Adem Kuruca
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ademkuruca@hotmail.com

KDV1 Beyannamesinde 41. Versiyon ile Gelen Yenilik ( Özel Matrah Durumu)

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından yayımlanan KDV1 Beyannamesi’nin 41. versiyonu, mükelleflerin özel matrah şekline tabi işlemlerini daha doğru ve ayrıntılı şekilde beyan edebilmelerini amaçlayan önemli değişiklikler içermektedir. Bu güncelleme, özellikle “Özel Matrah Şekli Tespit Edilen İşlemler Tablosu” bölümünde yapılan düzenlemelerle dikkat çekmektedir.

1. Yeni Bildirim Türleri

Yeni versiyonla birlikte tabloya iki farklı bildirim türü eklenmiştir:

1. KDV Hesaplanmaksızın Bildirimde Bulunması Gerekenler
   Bu seçenek, vergisi önceki safhalarda beyan edilip ödenen ve özel matrah uygulanan mal veya hizmetleri nihai tüketiciye satan mükellefler içindir.
   • Mükellef bu seçeneği seçtiğinde yalnızca “Özel Matrah Şekline Tabi İşlemlerde Matraha Dahil Olmayan Bedel” alanına tutar girebilir.
   • Bu tutarın “Toplam Matrah” veya “Teslim ve Hizmetlerin Karşılığını Teşkil Eden Bedel (Aylık)” alanlarına herhangi bir etkisi bulunmaz.
2. KDV Hesaplayarak Bildirimde Bulunması Gerekenler
   Bu seçenek, özel matrah uygulayan mükellefler tarafından kullanılmalıdır.
   • “İşlem Türü” seçimine göre bazı alanlar manuel, bazıları ise otomatik olarak doldurulmaktadır.

---

2. İşlem Türleri ve Kodlar

1. versiyonla birlikte “İşlem Türü” sütununa yeni kodlar ve açıklamalar eklenmiştir.
   Bu kodlar, KDV hesaplaması yapılıp yapılmayacağını ve hangi alanların doldurulacağını belirler:

• Kodlar 1001–1005:
  “İşlem Bedeli” ve “Matrahtan Düşülecek Tutar” alanlarına manuel giriş yapılır.
• Kodlar 1006–1011:
  “İşlem Bedeli” alanı doldurulabilir; ancak “Matrahtan Düşülecek Tutar” alanına giriş yapılamaz. Matrah alanı otomatik olarak hesaplanır.

Ayrıca;

• KDV oranı %20 olmak zorundadır (1001–1010 arası kodlar için).
• 1005 ve 1011 kodlu işlemler için %1, %10 veya %20 oranları seçilebilir.

KDV Hesaplayarak Bildirimde Bulunması Gerekenler

1001-1002-1003-1004-1005 işlem türleri için uygulama aşağıdaki gibidir.

Örnek Bay A düzenlediği fatura da altından mamul eşya satışı yapmış ve fatura da 50.000,00 TL altın mamul bedeli ayrıca işçilik bedeli olan 10.000,00 TL ve 2.000,00 TL %20 KDV hesaplamıştır. Fatura toplamı 62.000,00 TL olup kdv beyannamesi özel matrah şekli tespit edilen işlemler bölümü ise şöyledir.

Bildirim Türü	İşlem Türü Kodu	İşlem Bedeli	Matrahtan Düşülecek Tutar	Matrah	KDV Oranı (%)	Hesaplanan KDV	Özel Matrah Şekline Tabi İşlemlerde Matraha Dahil Olmayan Bedel
KDV Hesaplayarak Bildirimde Bulunması Gerekenler	1001	60.000,00	50.000,00	10.000,00	20	2.000,00	0,00

KDV Hesaplanmaksızın Bildirimde Bulunması Gerekenler

1006-1007-1008-1009-1010-1011 işlem türleri için uygulama aşağıdaki gibidir.

