Zeyneddin Çetin
Vergi Başmüfettişi
cetinzeyni@gmail.com

Devam Eden ve 1 Ay İçinde Sonuçlandırıla(maya)cak İncelemelerin, 6736 Sayılı Kanun Kapsamındaki Durumu

1- Giriş:

 

6736 sayılı ‘’Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun’’ 19/08/2016 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanmış ve matrah/vergi artırımına ilişkin hükümleri yürürlüğe girmiştir.

Bu Kanun, mükelleflerin matrah/vergi artırımından yararlanmış olsun olmasın önemli avantajlar sağlamakta, kesinleşmiş alacaklarını, kesinleşmemiş alacaklarını, inceleme ve tarhıyat safhasındaki işlemleri nedeniyle ortaya çıkacak vergi ve cezalarını yapılandırılmasına imkan vermektedir.

Mükelleflerin matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümlerden YARARLANMASI halinde, devam eden incelemelerin akibeti ne olacaktır? Bu yazımızın konusu; mükelleflerin matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümlerden yararlanmasına rağmen, incelemesi devam eden ve incelemeye ilişkin raporların 30/09/2016 tarihine kadar(bu tarih dahil) vergi dairesine intikal etmesi halinde yapılacak işlemlere ilişkindir.

 

2- Bu Kanunun 5’ inci Maddesinin 7’ nci Fıkrasının Geçerlilik Koşulları Nelerdir:

Bu Kanunun 5’ inci maddesinin 7’ nci fıkrası aşağıdaki gibidir.

Bu maddeye göre matrah veya vergi artırımında bulunulması, bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine engel teşkil etmez. Ancak, artırımda bulunan mükellefler hakkında başlanılan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerinin, bu maddenin birinci fıkrasının (ı) bendi ve üçüncü fıkrasının (e) bendi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ayın başından itibaren bir ay içerisinde sonuçlandırılamaması hâlinde, bu işlemlere devam edilmez. Bu süre içerisinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmaz. İnceleme veya takdir sonucu tarhiyata konu matrah veya vergi farkı tespit edilmesi hâlinde, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce artırımda bulunulmuş olması şartıyla inceleme ve takdir sonucu bulunan fark, bu maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkra hükümleri ile birlikte değerlendirilir. İnceleme ve takdir işlemlerinin sonuçlandırılmasından maksat, inceleme raporları ve takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettirilmesidir.

Yukarıda yer verilen Kanun maddesi uyarınca;

a-Mükellefler hakkındaki vergi incelemesinin 19/08/2016 tarihinden önce başlanılmış olması gerekmektedir. Bilindiği üzere 213 sayılı VUK’a göre, vergi incelemesine başlama belirtilmiş fakat ne zaman başlanmış sayılacağına dair bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Ancak 31/12/2010 tarihinde yayımlanan ve 01/01/2011 tarihinde yürürlüğe giren Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğine göre İncelemeye Başlama Tarihi, mükellefin tutanağı imzaladığı tarihtir. Tutanakta mükellefin imzasının bulunmaması halinde tutanağın vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarih incelemeye başlama tarihi olarak kabul edilir.

Örneğin, 2011 yılına ait inceleme için 2015 yılında mükellef ile birlikte incelemeye başlama tutanağının düzenlenmesi.

Örneğin, 2015 yılına ait inceleme için 18/08/2016 tarihi ve öncesinde, mükellef gıyabında tutulan incelemeye başlama tutanağının vergi dairesi kayıtlarına girmesi.

b-Hakkında vergi incelemesi yapılan mükelleflerin inceleme dönemi ve vergi türü için, artırımda bulunulması gerekmektedir.

2011, 2012, 2013, 2014 veya 2015 dönemlerden hangisi incelemede ise, o dönem için artırımda bulunulması gerekir.

Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi ve Katma Değer Vergisi(KDV), ayrıca gelir (stopaj) veya kurumlar (stopaj) vergisi için artırımda bulunulabilecektir. Stopaj vergisi alt başlığı ise;

- Hizmet erbabına ödenen ücretlerden,

- Serbest meslek ödemelerinden,

- Yıllara sari inşaat ve onarım işlerine ait hakediş ödemelerinden,

- Kira ödemelerinden,

- Çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden,

- Esnaf muaflığından yararlananlara yapılan ödemelerden

gelir veya kurumlar vergisi tevkifatı yapmakla sorumlu olanlar, artırımda bulunabileceklerdir.

 

Örneğin, 2011 yılı için inceleme varsa bu dönem için artırımda bulunulmuş olması gerekir. Raporlarda, hem KDV hem de gelir vergisi varsa, her iki vergi türü için de artırımda bulunulması gerekecektir. Sadece KDV yönünden artırımda bulunulursa, KDV yönünden şartlar geçerli olacak, ancak gelir vergisi yönünden mükellef bu Kanunun 4’üncü maddesinden yararlanabilecektir.(Makalenin 3 ncü bölümünde bu maddeye ilişkin açıklamalar yer almaktadır.)

c-Mükellefler hakkında bulunan incelemeye ilişkin olarak düzenlenen/düzenlenecek raporların en geç 30/09/2016 tarihine kadar(bu tarih dahil) vergi dairesi kayıtlarına girmiş olması gerekir.

 

3-Raporlar Vergi Dairesi Kayıtlarına Girdikten Sonra, Artırımda Bulunulursa:

19/08/2016 tarihinden önce haklarında vergi incelemesi ve takdir işlemlerine başlanılmış mükellefler, 30/09/2016 tarihinden önce matrah ve vergi artırımında bulunmuş olmakla birlikte artırım, vergi inceleme raporları ve takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten SONRA yapılmış ise mahsup imkanından yararlanamayacaklar, ancak söz konusu inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarına istinaden yapılan tarhiyatlar için bu Kanunun 4’üncü maddesi hükmünden faydalanabileceklerdir.

Bu Kanunun 4’üncü maddeden yararlanması halinde, tahsil ve terkin edilecek alacaklar aşağıdaki gibi olacaktır.

 

Tahsil Edilecek Alacaklar:	Tahsilinden Vazgeçilecek Alacaklar:
-Tarh edilen verginin %50’ si	-Tarh edilen verginin %50’ si
-Tarh edilen vergiye, normal vade tarihinden 19/08/2016 tarihine kadar aylık değişim oranları(Yİ-ÜFE) esas alınarak hesaplanacak tutar	-Tarh edilen vergiye hesaplanacak gecikme faizi
-19/08/2016 tarihinden dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikmek faizi tutarı	-Vergi aslına bağlı cezaların(vergi ziyaı cezası) %100’ü
-Vergi aslına bağlı olmayan cezaların (genel ve özel usulsüzlük cezaları) %25’i,	-Vergi aslına bağlı olmayan cezaların (genel ve özel usulsüzlük cezaları) %75’i,
-İştirak nedeniyle kesilen Vergi aslına bağlı cezaların(vergi ziyaı cezası) %25’i,	-İştirak nedeniyle kesilen Vergi aslına bağlı cezaların(vergi ziyaı cezası) %75’i,

 

Örneğin Raporlar, 20/09/2016 tarihinde vergi dairesi kayıtlarına girmişse ve 21/09/2016 tarihinden sonra artırımda bulunulmuşsa karşılaştırma yapılamayacak ANCAK raporlar nedeniyle çıkan vergi ve cezalar için bu kanunun 4’uncü maddesinden yararlanabilecektir.

 

4-Devam Eden İncelemeler 1 Ay İçinde Bitirilemezse:

Bu Kanuna göre matrah ve vergi artırımında bulunan mükellefler hakkında, artırımda bulundukları dönem ve vergi türü ile sınırlı kalmak üzere, 30/09/2016 tarihine kadar(bu tarih dahil) sonuçlandırılamayan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine devam edilmeyecek, bulunduğu safhada bırakılacaktır. Mükellefler sadece artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan veya artırılan vergileri ödeyeceklerdir.

