerçekleşmesi durumunda ise uzlaşılan cezanın belli bir oranda indirim yapılmak suretiyle kalan tutarın ödenmesine imkan sağlayan bir kolaylıktır.

İndirim uygulamasının kapsamına;

● Vergi ziyaı cezası, ● Usulsüzlük cezası, ● Özel usulsüzlük cezası, girmektedir.

Cezalarda indirim uygulamasından:

● İhbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurulması,

● İkmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi veya vergi farkının ve indirimden kalan vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının vadesinde veya

6183 sayılı Kanunda belirtilen türden teminat gösterilerek vadesinin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödenmesi,

● Uzlaşmanın vaki olması durumunda, üzerinde uzlaşılan vergiyi veya vergi farkının ve indirimden kalan vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının belirlenen süreler içinde ödenmesi,

● İhbarnamenin dava konusu yapılmamış olması, şartıyla yararlanılabilir.

İndirim oranları ;

● Vergi Ziyaı, Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezalarının yarısı (%50),

 ● Uzlaşmanın vaki olması durumunda, üzerinde uzlaşılan vergi veya vergi farkının tamamı ile vergi cezalarının %75’i ödeme süreleri içinde ödenirse üzerinde uzlaşılan cezanın %25'i,

Vergi/ceza ihbarnamesinin tebliği üzerine dava açılmasına rağmen, cezalarda indirimden yararlanmak için belirlenen otuz günlük başvurusu süresi dolmadan ve vergi mahkemesi karar vermeden önce vergi davasından vazgeçilmesi halinde, cezalarda indirimden yararlanılması mümkün bulunmaktadır. İhbarnamenin tebliğinden itibaren otuz günlük başvuru süresinin sona ermesinden sonra davadan vazgeçilmesi halinde, cezalarda indirimden yararlanılması mümkün değildir. Mükellef veya vergi sorumlusu, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük başvuru süresi geçmeden, cezalarda indirim talebinden vazgeçerek dava açabilir.

Tarh edilen vergi ile indirim uygulaması sonrasında tahakkuk eden ceza tutarının; vadesinde (tahakkuk tarihinden başlayarak bir ay içinde) veya 6183 sayılı Kanunda belirtilen türden teminat gösterilmesi durumunda vadesinin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödenmesi gerekir.

Cezalarda indirim talebi üzerine tahakkuk ettirilen vergi ile indirimden arta kalan cezanın süresinde ödenmediğinin tespit edilmesi hâlinde, cezalarda indirim uygulaması ihlal edilmiş sayılmaktadır ve indirilen ceza tutarı tekrar tahakkuk ettirilerek ceza eski haline dönmektedir. Cezalarda indirim uygulamasından yararlanabilmek için vergi aslı ve indirimden sonra arta kalan cezanın ödenmiş olması gerekmektedir. Ayrıca, teminat gösterilmesi nedeniyle verilen üç aylık sürede ödeme yapılmamış ise verilen süre normal vadeye dönüştürülür. Mükellefin göstermiş olduğu teminat paraya çevrilir.

2-Uzlaşma Müessesi Son Değişiklikler

26.10.2021 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7338 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’la Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesi ile ek 1 ve ek 11. maddelerinde yapılan değişikliklerle;

• 5.000 lirayı aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için uzlaşma ve tarhiyat öncesi uzlaşma talep edilebilmesi sağlanmış, 
• Vergi ziyaı cezasında olduğu gibi, uzlaşılan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının %75’inin ödenmesi durumunda üzerinde uzlaşılan cezanın %25’inin indirimi öngörülmüş, böylece uzlaşma kapsamına alınan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarında da vergi ziyaı cezasında olduğu gibi peşin ödeme indirimi getirilmiş, 
• 5.000 Türk lirasını aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için 376. maddede yer alan cezada indirim oranının %50 artırımlı olarak uygulanması öngörülmüş, 
• Uzlaşmaya veya tarhiyat öncesi uzlaşmaya konu edilebilecek usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tespitinde cezayı gerektiren fiil bazında kesilecek toplam ceza tutarının dikkate alınması hükme bağlanmıştır. 

04.08.2022 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan Uzlaşma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ve 20.08.2022 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle, başta 7338 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemelere ilişkin konular olmak üzere bazı düzenlemeler yapılmıştır.

Aşağıda her iki Yönetmelikte yapılan değişiklikler özetlenmiştir.

1. Uzlaşma Yönetmeliğinde Yapılan Değişiklikler

a) Uzlaşma Yönetmeliğinin 2. maddesinde 7338 sayılı Kanun’la yapılan, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının uzlaşma kapsamına alınmasına ilişkin düzenlemelere uyum amaçlı değişiklikler yapılmıştır. 