Bildirim Türü	İşlem Türü Kodu	İşlem Bedeli	Matrahtan Düşülecek Tutar	Matrah	KDV Oranı (%)	Hesaplanan KDV	Özel Matrah Şekline Tabi İşlemlerde Matraha Dâhil Olmayan Bedel
KDV Hesaplanmaksızın Bildirimde Bulunması Gerekenler	İşlem Tür Kodu Seçilemez						600.000,00

Peki, KDV Hesaplanmaksızın Bildirimde Bulunması Gerekenler ve KDV Hesaplayarak Bildirimde Bulunması Gerekenler ayrımı nereden geliyor?

3065 sayılı KDV kanununun 23.maddesinde özel matrah şekillerini ve bakanlığın uygun gördüğü işlemleri özel matrah uygulamasına dahil etme yetkisi verildiği için bakanlıkça tespit edilen özel matrahlar ise şunlardır;

1. Şans Oyunları, Profesyonel Gösteriler ve Açık Artırmalar 

Spor-Toto oyununda ve Milli Piyango dahil her türlü piyangoda, oyuna ve piyangoya katılma bedeli; at yarışları ve diğer müşterek bahis ve talih oyunlarında bu yarış ve oyunlara katılma karşılığında alınan bedel ile bunların icra edildiği mahallere giriş karşılığında alınan bedel; profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar, yarışlar ve yarışmalar tertiplenmesi ve gösterilmesinde bunların icra edildiği mahallere giriş karşılığında alınan bedel ile bu mahallerde yapılan teslim ve hizmetlerin bedeli; gümrük depolarında ve müzayede salonlarında yapılan satışlarda kesin satış bedeli ile 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara tesliminde, senedin en son işlem gördüğü borsada oluşan değeri KDV’nin matrahıdır. 

2. Altın ve Gümüşten Mamul Eşya Teslimleri

3065 sayılı Kanunun (17/4-g) maddesi gereğince külçe altın teslimleri dahilde ve ithalde KDV’den istisna edilmiştir. Ancak, altından mamul veya altın ihtiva eden ziynet eşyaları ile sikke altınların teslim ve ithali KDV’ye tabi bulunmaktadır.  Söz konusu mamullerin teslim ve ithalinde ise matrah, 3065 sayılı Kanunun (23/e) maddesi gereğince, külçe altın bedeli düşüldükten sonra kalan miktardır. Satılan mamulün ayarı göz önünde tutulmak suretiyle tespit edilen has bedeli düşüldükten sonra kalan miktar, KDV’nin matrahı olacaktır.

Gümüşten mamul veya gümüş ihtiva eden eşyalar ile sikke gümüş teslimlerinde ve ithalatında KDV matrahı, teslim bedelinden külçe gümüş bedeli düşüldükten sonra kalan miktar olarak belirlenmiştir.    Gümüşten mamul veya gümüş ihtiva eden eşyalar ile sikke gümüş teslimlerinde ve ithalatında, satış bedelinden teslim konusu mamulün bünyesinde yer alan külçe gümüşün, Borsa İstanbul’da işlem yapılan son resmi işgününde külçe gümüş için oluşan kapanış fiyatı esas alınmak ve kullanılan gümüşün ayarı göz önünde tutulmak suretiyle tespit edilen külçe gümüş bedeli düşüldükten sonra kalan tutar KDV’nin matrahı olacaktır

3. Gazete, Dergi ve Benzeri Periyodik Yayınlar

Gazete, dergi ve benzeri periyodik yayınların satışlarında perakende safhaya ait KDV, doğrudan perakendeci bayiye satış yapan başbayiler tarafından, bu safhanın karını da ihtiva edecek şekilde hesaplanıp ödenir. Bu durumda, sözü edilen yayınların perakende satış fiyatları vergili olarak tespit edilip üzerlerine tek tutar halinde yazılır.  Perakendeci bayiye satış yapanlar iç yüzde yoluyla vergiyi hesaplar ve beyan ederler.  Bu yayınların perakende satışını yapan gazete bayileri, kendi satışlarında vergi uygulamaz, KDV beyannamesi veriyorlarsa bu neviden satışlarını beyannameye dahil etmezler. Perakendecilerin tüketiciye satışta vergili fiyat üzerinden yapacakları indirimler vergi hesabında dikkate alınmaz. 