Ancak matrah ve vergi artırımında bulunan mükellefler hakkında iade talebi ile sınırlı olmak üzere vergi incelemesi yapılabilecektir. Bu incelemelerin 1 aylık süre içinde sonuçlandırılması şartı aranmayacaktır. İnceleme sonucuna göre mükellefin iade talebi yerine getirilecek veya reddedilecektir. İade talebinin reddi halinde söz konusu vergiler teminat karşılığı veya teminat alınmadan daha önce iade edilmiş ise gerekli vergi ve ceza tarhiyatı yapılacaktır. Ancak mükellefe, yapılan iade tutarını aşan bir tarhiyat önerilmeyecektir.

Ayrıca katma değer vergisi artırımında bulunulan yıllarla ilgili mükellefler hakkında; ihraç kaydıyla teslimlerden veya iade hakkı doğuran işlemlerden doğan tecil-terkin ve iade işlemleri ile sınırlı olmak üzere 1 aylık inceleme şartı aranmaksızın inceleme ve tarhiyat yapılabilecektir.

 

5-Devam Eden İncelemeler 1 Ay İçinde Bitirilirse: 

Bu Kanuna göre matrah ve vergi artırımında bulunan mükellefler hakkındaki inceleme 30/09/2016 tarihine kadar(bu tarih dahil) sonuçlandırılması ve tarhiyata konu matrah farkı tespit edilmesi halinde;

-Mükellef, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce matrah artırımında bulunmuş ise, inceleme ve takdir sonucu bulunan matrah farkı ile mükelleflerin Kanunun 5 inci maddeleri hükmü göre artırdıkları matrahlar birlikte değerlendirilir.

*Bu değerlendirme sonucu mükellefin ilgili yıllarda artırılan matrah tutarlarının, vergi incelemeleri veya takdir komisyonu kararlarına göre o yıl için belirlenen matrah farkından fazla veya bu tutar kadar olması durumunda mükellef hakkında ayrıca vergi incelemeleri ve takdir komisyonu kararlarına göre vergi tarhiyatı yapılmaz ve ceza uygulanmaz.

Örneğin, 2011 yılı için düzenlenen raporlarda, 10.000-TL KDV ve 15.000-TL Gelir Vergisi 8.000-TL geçici vergisi önerilsin.

Mükellef bu dönem için, raporun vergi dairesi kayıtlarına girmeden önce sadece gelir vergisi yönünden matrah artırımında bulunmuş ve 16.000-TL gelir vergisi çıkmış olsun.

Bu durumda, raporlara istinaden KDV tarhıyatı önerilecektir. Ancak mükellef bu Kanunun 4 üncü maddeden yararlanması halinde, 5.000-TL KDV ödeyecektir.

Diğer taraftan gelir vergisi yönünden artırım beyanı daha yüksek olduğundan, gelir ve geçici vergisi tarhıyatı önerilmeyecektir.

*Vergi incelemeleri ve takdir sonucu belirlenen tarhiyata konu matrah farkının, mükellefin ilgili yıl için artırdığı matrah tutarından fazla olması halinde, aradaki fark tutar kadar matrah farkı üzerinden mükellef hakkında gerekli vergi tarhiyatı yapılacak ve ceza uygulanacaktır. Ancak mükellef, bu fark tutar üzerinden tarh edilen vergiler ile uygulanan gecikme faizi ve cezalar için bu Kanunun 4 üncü maddesi hükmünden yararlanılabilecektir.(bu yazının 3 nolu başlık altındaki tabloya bkz)

Örneğin, 2011 yılı için düzenlenen raporlarda, 10.000-TL gelir vergisi önerilsin.

Mükellef bu dönem için, raporun vergi dairesi kayıtlarına girmeden önce artırımda bulunmuş olsun ve Gelir vergisi yönünden artırım sonucu 9.000-TL çıkmış olsun.

Bu durumda, raporlara istinaden 1.000-TL gelir vergisi tarhıyatı önerilecektir. Ancak mükellef bu Kanunun 4 üncü maddeden yararlanması halinde, 500-TL ödeyecektir.