Yapılan düzenlemelere göre;

• 5.000 Türk lirasını aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları uzlaşma kapsamına girmektedir. 
• Uzlaşma kapsamına alınan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tutarı, her yıl yeniden değerleme oranında artırılarak belirlenmekte olup 2022 için tutar 6.800 liradır.

Yönetmelikte yapılan düzenlemeyle ayrıca, Vergi Usul Kanunu’nun 370. maddesinin (b) fıkrası kapsamında kendilerine ön tespite ilişkin yazı tebliğ edilen mükelleflere bu maddeye göre kesilen cezaların da uzlaşma kapsamında olmadığı belirtilmiştir. 

b) Uzlaşma Yönetmeliğinin 4. maddesinde yapılan değişikliklerle;

• Maddede geçen kurum ve kuruluş unvanlarındaki değişiklikler ile 
• Uzlaşma kapsamına ilişkin Kanun değişikliği 

Yönetmeliğe işlenmiştir.

Yönetmelik düzenlemesine göre; Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde yazılı fiillerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi halinde tarh edilen vergi ve kesilen ceza ile bu fiillere iştirak edenlere kesilen ceza ve Kanun’un 370. maddesinin (b) fıkrası kapsamında kendilerine ön tespite ilişkin yazı tebliğ edilen mükelleflere söz konusu maddeye göre kesilenler dışında kalan vergi ziyaı cezaları ile usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları uzlaşma kapsamında bulunmaktadır.

c) Uzlaşma Yönetmeliğinin 5. maddesinde yapılan değişiklikle, il özel idareleri ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar için uzlaşmaya, İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının yetkili olduğu belirtilmiştir.

d) Uzlaşma Yönetmeliğinin 6. maddesinde yapılan değişikliklerle;

• Halen 3 kişiden oluşan uzlaşma komisyonlarının gerek görüldüğü taktirde 5 kişiden oluşturulmasına ve 
• Vergi daireleri koordinasyon uzlaşma komisyonuna gelir idaresi grup başkanlarının da başkanlık edebilmesine,

olanak sağlanmıştır.

e) Uzlaşma Yönetmeliğinin 7. maddesinde yapılan değişiklikle, uzlaşma talep dilekçesinin interaktif vergi dairesi üzerinden gönderilmesine olanak sağlanmıştır.

f) Uzlaşma Yönetmeliğinin 15. maddesinde yapılan değişiklikle, uzlaşmanın vaki olmadığı durumlarda ödemenin nasıl yapılacağına ilişkin İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesine ilişkin gönderme düzeltilmiştir.

g) Uzlaşma Yönetmeliğinin 16. maddesinde yapılan değişiklikle; uzlaşma kapsamına girmeyen vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları belirtilmiş, kanuni süresinden sonra verilen beyannameler ile pişmanlık talepli olarak kabul edilen ancak şartların ihlali nedeniyle kanuni süresinden sonra verilen beyanname olarak işleme tabi tutulan beyannameler üzerinden tahakkuk fişi ile tahakkuk ettirilen vergilere ilişkin kesilen vergi ziyaı cezalarının uzlaşma konusu yapılabileceği açıklanmıştır.

h) Uzlaşma Yönetmeliğinde yapılan değişiklikler 04.08.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

2. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliğinde Yapılan Değişiklikler

a) Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliğinin 2. maddesinde yapılan değişiklikle, 7338 sayılı Kanun’la yapılan, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamına alınmasına ilişkin düzenlemelere uyum sağlanmıştır. 

Yapılan düzenlemelere göre;

•  5.000 Türk lirasını aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamına girmektedir. 
• Tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamına alınan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tutarı, her yıl yeniden değerleme oranında artırılarak belirlenmekte olup 2022 için tutar 6.800 liradır.

b) Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliğinin 4. maddesinde yapılan değişikliklerle, tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamına ilişkin Kanun değişikliği Yönetmeliğe işlenmiştir.

c) Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliğinin 5. maddesinde yapılan değişiklikle, halen 3 kişiden oluşan uzlaşma komisyonlarının gerek görüldüğü taktirde 5 kişiden oluşturulması konusunda Bakanlık yetkili kılınmıştır.

d) Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliğinin 8. maddesinde yapılan değişiklikle, uzlaşma talep dilekçesinin Bakanlık bilgi işlem sistemleri üzerinden elektronik ortamda yapılabilmesine olanak sağlanmıştır.

h) Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliğinde yapılan değişiklikler 20.08.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

3-Uzlaşma Ve Cezada İndirim

Mükellef veya vergi sorumlusunun, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük başvuru süresi geçmeden, uzlaşma tutanağının imzalanmasına kadar uzlaşma talebinden vazgeçtiğini bildirmesi halinde cezalarda indirim uygulamasından yararlanması mümkündür.