4. Tütün Mamulü Teslimleri Perakendeci

Perakendeci bayiler tarafından yapılan tütün mamullerinin satışlarına ait KDV, bayilere satış yapan mükellefler tarafından bayilerin kârını da ihtiva edecek şekilde hesaplanıp bayilere teslimin yapıldığı dönemde beyan edilir.  Bu maddeleri satın alan bayilerce KDV açısından herhangi bir işlem yapılmaz, bayiler bu satışlarına ilişkin olarak düzenledikleri fatura ve benzeri vesikalarda da KDV’yi göstermezler

5. Belediyeler Tarafından Yapılan Şehir İçi Yolcu Taşımacılığı

3065 sayılı Kanunun (23/g)468 maddesi hükmünün verdiği yetkiye dayanılarak, belediyeler tarafından yapılan şehiriçi yolcu taşımacılığında kullanılan biletlerin ve kartların bayiler tarafından satışında, özel matrah şekline göre vergileme yapılması uygun görülmüştür. Buna göre, belediyeler ve bağlı işletmeleri tarafından yapılan şehiriçi yolcu taşımacılığında (metro dahil) kullanılan bilet ve kartların, bu işletmeler dışındaki bayiler tarafından yolculara satışına ilişkin KDV, bayinin satış bedeli üzerinden iç yüzde oranına göre hesaplanarak belediyelere bağlı işletmelerce beyan edilir. Bayiler, bu şekilde bilet veya kart satışları için ayrıca vergi hesaplamazlar. Özel matrah şekline göre vergilendirilen bilet ve kart satışları dışında KDV’ye tabi başka faaliyetleri olmayan bayilerin KDV mükellefiyeti tesis ettirmelerine gerek bulunmamaktadır. 

6. Ön Ödemeli Elektronik Haberleşme Hizmetleri

Mobil elektronik haberleşme işletmecileri tarafından ön ödemeli hatlara yüklemeler için yapılan TL satışları ile sabit telefon hizmeti sunmaya yetkili işletmeciler tarafından yapılan arama kartı satışlarına ilişkin KDV’nin distribütör ve bayi karlarına isabet eden KDV’yi de ihtiva edecek şekilde mobil elektronik haberleşme işletmecileri ve sabit telefon işletmecileri tarafından ön ödemeli satışların yapıldığı dönemde beyan edilmesi gerekmektedir.

7. Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu Tarafından Araç Plakaları ile Basılı Evrakın Teslimi

Araç plakaları ve basılı evrakın Federasyon tarafından kendisine bağlı Odalara tesliminde, bunların ilgili mevzuatına göre belirlenen nihai satış fiyatı üzerinden hesaplanan KDV Federasyon tarafından beyan edilir ve genel hükümler çerçevesinde vergi dairesine ödenir. Plaka ve belgelerin ihtiyaç sahiplerine satışını yapan Odalar ise bu satışlarla ilgili olarak ayrıca KDV hesaplamazlar.

8. Kıymetli Taş Teslimleri

İstisna kapsamına alınan kıymetli taşları ihtiva eden veya bu taşlardan yapılmış eşya teslimlerinde KDV matrahı, teslim bedelinden kıymetli taş bedeli düşüldükten sonra kalan tutar olarak tespit edilecektir. Kıymetli taş bedeli olarak Borsa İstanbul Elmas ve Kıymetli Taşlar Piyasasında oluşan fiyat esas alınır.  Düzenlenecek faturada, eşyanın KDV hariç satış̧ bedeli ile kıymetli taşın cins, adet, kırat ve bedeli ayrıca yer alacaktır.

