Adem Kuruca
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ademkuruca@hotmail.com

Devreden KDV Ne Zaman Devretmez?

Katma değer vergisinin indirim mekanizmasına sahip olması ve satışı yapılan mal ve hizmetin bünyesine giren katma değer vergilerinin yanında aynı vergilendirme döneminde satın alınan diğer mal ve hizmetler dolayısıyla düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen vergilerin de indirilmesi “indirilecek KDV” tutarlarının “hesaplanan KDV” tutarından fazla olmasına neden olabilmektedir. Bu durumda mükellefler tarafından ilgili dönemde indirim yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisi KDV Kanunu’nda belirtilen haller saklı olmak üzere mükelleflere iade edilmemekte izleyen dönemde indirim yoluyla telafi edilmesi sağlanmaktadır. İlgili dönemde indirim yoluyla telafi edilmeyen ve izleyen dönemlerde indirim hakkı olan bu vergiler “Sonraki Dönemlere Devreden Katma Değer Vergisi” hesabında ve beyannamede aynı adlı sütunda takip edilmektedir. İzleyen dönemlerde de bu tutarlar “190- Devreden KDV” hesabında takip edilmektedir.

Herhangi bir sebeple firma resen terk olursa yeniden mükellef olduğunda önceki dönemden devreden KDV’yi kullanabilir mi?

Gelir idaresi başkanlığı tarafından 12.05.2016 tarihli 2016/2 uygulama iç genelgesi kapsamında resen terkin işlemleri yazısında resen terkinle ilgili,

Gayri Faal Mükelleflerin Mükellefiyet Kaydının Terkin Edileceği Tarihin Belirlenmesi" başlıklı I/C bölümünün "Tüzel Kişiler" başlıklı 2 nci maddesinde;
      "…Yapılan yoklama ve araştırmalar sonucunda, işini terk ettiği tespit edilen, bilinen adreslerinde bulunamayan ve başka bir adreste de faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilemeyen kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan tüzel kişiliğin;

a- işini terk ettiği tarihin kamu kurum ve kuruluşları tarafından tutulan kayıt ve siciller veya diğer kanaat getirici vesikalarla tespit edilmesi halinde bu tarih itibarıyla,

b- işini terk ettiği tarihin kanaat getirici vesikalarla tespit edilememesi durumunda, aylık veya üç aylık olarak verilen en son beyannamesinin içerdiği dönem sonu itibarıyla,

  c- işini terk ettiği tarihin kanaat getirici vesikalarla tespit edilememesi ve faaliyetine ilişkin herhangi bir beyanname de vermemesi halinde ise bu iç Genelgenin (I1B-1-b) bölümü kapsamında işyeri adresinde yapılan yoklama tarihi itibarıyla mükellefiyet kayıtlarının terkin edilmesi gerekmektedir.",
"Mükellefiyet Kayıtları Terkin Edilen Mükelleflerden Faaliyetine Devam Ettiği Tespit Edilenler Hakkında Yapılacak İşlemler" başlıklı I.D bölümünde ise;
      - Faaliyetlerine başka bir adreste devam ettiği tespit edilenlerin mükellefiyet kaydı mükellefiyetin terkin edildiği tarihten itibaren,
      - Yeniden faaliyete geçtikleri tespit edilenlerin mükellefiyet kaydı yeniden faaliyete geçtikleri tarihten itibaren,

 - Tasfiyeye tabi tutuldukları tespit edilenlerin mükellefiyet kaydı tasfiyeye girildiği tarihten itibaren yeniden tesis edilecek ve mükellefiyetin tesis edildiği tarihten sonraki dönemlere ilişkin yükümlülüklerin tarh zamanaşımı dikkate alınarak yerine getirilmesi sağlanacaktır.

Mükellefiyet kaydı terkin edilen ve üzerine kayıtlı taşıt, gayrimenkul, stok veya demirbaş bulunan mükelleflerin, söz konusu varlıkların satış işlemlerini gerçekleştirdikleri tarih itibarıyla mükellefiyet kayıtları yeniden tesis edilecektir."  açıklamalarına yer verilmiştir.

Herhangi bir sebeple resen terk yoluyla mükellefiyet kaydı silinen firmalar VUK 153/A ve 160/A madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla mükellefiyet tesis ettirip faaliyetlerine devam edebilirler.