-KDV uygulaması bakımından vergi inceleme raporuna veya takdir komisyonu kararına göre tarh edilmesi gereken vergiden, artırım nedeniyle ödenecek tutarlar düşülerek işlem yapılacaktır. Buna göre;

*İnceleme, KDV yönünden artırım talebinde bulunulan yılın bütün dönemlerini kapsıyorsa, rapora göre tarh edilmesi gereken vergiden, bu Kanunun KDV artırımına ilişkin hükümleri gereğince yılın tamamı için tahakkuk eden vergi düşülecektir.

Örneğin, 2015 yılı için düzenlenen raporlarda, 1.000-TL KDV önerilsin.

Mükellef bu dönem için, raporun vergi dairesi kayıtlarına girmeden önce artırımda bulunmuş olsun ve KDV yönünden artırım sonucu 900-TL çıkmış olsun.

Bu durumda, raporlara istinaden 100-TL KDV tarhıyatı önerilecektir. Ancak mükellef bu Kanunun 4 üncü maddeden yararlanması halinde, 50-TL ödeyecektir.

*İnceleme, KDV yönünden artırımda bulunulan yılın bazı dönemlerini kapsıyorsa, artırım nedeniyle hesaplanan yıllık tutar 12'ye bölünerek aylık ortalama bulunacak, bu ortalamanın raporun kapsadığı dönem sayısı ile çarpılması sonunda bulunan tutar, rapora göre tarh edilmesi gereken vergiden düşülecektir.

Örneğin, 2011 yılı ocak-şubat-mart dönemleri için düzenlenen raporda, 9.000-TL KDV önerilsin.

Mükellef 2011 yılı için, raporun vergi dairesi kayıtlarına girmeden önce artırımda bulunmuş olsun. KDV yönünden artırım sonucu 24.000-TL KDV çıkmış olsun.

Bu durumda, artırım tutarı 12 ye bölünecek ve bulunan tutar 3 ile çarpılacaktır. 24.000/12*3= 6.000-TL çıkmıştır.

Buna göre, rapora istinaden 9.000 - 6.000 = 3.000-TL KDV tarhıyatı önerilecektir. Ancak mükellef bu Kanunun 4 üncü maddeden yararlanması halinde, 1.500-TL KDV ödeyecektir.

 

Takdir işlemleri bakımından da bu ayrım kapsamında işlem tesis edilecektir.

 

6-Sonuç:

6736 sayılı Kanunun 5’ inci maddesi kapsamında mükelleflerin matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümlerden yararlanması şartıyla, devam eden incelemelerin ve takdir işlemlerinin 30/09/2016 tarihine kadar(bu tarih dahil) sonuçlandırılması halinde ortaya çıkabilecek farklı durumlar değerlendirilmiştir.

Mükelleflerin hangi dönemlerinin incelemede olduğunu ve incelemeye ne zaman başlanıldığını bilmesinde fayda vardır. Ayrıca mükelleflerin durumuna(risk faktörüne) göre incelemede bulunulan dönemler için artırımda bulunup bulunmayacağına karar vermeleri uygun olacaktır. İnceleme raporları/takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce matrah artırımında bulunulması şartıyla, inceleme ve takdir sonucu bulunan matrah farkı ile mükelleflerin artırdıkları matrahlar birlikte değerlendirilerek işlem yapılacaktır. Ancak şunu hatırlatmak gerekir ki; mükellefler hakkındaki inceleme 19/08/2016 tarihinden önce başlanılmış olması şartıyla artırımda bulunulmasa bile, bu Kanunun İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemler başlıklı 4’ üncü maddesinden ayrıca yararlanabileceklerdir.

 

                                                                                                          Zeyneddin ÇETİN

                                                                                                          Vergi Müfettişi

 

Kaynakça:

 

1-213 sayılı Vergi Usul Kanunu,

2-6111 sayılı Kanun, Genel Tebliğleri ve İç Genelgeleri,

3-Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik,

4-GİB resmi internet sitesi, www.gib.gov.tr

5- 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun

 

22.08.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.