9. İkinci El Araç ve Taşınmaz Ticareti

3065 sayılı Kanunun 7104 sayılı Kanunla değişik (23/f) maddesine göre, ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce, KDV mükellefi olmayanlardan (mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dâhil) alınarak vasfında esaslı değişiklik yapılmaksızın satılan ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazların tesliminde matrah, alış bedeli düşüldükten sonra kalan tutardır.

Burada dikkat edilmesi gereken husus işlemin özel matrah olan kısmında ayrıca kdv içeriyor mu  kdv matrahı oluşuyor mu ?  Şöyle ki kuyumcu işletmesi nihai tüketiciye has altın satışı yaptıysa burada kdv hesaplamaz has altın satışı kdv den istisna (3065 sayılı Kanunun 17/4-g maddesi gereğince külçe altın ve külçe gümüş teslimleri ile kıymetli taşların teslimi kdvden istisna edilmiştir.) ama bilezik, kolye vb takı ürünleri satışı yaptığında ise özel matrahı satıştan ayrıp kalan bedele kdv uygulamak zorundadır. Bu durumda kdv beyannamesinde kdv hesaplayarak bildirimde bulunması gerekenler seçimi ile işlem yapması gerekir.

Aynı şekilde işlenmemiş has gümüş satışı yapan işletme ise kdv hesaplanmaksızın bildirimde bulunması gerekenler seçeneği ile işlem yapmalıdır.

Tütün ürünleri satışı yapan ana bayiler ise kdv hesaplar ama tütünü nihai tüketiciye satışını yapan market, bakkal vb yerler ise kdv hesaplamadığı için burada özel matrah devreye girer ve kdv hesaplanmaksızın bildirimde bulunması gerekenler seçeneği ile işlem yaparlar. Ana bayi ise kendi beyanını kdv hesaplayarak bildirimde bulunması gerekenler seçeneği ile beyan ederler.

Önceki versiyonlarda özel matrah ayrı olarak toplu gösteriliyordu ayrıca kümülatife dahil ediliyordu. Yeni kdv beyannamesinde (41.versiyonda) özel matrah tutarları artık “ Teslim ve Hizmetlerin Karşılığını Teşkil Eden Bedel (aylık) “ kısmında gösterilmeyecektir. Sonuç hesaplarına özel matrah tutarları aktarılmamaktadır. Bundan dolayı önceki kdv versiyonlarındaki gibi aylık toplama dahil olacağını düşünen meslektaşlarımız pratik olduğunu düşündüğü bir işlemi yapmaktalar ve bu beyanname düzenleme hatası olarak karşımıza çıkmaktadır.

Hatalı Uygulama Örneği

Ayrıca gelir tablosundaki toplam satışın kdv beyannamesine göre fazla görünmesine sebep olacak. Gelir veya kurumlar vergisinde iade alacağı çıkan mükellefler için Geksis raporunda  “ KAB01 - Hasılat-KDV Matrahı Uyumu Kontrolü -Yıllık beyannamede bildirilen hasılat ile iade dönemindeki KDV beyannameleri matrah toplamı uyumsuzdur. “şeklinde olumsuzluğa yol açabilir ama idare artık sonuç hesaplarında özel matrahı görmek istemediği için özel matrah tutarlarını yeni kdv beyannamesinden “Özel Matrah Şekline Tabi İşlemlerde Matraha Dâhil Olmayan Bedel “ alanından kontrol ederek kullanabilir. Genel bir olumsuzluk olur mu olmaz mı ilerleyen süreçte deneyimleyerek göreceğiz.

Kaynaklar:

KDV Kanunu

KDV Uygulama Genel Tebliği

Dijital Vergi Dairesi KDV Bilgi Notu

23.10.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.