Bu noktada resen terk döneminde faaliyette bulunduğu süre içinde en son vergi dairesine verilen KDV beyannamesinde sonraki döneme devreden kdv olarak yer alan tutarı yeniden faaliyette olduğu dönem beyannamesinde önceki dönemden devreden indirilecek kdv bölümüne yazarak indirim yoluyla kullanabilir mi? sorusuna vergi dairesi tarafından verilen özelge cevabında

“Buna göre, 31.12.2016 tarihi itibariyle re’sen mükellefiyet terk işleminin gerçekleştirildiği, müracaatınız üzerine 28.03.2018 tarihinde yeni mükellefiyet tesis işleminin yapıldığı ve ara dönemde vergisel ödevlerin yerine getirilmediği dikkate alındığında, terk tarihi itibariyle mevcut bulunan “Sonraki Döneme Devreden KDV”nin, yeni mükellefiyete ilişkin verilecek ilk KDV Beyannamesinde “Önceki Dönemden Devreden KDV” olarak dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır.”  (Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 12.08.2020 tarih ve 49327596-125.02[KVK.2019.ÖZ.39]-E.124257 sayılı özelgesi)

Başka bir özelge de ise “…Buna göre, 04/05/2012 tarihi itibariyle re’sen mükellefiyet terk işleminin gerçekleştirildiği, 11/11/2013 tarihinde müracaatınız üzerine yeni mükellefiyet tesis işleminin yapıldığı ve ara dönemde vergisel ödevlerin yerine getirilmediği dikkate alındığında, terk tarihi itibariyle mevcut bulunan “Sonraki Döneme Devreden KDV” nin, yeni mükellefiyete ilişkin verilecek ilk KDV Beyannamesinde “Önceki Dönemden Devreden KDV” olarak dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır.” ( Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 22.05.2014 tarih ve 45404237-130[I-14-80]]-163 sayılı özelgesi)

Her iki özelge de de ortak nokta mükellefiyet kaydının idare tarafından resen terk yoluyla kapatılmasıdır.

Resen terk değil de mükellef işi bırakma bildirimi yaparak mükellefiyet kaydını kapatsa ve yeniden mükellef olsa o zaman devreden KDV’yi yeni faaliyetinde kullanabilir mi?

Yine idare bu konuda vermiş olduğu özelge ile uygulamaya yön vermiş ve faaliyetini terk edip aynı yıl içerisinde yeniden faaliyete başlayan mükellefin,  mükellefiyetinin terkin edildiği döneme ilişkin KDV Beyannamesinde yer alan “Sonraki Dönemlere Devreden KDV”nin, yeni faaliyete ilişkin verilecek KDV Beyannamesinde “Önceki Dönemden Devreden KDV” olarak kullanılmasının mümkün olmadığını belirtmiştir. (İstanbul vergi Dairesi Başkanlığı’nın 13.08.2020 tarih ve 62030549-120[40-2018/1070]-E.594757 sayılı özelgesi)

Yeniden faaliyete başlanılması halinde önceki faaliyetten devreden KDV’nin indirim konusu yapılmamasının sebebi KDV Kanunu’nun 29’uncu maddesinde belirtilmektedir.

“1. Mükellefler, yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak aşağıdaki vergileri indirebilirler:

a) Kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisi,

b) İthal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen katma değer vergisi,

c) Götürü veya telafi edici usulde vergiye tabi mükelleflerden gerçek usulde vergilendirmeye geçenlerin, çıkarılan envantere göre hesap dönemi başındaki mallara ait fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisi,

…”

İfadelerine yer verilmiştir.

Maddenin ilk fıkrasında mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisini indirebilecekleri belirtilmiştir.

Dolayısıyla yeniden faaliyete başlayan mükelleflerin yaptığı işlemler üzerinden hesapladıkları KDV’lerden bu işlemlere ilişkin olarak kendilerine yapılan mal ve hizmet teslimlerine ilişkin olarak ödedikleri KDV tutarlarını indirebileceklerdir.

Yeniden faaliyete başlayan mükelleflerin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden önceki faaliyetlerinden devreden KDV’leri indirememelerinin nedeni de budur. Nitekim önceki faaliyetten devreden KDV’ler yeni faaliyet kapsamında yapılan işleme ilişkin yüklenilen bir vergi değildir.

Sonuç olarak herhangi bir sebeple faaliyetine ara veren (resen terk, işi bırakma) ve tekrar faaliyetine başlayan firmalar önceki dönemden devreden KDV’yi beyanname üstünde indirim konusu yapamazlar.

Kaynakça

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

Gelir İdaresi Başkanlığı 2016/2 Uygulama İç Genelgesi

Gelir İdaresi Başkanlığı Özelgeleri

23.06.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.