Evren Özmen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilirkişi
evrenozmen@ozmconsultancy.com
www.ozmconsultancy.com

Şirket Değerlemesi ve Due Diligence En Sık Karşılaşılan 5 Hata ve Çözüm Önerileri

Due diligence raporu, özellikle yatırım kararı veya birleşme/devralma (M&A) öncesinde, şirketin finansal, operasyonel, yasal ve diğer yönlerini ayrıntılı biçimde inceleyerek risklerin belirlenmesini sağlayan rapora verilen isim.

Due Diligence Raporu Ne İşe Yarıyor?

Due diligence raporu sayesinde, şirket değerlemesinin sağlıklı ve doğru yapılmasını sağlanırken tarafların da sürece güvenli bir şekilde devam etmesini mümkün kılınıyor.

Peki şirket değerlemesi ve Due Diligence rapolarında en sık karşılaşılan hatalar neler?

Bu hataları yapmamak için hangi konulara dikkat etmek gerekiyor?

Aşağıda, yatırım kararı, M&A ve finansal raporlama çerçevesinde şirket değerlemesi ve due diligence çalışmalarında dikkat edilmesi gereken temel konuları özetlemeye çalıştım. 

Umarım faydası olur.

---

Finansal Due Diligence raporu yazarken hangi kritik detaylar gözden kaçırılmamalı?

Finansal due diligence yapılırken gelir tablosu, bilanço ve nakit akışı kalemleri gözden geçirilerek şirketin gerçek performansı ortaya koymak için şirketin finansal verileri detaylı olarak analiz yapılması gerekiyor. 

Bu aşamada Finansal due diligence sırasında özellikle şu konulara odaklanmamız gerekiyor;

1-Şirketin Gelir Kalitesi Doğru Değerlendirilmiş mi?

Bu aşamada şirketin kârının sürdürülebilirliği ve gelirlerin tekrarlanabilir olup olmadığı inceleniyoruz.

• Gelirler Düzenli Gelir mi, tek seferlik mi? Örneğin, gelirlerin önemli bir kısmı tek seferlik işlemlerden veya alışılmadık kalemlerden oluşuyorsa, bu durum gelir kalitesini olumsuz etkiler. 

Örnek olarak; o dönem şirket fabrikasını satmış ise gelir yüksek olabilir ama tekrarlayan gelir olmadığı için gelirin kalitesi düşmüş olabilir.

• Normalleştirilmiş (düzeltilmiş) EBITDA analizleri yapılarak bir defaya mahsus gelir/gider kalemleri ayıklamamız ve bu sayede şirketin gerçek kârlılık eğilimini due diligence raporunda daha net anlaşılmasını sağlamamız gerekiyor.
• Konsantrasyon Riski Var mı? Şirket gelirlerinin müşteri veya ürün bazında dağılımı incelenerek belirli bir müşteriye aşırı bağımlılık olup olmadığı tespit etmemiz de şart. 
• Bildiğiniz üzere bu duruma konsantrasyon riski deniliyor.(Tek bir müşteriden yüksek oranda gelir elde edilmesi)

Örnek olarak; firmanın satışlarının %70'i tek bir firmaya ise o firma ile herhangi bir neden ile çalışmadığında gelir çeşitlemesi de yok ise %70 geliri azalacaktır. 

2-Şirket Kar ediyor ama Alacaklarını Tahsil ediyor mu? 

Nakit Akışı Analizlerinin detaylı ve özenli yapılması gerekiyor: Finansal due diligence yapılırken şirketin kârının nakde dönüşme oranı ve likidite durumu değerlendirilmesi gerekiyor. Özellikle geçmiş dönemlerde önemli nakit akışı kesintileri yaşanıp yaşanmadığı araştırılır. 

Örnek: Bir şirket yüksek kâr açıklarken sürekli negatif nakit akışı yaratıyorsa, bu durumda alacak tahsilatında veya stok yönetiminde sorunlar olabileceği düşünmemiz gerekiyor. 

Bu kapsamda, çalışma sermayesi kalemleri (stoklar, alacaklar ve borçlar) ayrıntılı incelenerek dönen varlıkların kalitesi ve yükümlülüklerin ödeme zamanlamalarının analiz edilmesi şart oluyor. 

Yoksa hazırladığımız rapor eksik olur.

3-Firmanın borç detayı, vadesi ve yapısı nasıl? Borç Yapısı tablosunu çıkarıp, Finansal Kaldıraç oranını hesapladınız mı?

Bu aşamada şirketin borçluluk düzeyi, finansal kaldıraç oranları ve kredi sözleşmeleri değerlendiriyoruz. 

Borçların faiz oranları, vadeleri ve ilgili şartlar incelenerek kısa vadede ödenmesi gereken miktarlar tespit edip tablo haline getirilmesi önemli.

Özellikle kredi sözleşmelerindeki taahhütler, teminatlar ve olası ihlal durumları önem taşıdığı için mevcut borç seviyesinin şirketin mali kapasitesine uygun olup olmadığı ve bir satın almada borcun yeniden finansman gerektirip gerektirmeyeceği değerlendirilmesi belki de yazacağımız due diligence raporunun en önemli kısımlarından.

4-Kar Marjlarının Tespitini ve Kârlılık Analizini Nasıl Yapacağız? 

• Şirketin brüt, faaliyet ve net kar marjları sektör emsalleriyle karşılaştıracağız.
• Burada zaman içinde kâr marjlarında erime olup olmadığı tespit etmemiz lazım (örn. artan rekabet veya maliyet artışları nedeniyle) 
• Marjlardaki düşüş trendi, gelecekteki büyüme potansiyelini olumsuz etkileyebileceği için bu analiz yapılırken şirketin sabit ve değişken maliyetleri ile maliyet kontrol sistemleri de değerlendirmemiz gerekiyor.
• Örneğin, şirketin maliyetlerini izlemek ve kontrol etmek için yeterli iç kontrol mekanizmaları yoksa, kârlılık dalgalanmaları beklenmedik şekilde ortaya çıkabilir.

5-Şirketin Muhasebe Uygulamaları Raporlama Standartlarına Uygun mu?

Due diligence yapılacak şirketin muhasebe sistemi raporlama standartlarına uygun mu, örnek olarak dönemsellik, maliyet hesaplama yöntemi, sektör standartlarına uygun olarak mı belirlenmiş bunu raporda belirtmemiz gerekiyor.

Eğer sektör standartlarına aykırı bir muhasebe uygulaması var ise bu konu mutlaka raporda yazılması şart

---

Finansal due diligence çalışmaları sonucunda elde edilen bulgular, şirket değerinin hesaplanmasında ve yatırım kararında kritik rol oynuyor.

Bu kapsamda, yukarıda yazdığım konulara ilişkin tespitler, birleştirilmiş şekilde due diligence raporunda sunulmalı; riskler, fırsatlar ve tavsiyeler net bir biçimde belirtilmesi lazım. 

Sonuç olarak; Finansal due diligence raporu sayesinde, şirket alım ve satım kararları güvence altına alınır. Risk ve fırsatları net görerek süreci sorunsuz tamamlanır.

Saygılarımla

16.07.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.