Mükellef vergi ziyaına kaçakçılık sayılan fiillerle sebebiyet verirse bu ceza için ceza indirimi hükümlerinden yararlanabilir, uzlaşma hükümlerinden ise yararlanamaz.

Mükellef veya vergi sorumlularının adlarına tarh edilen vergi ve kesilen cezalar için önce indirim uygulanması talebinde bulunup, daha sonra ihbarnamenin tebliğ tarihini takip eden 30 günlük süre içerisinde ödenmemiş tutarlar için bu taleplerinden vazgeçtiklerini bir dilekçe ile beyan etmek suretiyle uzlaşma hükümlerinden yararlanmaları mümkün bulunmaktadır. Ancak, düzenlenen ihbarnamelerdeki tutarlar için indirim uygulamasından yararlanıp ödeme yapıldıktan sonra, uzlaşma hükümlerinden yararlanılması mümkün değildir.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 376 ncı maddesinde 7338 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, uzlaşmanın vaki olması durumunda üzerinde uzlaşılan vergi veya vergi farkının tamamı ile vergi cezalarının %75’inin ödeme süreleri içinde ödenmesi halinde üzerinde uzlaşılan cezanın %25’i indirilir.

Ayrıca, uzlaşma kapsamına alınan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tutarı, 213 sayılı Kanunun mükerrer 414 üncü maddesi uyarınca her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesine göre tespit edilen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle belirlendiğinden, söz konusu belirlemeye istinaden 1/1/2022 tarihinden itibaren 6.800 Türk lirasını aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarına tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası uzlaşma imkanı getirilmiştir. Uzlaşmaya konu edilebilecek usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tespitinde cezayı gerektiren fiil bazında kesilecek toplam ceza tutarı dikkate alınacaktır. Böylece, vergi ziyaı cezasının yanı sıra 6.800 Türk lirasını aşan ve üzerinde uzlaşılan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının %75’inin 1 ay içinde ödenmesi durumunda uzlaşılan cezanın %25’i indirilir.

7338 sayılı Kanunla değişen 213 sayılı VUK’un Ek 1 inci maddesine göre; tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamında, 2022 yılında 6.800 Türk lirasını aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için cezalarda indirim oranı %50 artırımlı olarak uygulanacaktır. Buna göre, 6.800 Türk lirasını aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için indirim oranı %75 olarak uygulanacaktır. Düzenlemeye göre uzlaşmaya konu edilebilecek usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tespitinde cezayı gerektiren fiil bazında kesilecek toplam ceza tutarı dikkate alınacaktır.

Uzlaşmanın gerçekleşmesi durumunda, uzlaşma tutanağı vergi ve cezaların ödeme zamanlarından önce ilgiliye tebliğ edilmişse kanuni ödeme zamanlarında; ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse ödeme süreleri geçmiş olanların uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekir.

4-Cezada İndirim Başvuru Yolu

Mükellef veya vergi sorumlusu cezalarda indirim talep dilekçelerini, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde bağlı bulundukları vergi dairesine yapabilecekleri gibi İnteraktif Vergi Dairesini kullanarak elektronik ortamda da yapabileceklerdir. Başkanlığımız elektronik uygulamalarından İnteraktif Vergi Dairesine (ivd.gib.gov.tr) veya uygulama marketlerden mobil cihazlara indirilebilecek GİB Mobil uygulamasına; kullanıcı bilgileri (kullanıcı kodu/T.C. kimlik numarası/vergi kimlik numarası) ve şifre (önceden edinilmiş olan İnternet Vergi Dairesi, Hazır Beyan Sistemi, Defter Beyan Sistemi veya e-Beyanname Sistemi şifresi) veya e-Devlet şifresi ile, kullanıcı kodu ve şifre yok ise "e-Devlet ile Kayıt Ol" adımından kullanıcı kodu ve şifre edinerek giriş yapılabilecektir. Ayrıca bağlı olunan vergi dairesine şifre talebi için başvuruda bulunulması da mümkündür. Bununla birlikte, e-Devlet (www.turkiye.gov.tr) üzerinden giriş yaptıktan sonra veya internet bankacılığı üzerinden e-Devlet sayfası kanalıyla da İnteraktif Vergi Dairesine geçiş yapılabilmektedir. İnteraktif Vergi Dairesine giriş yaptıktan sonra, vergi ceza ihbarnamesi indirim talep dilekçesi, "İşlem Başlat/Vergi İşlemleri/Vergi Ceza İhbarnamesi İndirim/Uzlaşma Talebi Dilekçesi" adımından oluşturularak, vergi dairesine elektronik ortamda iletilmektedir. Vergi dairesine iletilen dilekçenin durumu ise ''İşlem Durumlarım ve Sonuçları/Dilekçelerim'' menüsünden takip edilebilmektedir.

29.07.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.