Aydın Şahin
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
E. Vergi Müfettişi
aydinsahin@generaldenetim.com

Merkez Bankası’nın Kararı İhracatçıları Nasıl Etkileyecek?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 3 Mayıs 2025 tarihinde İhracat Genelgesi’nde önemli bir değişikliğe gitti. Buna göre, 31 Temmuz 2025 tarihine kadar düzenlenen İhracat Bedeli Kabul Belgesi (İBKB) veya Döviz Alım Belgesi (DAB) kapsamındaki ihracat bedellerinin en az %35’i TCMB’ye satılacak. Bu oran, 3 Mart 2025’te %30’dan %25’e düşürülmüştü. Yeni düzenleme, ihracatçıların döviz gelirlerinin daha büyük bir kısmını TL’ye çevirmesini zorunlu kılarak ekonomik dinamikleri etkileyecek bir adım olarak öne çıkıyor. Bu makalede, TCMB’nin bu kararını ve olası etkilerini kısaca değerlendireceğiz.

TCMB’nin İBKB oranını artırma kararı, döviz rezervlerini güçlendirme ve TL talebini destekleme hedefiyle alındı. Türkiye’de yüksek enflasyon ve dış ticaret açığı gibi makroekonomik zorluklar, döviz likiditesini kritik bir konu haline getirmiştir. Daha önce %25’e düşürülen zorunlu satış oranı, ihracatçılara esneklik sağlamak için gevşetilmişti. Ancak, döviz kurlarındaki dalgalanmalar ve rezerv baskısı, TCMB’yi bu oranı yeniden artırmaya yöneltmiş görünüyor.

Bu bağlamda, TCMB’nin İBKB kararının temel amaçları şunlardır

Döviz rezervlerini güçlendirmek: İhracat bedellerinin daha büyük bir kısmının TCMB’ye satılması, rezervlerdeki döviz stokunu artırarak dış şoklara karşı dayanıklılığı güçlendirmeyi hedefliyor.

TL talebini artırmak: Zorunlu satış, piyasada TL likiditesini artırarak kurlardaki yukarı yönlü baskıyı hafifletmeyi amaçlıyor.

Kur istikrarını desteklemek: Döviz arzının artması, TL’nin değer kaybını yavaşlatarak enflasyon üzerindeki geçişkenlik etkisini sınırlayabilir.

İhracatçılara Etkileri

İhracatçıların döviz gelirlerinin %35’ini TCMB’ye satma zorunluluğu, işletmelerin finansal planlamalarını doğrudan etkiliyor. Bu etkileri detaylandıralım:

-Maliyet Artışları:

İhracatçıların büyük bir kısmı, özellikle KOBİ’ler, döviz gelirlerini ithalat ödemeleri, dış borç geri ödemeleri veya hammadde alımları için kullanıyor. Zorunlu satış, bu firmaların döviz likiditesini azaltarak operasyonel maliyetlerini artırabilir.

TL’ye dönüşüm sırasında kur farkından kaynaklanan kayıplar, özellikle döviz kurlarında volatilitenin yüksek olduğu dönemlerde, kar marjlarını olumsuz etkileyebilir. Eğer 2025’te TL’nin değer kaybı devam ederse, ihracatçılar dönüşümden kaynaklanan reel kayıplarla karşı karşıya kalabilir.

-Rekabet Gücüne Etkileri:

İhracatçıların maliyet yapısındaki artış, uluslararası piyasalarda fiyat rekabetçiliğini zayıflatabilir. Türkiye, tekstil, otomotiv ve gıda gibi sektörlerde düşük maliyet avantajına dayalı bir ihracat modeli benimsemiştir. Maliyet artışları, bu avantajı riske atabilir.

Öte yandan, TCMB’nin sağladığı %3’lük TL’ye dönüşüm desteği, bu maliyet artışlarını bir miktar telafi edebilir. Ancak, bu destek oranının, yüksek enflasyon ortamında yeterli olup olmayacağı tartışmalıdır.

Ekonomik Yansımalar

TCMB’nin kararı, kısa vadede döviz arzını artırarak TL talebini destekleyebilir ve kurlardaki yukarı yönlü baskıyı hafifletebilir. Ancak, ihracatçıların maliyetlerini artırarak rekabet gücünü olumsuz etkileme riski de taşıyor. Uzun vadede, kararın başarısı, TCMB’nin rezerv politikalarının etkinliğine ve küresel ekonomik koşullara bağlı olacak. Ayrıca, sık değişen oranlar, ihracatçıların kısa vadede bile planlama yapmasını zorlaştırarak belirsizlik yaratabilir.

Sonuç

TCMB’nin İBKB oranını %35’e yükseltmesi, döviz rezervlerini güçlendirme hedefiyle uyumlu bir adım olsa da, ihracatçıların maliyetlerini artırarak kısa vadeli zorluklara yol açabilir. İşletmelerin bu yeni düzenlemeye uyum sağlaması için nakit akışlarını optimize etmesi, döviz risklerini yönetmesi gerekiyor. TCMB’nin ise ihracatçıları destekleyici ek önlemlerle bu düzenlemeyi dengelemesi, kararın ekonomik faydalarını artırabilir.

08.05.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.